Chiến lược “lấy thịt đè người” của Trung Quốc trên biển Hoa Đông

Báo chí Trung Quốc hàng ngày đưa tin về các hoạt động điều tàu ra biển Hoa Đông, tập trận chiến đấu hải quân, hạ thủy tàu chiến mới và các bài báo bình luận liên tiếp kêu gọi kiên quyết bảo vệ lãnh thổ của Trung Quốc.

“Mục tiêu hành động (của Trung Quốc) ở biển Hoa Đông là đẩy lui Lực lượng phòng vệ hàng hải Nhật Bản và Lực lượng canh gác bờ biển Nhật Bản”, James Holmes, chuyên gia về chiến lược hàng hải tại Đại học chiến tranh hải quân Hoa Kỳ, nhận xét.

Quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông – tâm điểm của cuộc tranh chấp chủ quyền Nhật – Trung.

Theo các nhà phân tích chính trị, việc đăng tin về những nhiệm vụ nói trên có giá trị tuyên truyền cho Bắc Kinh bởi lẽ chúng cho thấy Đảng Cộng sản có đủ sức mạnh và lòng quyết tâm bảo vệ cái mà họ khăng khăng cho là một phần lãnh thổ của Trung Quốc.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng việc Nhật Bản và Trung Quốc liên tục điều tàu ra đối đầu nhau trên vùng biển quanh quần đảo đang tranh chấp làm gia tăng nguy cơ xảy ra sự cố hoặc sai lầm trong tính toán dẫn đến một cuộc xung đột.

Vừa qua, Tokyo cáo buộc tàu Trung Quốc ngắm ra đa bắn tên lửa vào máy bay trực thăng và tàu khu trục của Nhật ở khu vực quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Bắc Kinh phủ nhận cáo buộc này nhưng các quan chức quân đội Hoa Kỳ thì ủng hộ Nhật Bản.

“Đây là vùng lãnh thổ vô cùng nguy hiểm. Suýt nữa thì Trung Quốc và Nhật Bản đã bước vào một cuộc chiến nghiêm trọng”, Ross Babbage, một nhà phân tích quân sự ở Canberra và là cựu quan chức quốc phòng Australia bình luận.

Một số chuyên gia an ninh Nhật Bản và nước ngoài cho rằng hải quân và lực lượng canh gác bờ biển Nhật Bản vẫn đang ở “thế trên tay” tại vùng biển quanh quần đảo tranh chấp nhưng cán cân lực lượng  có thể sẽ thay đổi nếu Bắc Kinh tăng cường các hoạt động tuần tra.

“Tôi tin rằng trong thời điểm hiện nay Trung Quốc đang tập trung các nguồn lực vào Biển Đông, vùng biển họ đang ưu tiên nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu họ dịch chuyển các nguồn lực sang biển Hoa Đông thì chỉ mình lực lượng canh gác bờ biển (Nhật Bản) sẽ không thể nào xoay xở được”,  Yoshihiko Yamada, chuyên gia về chính sách hàng hải và giáo sư Đai học Tokai, nhận định.

 Đến nay, có vẻ như lực lượng canh gác bờ biển Nhật Bản đang chịu sức ép lớn.

Lực lượng này có kế hoạch thành lập riêng một đơn vị mới với 600 người và 12 tàu tuần tra để thực hiện các chuyến tuần tra quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

Ngoài ra, lực lượng này đang bổ sung ngân sách thêm 32,5 tỷ yên (348.15 triệu USD) để mua thêm tàu và máy bay trong năm tài khóa 2013.

Trong lúc căng thẳng về vấn đề quần đảo Senkaku/Điếu Ngư leo thang, ông Abe đã đề xuất chuyển các tàu hải quân đã hết hạn sử dụng thành tàu canh gác bờ biển. Hôm 5/3, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Itsunori Onodera tuyên bố bộ này và lực lượng canh gác bờ biển đang nghiên cứu ý kiến này.

Theo thông báo của Quân đội giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA), cho đến nay, Bắc Kinh cũng đã rút hải quân ra khỏi vùng biển ngay sát khu vực tranh chấp nhưng tàu chiến của nước này vẫn thường xuyên xuất hiện tại các vùng biển lân cận.

Hồi cuối tháng 1, PLA thông báo một đội tàu hải quân sẽ tiến hành tập trận ở phía tây Thái Bình Dương sau khi “đi qua các hòn đảo” ngoài khơi Trung Quốc – nhằm ám chỉ tới quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. PLA cũng cho hay hải quân Trung Quốc đã tiến hành 7 cuộc tập trận tương tự vào năm ngoái.

Quân đội giải phóng nhân dân Trung Quốc còn cho biết 3 trong số các tàu chiến hiện đại nhất của lực lượng này gồm tàu khu trục mang tên lửa Thanh Đảo và 2 tàu chiến nhỏ mang tên lửa sẽ hình thành một hạm đội tiến hành diễn tập trên biển Hoàng Hải và biển Hoa Đông trong vòng 18 ngày.

Tàu của Lực lượng canh gác bờ biển Nhật Bản đang “xua đuổi” tàu hải giám Trung Quốc trên vùng biển quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

Trong khi đó, Hải quân Mỹ cũng theo dõi sát sao các hoạt động của tàu hải quân và bán quân sự Trung Quốc ở vùng biển quanh Nhật Bản.

Tại một cuộc hội thảo ở San Diego, Mỹ ngày 31/1, Thuyền trưởng James Fanell, một quan chức tình báo của hải quân Mỹ, cho biết năm ngoái, PLA đã điều 7 đội tàu tới biển Philippines ở phía nam Nhật Bản. Ông Fanell cũng cho biết PLA đã điều một lượng tàu ngầm lớn nhất từ trước tới nay đến khu vực này.

“Nếu không nhầm thì hải quân PLA đang tập trung vào chiến tranh trên biển và có mục tiêu đánh chìm hạm đội tàu đối phương”, ông Fanell phát biểu.

Ông Fanell cho rằng cơ quan hải giám Trung Quốc đã trở thành “một tổ chức hàng hải gây rối chủ quyền toàn thời gian” với mục tiêu là củng cố tuyên bố chủ quyền của nước này.

Có vẻ như Trung Quốc sẽ tiếp tục điều động tàu ra các vùng biển tranh chấp do hôm 27/2, PLA thông báo rằng trong năm nay lực lượng này sẽ tiến hành 40 cuộc tập trận, tập trung vào “những lợi ích an ninh cốt lõi”.

Các quan chức cấp cao Trung Quốc vẫn luôn ám chỉ rằng tuyên bố chủ quyền của Nhật Bản về quần đảo Senkaku/Điếu Ngư là xâm phạm các lợi ích cốt lõi của Trung Quốc và Bắc Kinh gọi đây là ưu tiên quốc gia không thể thương lượng.

Tuy nhiên, mặc dù chịu sức ép lớn về mặt quân sự và ngoại giao, chính phủ Nhật vẫn chưa có dấu hiệu nhượng bộ.

“Đơn giản là chúng tôi không thể dung thứ cho bất kỳ thách thức nào vào lúc này và trong tương lai. Chúng tôi không thể để một quốc gia nào đánh giá sai hay đánh giá thấp lòng quyết tâm cao độ của chúng tôi”, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe phát biểu trong chuyến thăm Mỹ vừa qua.   

Tuy vậy, các nhà phân tích quân sự vẫn cho rằng các lực lượng quốc phòng Nhật Bản phải tiếp tục nâng cấp để tương xứng với các cuộc tuần tra và tập trận của Trung Quốc.

“Nếu Bắc Kinh bắt đầu giám sát vùng lãnh thổ mà nước này tuyên bố là của mình và các nước tranh chấp với Trung Quốc không thể đẩy lùi nước này một cách hiệu quả thì tình hình sẽ dần cho thấy Trung Quốc có chủ quyền đối với vùng lãnh thổ đó”, chuyên gia Holmes cảnh báo.

Tuy nhiên, ông Holmes cũng nói thêm rằng Nhật Bản là đối thủ “khó chơi” đối với Bắc Kinh hơn các quốc gia khác như Philippines, quốc gia cũng đang có tranh chấp chủ quyền với Bắc Kinh.

Mặc dù nhỏ hơn hải quân PLA về mặt số lượng nhưng hải quân Nhật Bản có kĩ năng tốt và vẫn được coi là lực lượng hải quân mạnh nhất châu Á. Bên cạnh đó, Nhật Bản lại kí kết hiệp ước an ninh song phương với Hoa Kỳ, theo đó Washington có nghĩa vụ phải can thiệp nếu Nhật Bản bị tấn công.

Các chuyên gia quân sự khác thì cho rằng Bắc Kinh quyết định tăng cường các hoạt động hải quân chống lại Nhật Bản bởi lẽ việc Trung Quốc đối đầu với các nước láng giềng nhỏ bé hơn trong những năm vừa qua đã bị lên án ở khắp nơi trong khu vực.

“Vụ tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư được khơi mào bởi Trung Quốc muốn thoát ra khỏi tình trạng bị cô lập hoàn toàn ở khu vực do nước này trên thực tế tranh chấp chủ quyền với toàn bộ các nước láng giềng có chung biển với nước này”, chuyên gia Yu Maochun của Học viện hải quân Mỹ nhận định.