Xử án ma túy kiểu Philippines: Nội đồng tình, ngoại ghê sợ

Chỉ trong vòng 6 tuần, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã gây sự chú ý lớn đối với cộng đồng quốc tế khi hàng trăm nghi phạm nước này bị tiêu diệt trong cuộc chiến chống ma túy. 

Cụ thể, kể từ khi lên nắm quyền vào ngày 30/6, trung bình mỗi ngày có tới 13 người hoặc bị những người bịt mặt hoặc công an công khai bắn chết mà không cần qua điều tra. Hiện nay, hình ảnh những thi thể nằm ngay trên đường phố bên cạnh tờ giấy ghi thông điệp “Đừng như tôi, tôi là tội phạm” đã trở thành hình ảnh quen với người dân Philippines. Những người ủng hộ Tổng thống Duterte cho rằng chiến dịch tiêu diệt tại chỗ tội phạm ma túy mà không cần xét xử là việc làm cần thiết trong khi phe phản đối lại lên tiếng cáo buộc đây là hành động tàn bạo và vi phạm nhân quyền.

Tổng thống PhilippinesRodrigo Duterte được nhận định là người quyết đoán và tích cực.

Theo tạp chí TIME, điều đáng nói tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Duterte đang ở mức kỷ lục lên tới 91%. Cả phe ủng hộ lẫn phản đối đều nhìn nhận ông Duterte là nhà lãnh đạo quyết đoán và tích cực khi hứa hẹn tiến hành hàng loạt cải cách cũng như truy quét hàng chục ngàn người mua và bán ma túy trước khi họ có thể bị bắn chết trên đường. Ông Duterte còn hứa ân xá cho lực lượng cảnh sát và quân đội tham gia chiến dịch truy quét tội phạm ma túy. Nhà lãnh đạo Philippines còn cảnh báo giới truyền thông cũng không được bảo vệ khi đi theo chiến dịch truy quét tội phạm.

Đặc biệt ông Duterte đe dọa đóng cửa cơ quan lập pháp nếu họ ngăn chặn kế hoạch tiêu diệt “cái chết trắng” sau khi Chánh án Tòa án tối cao chỉ trích Tổng thống Duterte đang áp đặt thiết quân luật. Trong khi đó, Tổng thống Philippines đưa con gái và con trai mình lên nắm chức thị trưởng và phó thị trưởng thành phố nơi ông từng nắm quyền trong 20 năm. Tuy nhiên, ông này từ chối trả lời các câu hỏi liên quan tới khối tài sản bí mật của mình. 

Chiến dịch truy quét tội phạm của ông Duterte làm gợi nhớ tới nhà độc tài tai tiếng Ferdinand Marcos, người mà Tổng thống Philippines đương nhiệm vô cùng tôn trọng. Tạp chí TIME dẫn nhận định của Giáo sư Miguel Syjuco công tác tại Đại học NYU ở Abu Dhabi và hiện đang sống tại Manila cho rằng một khi chiến dịch tấn công tội phạm ma túy mang hơi hướng bạo lực của ông Duterte được xem là việc làm cần thiết, không có gì sai khi nói rằng quyền lực điều hành đất nước đã được trao toàn bộ vào tay Tổng thống Philippines mà không cần tới luật pháp.

Nhiều quan chức từng bị kết án

Mặc dù mạnh tay đàn áp tội phạm ma túy song ngay trong hàng ngũ quan chức thân cận của ông Duterte lại từng có nhiều người bị kết án. Cụ thể là trường hợp cựu Tổng thống Joseph Estrada, người từng bị tuyên án chung thân trước cáo buộc gian lận hơn 80 triệu USD. Chính người tiền nhiệm Gloria Arroyo đã ân xá cho ông này và ông Estrada hiện đang giữ chức thị trưởng Manila. Nhiều thân nhân của ông Estrada còn đang giữ chức Thượng nghị sĩ và thành viên quốc hội.

Người dân Philippines đã dần quen thuộc với hình ảnh các nghi phạm ma túy bị bắn chết ngay trên đường phố.

Tương tự, cựu Tổng thống Arroyo được xem là nhân vật liên quan tới một danh sách dài bê bối tham nhũng trong suốt 9 năm cầm quyền. Tuy nhiên, Tổng thống đương nhiệm Duterte đã ân xá cho bà Arroyo trước vài tuần Tòa án tối cao xóa bỏ cáo buộc tham nhũng với bà này. Dù vẫn đối mặt với cáo buộc tham nhũng và bị cấm rời khỏi đất nước, song bà Arroyo hiện đang giữ chức phó phát ngôn viên quốc hội Philippines. Ngay cả các thành viên trong Nội các cũ của bà Arroyo cũng đang chiếm đa số trong hàng ngũ quan chức của ông Duterte. 

Truyền thống xóa tội cho các quan chức tại Philippines đã có từ lâu đời và phải kể đến dòng họ Marcos. Họ đã bỏ trốn khỏi đất nước vào năm 1986 cùng với số tiền mặt và nhiều tài sản trị giá lên tới hàng tỷ USD. Cho tới nay số tiền này vẫn mất tích. Tuy nhiên, sau khi nhà độc tài Ferdinand Marcos qua đời vào năm 1989, vợ và con cái của ông đã trở về Philippines mà không phải chịu bất cứ hình phạt nào. Thậm chí, ông Duterte đã ra lệnh chuyển thi thể của ông Marcos vốn được bảo quản lạnh trong lăng phía bắc Philippines về thủ đô Manila để chôn cất trong Nghĩa trang các anh hùng nổi tiếng.

Đối với người nước ngoài, việc làm trên của chính quyền Philippines sẽ tạo làn sóng phản đối nhưng với người dân nước này đây lại là hành động chính trị bình thường. Thậm chí, sau các cuộc bầu cử, nhiều quan chức dù ở bất cứ đảng phái cũng sẽ đi theo ứng cử viên đắc cử. Và dù dưới sự cai trị của chính quyền nào, không ít quan chức Philippines dù có phạm tội nhưng cũng sẽ được tha bổng. 

Quay trở lại với vấn đề hiện nay, theo ông Syjuc, chiến dịch truy quét tội phạm của Tổng thống Duterte đang khiến người dân dần mất đi quyền phát ngôn tự do trong khi các quan chức cầm quyền chỉ đại diện và phục vụ cho một bộ phận dân số.

Giáo sư Syjuc cũng nhấn mạnh mặc dù khẩu hiệu trong chiến dịch truy quét tội phạm của ông Duterte là “Sự thay đổi đang diễn ra”,nhưng liệu sự thay đổi này mang lại điều tích cực hay chỉ khiến Philippines trở thành một quốc gia ngày càng thiếu an toàn trong những năm tới?

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ Time (đặc điểm phân biệt được viết hoa là TIME), một tạp chí tin tức hàng tuần của Mỹ. Từ "TIME" từng được tạp chí này giải thích là biểu tượng cho dòng chữ "The International Magazine of Events" (tạm dịch: một tạp chí quốc tế cho những sự kiện).