Vì sao Trung Quốc "im lặng" về vụ đầu độc cựu điệp viên Skripal?

Trong khi Anh, Mỹ và hàng loạt quốc gia châu Âu tập trung "đánh hội đồng" và trục xuất hàng trăm nhà ngoại giao Nga trước cáo buộc Moscow là thủ phạm trong vụ hạ độc hai cha con cựu điệp viên hai mang Skripal ở thành phố Salisbury vào ngày 4/3, Trung Quốc lại hoàn toàn giữ thái độ im lặng.

Trong buổi họp báo hôm 3/4, trước câu hỏi về phản ứng của Trung Quốc về vụ việc liên quan tới cựu điệp viên Skripal, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng đã có câu trả lời khá kiệm lời.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị bắt tay tại Moscow hôm 5/4.

“Chúng tôi biết rằng, các bên liên quan vẫn chưa đưa ra được kết luận cuối cùng làm thỏa mãn các bên trong vụ việc của ông Skripal. Trung Quốc hy vọng các bên liên quan sớm tìm ra sự thật về vụ án của cựu điệp viên Skripal cũng như giải quyết thỏa đáng các bất đồng dựa trên sự tôn trọng và tham vấn lẫn nhau”, ông Cảnh nói.

Tuyên bố của ông Cảnh được thể hiện rõ nét qua việc trong thời gian qua khi nhiều nước trên thế giới sát cánh cùng Anh, Mỹ Canada và Australia cáo buộc Moscow là thủ phạm hạ độc ông Skripal, thì Trung Quốc lại hoàn toàn đứng bên lề vụ "đánh hội đồng" này. 

Chia sẻ với CNN, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Lowy ở Sydney, ông Richard McGregor nhận định, việc làm của Bắc Kinh là nhằm thể hiện sự phối hợp chặt chẽ trong chính sách đối ngoại giữa Nga và Trung Quốc. Lâu nay, hai quốc gia này cũng nhiều lần đồng thuận và ủng hộ lẫn nhau trong các quyết định ở Liên Hợp Quốc.

“Trung Quốc cũng không nhắc gì tới chuyện Tổng thống Nga Vladimir Putin quyết định sáp nhập bán đảo Crimea thuộc Ukraine. Hai nước cùng phối hợp chặt chẽ trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng trên bán đảo Triều Tiên. Ngoài ra, Trung Quốc cũng không chỉ trích việc làm của Nga ở Syria”, ông McGregor nói. 

Cùng chung lý do phản đối Mỹ

Nhận định của ông McGregor đã được chứng minh qua tuyên bố hôm 5/4 trong chuyến thăm tới Moscow của Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị. Theo ông Vương, mối quan hệ Nga – Trung hiện ở “mức thân thiết nhất trong lịch sử”.

Nhận định của ông Vương được đưa ra ngay trước khi Mỹ tuyên bố cân nhắc đánh thuế thêm khoảng 100 tỷ USD hàng hóa của Trung Quốc. Đây sẽ là động thái làm sâu sắc thêm cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. 

Tân Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa (bên trái) tới thăm Moscow.

“Thái độ của Trung Quốc cho thấy, khả năng xuất hiện một trật tự thế giới mới với một bên ủng hộ và một bên phản đối Mỹ. Cả Nga và Trung Quốc đều có lý do để phản đối Mỹ”, ông McGregor nhận định.

Trong chuyến thăm tới Moscow, ông Vương đã có cuộc gặp với Tổng thống Putin, người hiện có kế hoạch thực hiện chuyến thăm chính thức cấp quốc gia tới Bắc Kinh vào tháng Sáu tới.

Cũng trong chuyến thăm tới Nga, tân Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa còn cho biết, Bắc Kinh sẵn sàng sát cánh với Moscow trong việc nhấn mạnh “mối quan ngại chung và quan điểm chung trước các vấn đề nóng của thế giới”.

“Trung Quốc sẽ sát cánh cùng Nga để cho Mỹ thấy được mối quan hệ thân thiết giữa các lực lượng vũ trang Nga – Trung. Trung Quốc sẽ ủng hộ Nga”, ông Ngụy nhấn mạnh. 

Theo CNN, mối quan hệ thân thiết và hợp tác giữa Nga – Trung lần đầu tiên được hình thành trong giai đoạn thập niên 50.

“Liên Xô cũ từng hỗ trợ Trung Quốc rất nhiều trong lĩnh vực kỹ thuật, nhân lực, tài chính và công nghệ”, ông Peter Layton tại Viện Châu Á Griffith cho biết.

Cũng theo ông Layton, tuy nhiên, trong những thập niên sau đó, quan hệ Nga – Trung xuống dốc trầm trọng do Bắc Kinh lo ngại về một cuộc tấn công quân sự từ quốc gia láng giềng phương bắc.

Nhưng trong 10 năm qua, hai nước bắt đầu tái khôi phục quan hệ. Cụ thể, Nga – Trung đã ký kết hàng loạt thương vụ mua bán vũ khí và năng lượng quy mô lớn.

Trong đó, Tổng thống Putin và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã tổ chức một cuộc họp thượng đỉnh cấp cao ở Moscow vào tháng 6/2017. Quân đội hai nước cũng tiến hành diễn tập quân sự để cùng phô trương sức mạnh quân sự.

Ông McGregor nhận định một phần trong tiến trình hợp tác sâu rộng giữa Nga – Trung là Bắc Kinh đặt niềm tin lớn vào Tổng thống Putin.

Cụ thể, theo hãng tin TASS, điều này được thể hiện qua tuyên bố trong chuyến thăm Moscow hôm 5/4 của Bộ trưởng Vương rằng, “Trung Quốc hoàn toàn tin tưởng vào tương lai tươi sáng của nước Nga dưới sự dẫn dắt của ông Putin”.