Từ việc VTV sở hữu bản quyền EURO 2012

VTV độc quyền hình ảnh EURO 2012 để tận thu?

Dấu hiệu Đài TH Việt Nam (VTV) “độc quyền thương quyền” đã thể hiện rõ qua việc yêu cầu các cơ quan, phương tiện truyền thông khác ở Việt Nam phải xin phép họ nếu muốn sử dụng hình ảnh, clip liên quan đến EURO 2012.

Truyền thông Việt Nam bị “trói”

Trong buổi họp báo công bố bản quyền truyền thông EURO 2012, đại diện của VTV cụ thể là là bà Đỗ Lan Hương, giám đốc trung tâm quảng cáo và dịch vụ VTV cho biết thông tin giật gân: “Các hệ thống Internet, Mobile, IPTV không được tự ý thực hiện việc tiếp sóng chương trình EURO 2012. Và chỉ VTV được quyền phân phối đồ lưu niệm về EURO 2012 tại Việt Nam”. Từ lời nói của bà Hương có thể thấy rằng việc bản quyền mà VTV đang sở hữu không đơn thuần là bản quyền truyền thông mà họ đã được độc quyền “thương quyền” liên quan đến EURO 2012 trên lãnh thổ Việt Nam.

Hiểu một cách nôm na: “Thương quyền có nghĩa là tất cả các quyền ghi âm, ghi hình, sản xuất và sở hữu bản ghi âm, ghi hình, quyền công bố, phát sóng, khai thác doanh thu dưới mọi hình thức và trên mọi phương tiện như truyền hình, Internet, thiết bị thông tin cố định, di động và quyền khai thác doanh thu trên báo, tạp chí, sách...”

Vụ VTV với EURO 2012 giống như một AVG thứ 2,
điều đó cho thấy cuộc chiến thương quyền truyền hình ở Việt Nam mới chỉ ở bước đầu

Về luật, VTV không sai bởi khi họ đã bỏ ra một số tiền rất lớn để sở hữu độc quyền truyền thông EURO 2012 trên lãnh thổ Việt Nam thì họ được phép tận dụng khai thác kinh doanh để thu hồi vốn. Nhưng việc họ bắt chẹt đối với các tờ báo giấy, báo mạng, các nhà đài địa phương là có phần quá đáng: “Các báo, đài tại VN muốn sử dụng bất kỳ hình ảnh nào liên quan đến EURO 2012 thì phải có văn bản gởi đến VTV, để VTV xem xét chia sẻ. Trong gói bản quyền VTV mua của UEFA có cả quyền kinh doanh, sử dụng logo EURO, đồ lưu niệm EURO, nên đơn vị nào muốn khai thác quảng cáo từ sự kiện EURO phải có sự đồng ý của VTV”, bà Hương khẳng định.

Từ lời của bà Hương có thể thấy rằng truyền thông Việt Nam đang bị “trói” trong việc truyền tải thông tin EURO 2012 để phục vụ đông đảo người hâm mộ. Một ví dụ đơn giản, nếu các tờ báo mạng ở Việt Nam không thương lượng với VTV về việc chia sẻ hình ảnh, clip về EURO 2012 thì gần như NHM sẽ bị khống chế thông tin. Trong khi đó các trang web nước ngoài lại có nhan nhản những thứ này. Và chỉ cần 1 cái click chuột là sẽ đầy ắp thông tin. Điều này dẫn đến 1 nghịch lý: người Việt Nam tự hạn chế thông tin của nhau trên lãnh thổ Việt Nam và vô tình khuyến khích xem thông tin từ các web nước ngoài!

Có thể thấy những yêu cầu và lý lẽ về việc phát sóng EURO 2012 mà VTV đưa ra đối với các phương tiện truyền thông khác trên lãnh thổ Việt Nam đang tự mâu thuẫn với chính tiêu chí phục vụ người hâm mộ “tốt nhất” mà họ luôn miệng giải thích.

Người hâm mộ bị thiệt

Theo sự phát triển chung của xã hội, nhu cầu xem bóng đá của NHM cũng được nâng lên cấp cao hơn chứ không chỉ là xem cho có. Điều đó thể hiện qua việc hiện tại có một bộ phận rất đông đảo NHM ngoài việc xem những kênh đại chúng còn mua thêm đầu thu để thưởng thức bóng đá theo chuẩn SD, HD từ các nhà đài trên đầy đủ các hệ thống từ Analog, cáp, truyền hình vệ tinh, IPTV…

Nhưng tại EURO lần này VTV chỉ mới đảm bảo được việc phát sóng EURO 2012 trên hai kênh đại chúng VTV2, VTV3. Họ yêu cầu các hệ thống truyền hình khác phải tiếp sóng nguyên vẹn chương trình phát sóng với tổng thời gian phát sóng khoảng 175-180 phút cho mỗi trận đấu, bao gồm cả phần quảng cáo cũng như các chương trình trước và sau trận đấu. Nếu các nhà đài khác không thương lượng được với VTV hoặc bị làm khó không phát sóng được trên các hệ thống khác thì một bộ phận không nhỏ NHM sẽ không được xem bóng đá theo “ý thích” của mình.

Chưa kể chất lượng các buổi bình luận của VTV cũng rất đáng lưu tâm. Từ trước đến nay khá nhiều những trường hợp bình luận viên của VTV khi tường thuật đã gây trò hề cho khán giả khi “bình loạn” lê thê, không đúng trọng tâm, sai tên cầu thủ, sai kiến thức nền thậm chí còn còn cập nhật sai kết quả… Trên các diễn đàn mạng không hiếm việc các fan hâm mộ tẩy chay các BLV của VTV hay xem bóng đá mà tắt âm thanh vì theo họ nghe “bọn họ nói chỉ tổ bực mình”.

VTV chưa cho thấy sẽ cải thiện chất lượng phục vụ của các BLV tại EURO lần này cũng như việc họ dường như đã cố tình lờ đi những sự cố “to đùng” mà các BLV trong quá khứ. Thế nên, với NHM Việt Nam năm nay cũng chỉ biết tặc lưỡi: “Thôi thì đành chịu, họ cho ăn cái gì thì ăn vậy thôi, đòi hỏi sao được”.

Tiền không phải là vấn đề…

Ông Nguyễn Hà Nam, trưởng ban Thư ký-Biên tập VTV cho biết: “Tôi xin nói luôn rằng, số tiền mà VTV phải chi ra để sở hữu độc quyền bản quyền truyền thông VCK EURO 2012 lớn hơn nhiều so với kỳ EURO gần đây nhất. Tuy nhiên, vì tiêu chí phục vụ người xem luôn được đặt lên hàng đầu, nên chuyện tiền bạc chúng tôi có thể thu xếp được bằng những gói hợp đồng khác. Không phải lúc nào cũng đặt vấn đề tiền bạc lên làm đầu, mà đôi khi chỉ là sự thống nhất và đồng thuận. Chúng tôi đã và đang làm việc trực tiếp với một số đài địa phương, trong việc thỏa thuận - chia sẻ bản quyền cũng như việc sản xuất chương trình. Theo đó, các đài địa phương sẽ chỉ phải trả phí bản quyền bằng khoảng 50% của gói bản quyền mà VTV đã sở hữu”.

Đại diện của VTC cho biết, họ sẽ không mua bản quyền truyền hình mà chỉ làm các chương trình đồng hành cùng EURO

Qua lời nói này có thể thấy VTV đã nhìn thấy khả năng thu hồi vốn, thậm chí sinh lời nhiều từ EURO 2012 thông qua các hoạt động kinh doanh nên mới hé lộ việc “có thể thương lượng” với các đài địa phương về việc sản xuất chương trình riêng dù trong văn bản là sẽ cấm tiệt… Hiện tại, đã có Đài truyền hình TP.HCM HTV sẽ chia sẻ khoảng 30% kinh phí với VTV. Còn đại diện của VTC thì cho biết họ sẽ không mua bản quyền truyền hình mà chỉ làm các chương trình đồng hành cùng EURO. Với việc giao cho đối tác ADT được khai thác thương mại cũng như có thể được các đài địa phương chia sẻ đến khoảng 1 nửa kinh phí bỏ ra, xem ra luận điểm “tiền không phải là vấn đề” mà VTV đã đưa ra là rất hợp tình, có lý.

Ngoài ra ông Ông Phan Ngọc Tiến - Phó trưởng ban Thể thao Giải trí và thông tin - kinh tế VTV3 cũng hé lộ cánh cửa mở cho giới truyền thông: “Nếu các trang web trích các clip ngắn về EURO mà không có tính thương mại trong đó thì sẽ được phép. Các phóng viên của các báo đài tác nghiệp và tự sản xuất sản phẩm của mình về EURO ngay tại Ba Lan và Ukraine cũng là sản phẩm của riêng họ, không liên quan đến VTV”. Chỉ có những hoạt động mang đậm tính thương mại như các chương trình dự đoán trên các báo, đài; nhắn tin có doanh thu thì sẽ bị kiểm soát chặt bởi VTV.

NGUYỄN ĐĂNG