Vì sao sân bay Donetsk là địa điểm chiến lược của cuộc chiến Ukraine?

Theo AP, ly khai miền đông Ukraine vừa tuyên bố đã chiếm được sân bay Donetsk, một vị trí chiến lược quan trọng, và sẽ chiếm nhiều lãnh thổ hơn nữa, phá tan hy vọng về một thỏa thuận hòa bình lâu dài.

Sân bay Donetsk đã trở thành mục tiêu giằng co giữa quân chính phủ và ly khai kể từ tháng 5/2014. Đây được cho là một vị trí không những có tầm chiến lược quan trọng mà còn có giá trị biểu tượng lớn.

Sân bay quốc tế Donetsk trở thành tâm điểm giao tranh giữa quân chính phủ Kiev và phe ly khai miền đông Ukraine.

Ngăn quân chính phủ lập căn cứ quân sự

Tờ Medium dẫn tuyên bố của lực lượng ly khai thân Nga nhận định nếu chiếm được sân bay Donetsk, quân chính phủ Kiev sẽ biến nơi đây thành một căn cứ quân sự phục vụ cho kế hoạch thực hiện các cuộc tấn công chớp nhoáng nhằm vào trung tâm của nước Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng.

"Sân bay này nằm ở khu vực phía bắc Donetsk, thành phố lớn nhất tại miền đông Ukraine. Nếu giành được quyền kiểm soát, quân chính phủ Kiev sẽ chiếm được ưu thế tấn công vào các vị trí cố thủ của phe ly khai", theo tờ Medium.

Sân bay quốc tế Donetsk tan hoang sau một vụ tấn công.

Dù đã không ít binh lính chính phủ Kiev đã thiệt mạng trong các cuộc giao tranh giành lại sân bay Donetsk từ tay ly khai, chính phủ Ukraine vẫn quyết tâm không từ bỏ trận chiến này. Nhận định này đã được thể hiện qua tuyên bố của phát ngôn viên Hội đồng An ninh và Quốc phòng quốc gia Ukraine, ông Andriy Lysenko: "Sân bay Donetsk vẫn và sẽ là của người dân Ukraine".  

Đây chính là lý do khiến chính phủ Kiev cho rằng thà tổ chức tấn công dù mất mát đổ máu để giành lại sân bay Donetsk hơn là để nó rơi vào tay phe ly khai.

Sân bay quốc tế Donetsk đã trải qua nhiều lần sửa chữa nâng cấp và đi vào hoạt động trước giải đấu bóng đá Euro 2012. Nó từng là biểu tượng cho công cuộc hiện đại hóa tại Donetsk.

Tuy nhiên, trong suốt những tháng giao tranh, khu vực này đã chịu tổn thất nặng nề khi bị đạn pháo của quân chính phủ Kiev và phe nổi dậy tấn công. Ngay cả khi, thỏa thuận ngừng bắn được chính phủ Ukriane và các tay súng ly khai thân Nga thông qua, hòa bình cũng không được lập lại và đạn pháo cũng không ngừng rơi tại khu vực hiện đang nằm dưới sự kiểm soát của phe nổi dậy.

Đóng băng nội chiến

Tờ Euromaidan Press cho rằng để thấy được giá trị chiến lược của sân bay Donetsk và những mối đe dọa tiềm ẩn nếu quân chính phủ Ukraine không thể giành lại quyền kiểm soát khu vực này, chúng ta cần xem lại những bài học kinh nghiệm tại sân bay Grozny trong cuộc chiến chống phe ly khai Chechnya vào thập niên 90.

Do đó, ngay cả khi cuộc chiến tại miền đông Ukraine được đóng băng nhờ thỏa thuận ngừng bắn được ký kết hồi tháng 9/2014, mối lo ngại về viễn cảnh Chechnya có thể lặp lại vẫn không dứt khỏi tâm trí các nhà lãnh đạo Kiev.

Khi mà các tay súng ly khai thân Nga thiết lập nhà nước tự xưng tại Donbas, những mối đe dọa an ninh về một khu vực nằm ngoài sự kiểm soát của chính phủ lại càng khiến giới lập pháp Ukraine có cơ sở lo lắng. Họ cho rằng nếu phe ly khai giành được sân bay Donetsk, khu vực này sẽ bị biến thành một trung tâm trung chuyển giữa những chuyến hàng chở theo vũ khí, các tay súng và vô vàn thiết bị phục vụ cho cuộc chiến tại miền đông Ukraine.

Trong bối cảnh, cơ sở hạ tầng tại Donetsk và Luhansk đã bị phá hủy gần như hoàn toàn sau nhiều tháng giao tranh, những cư dân sinh sống tại hai thành phố này đã tìm cách đi sơ tán sang các khu vực lân cận hoặc sang Nga để tránh nạn. Còn những tay súng ly khai đã tự nguyện ở lại thành phố để chiến đấu. Song vẫn còn rất nhiều người già, những công nhân tay nghề thấp và người nghèo hiện đang mắc kẹt trong vùng giao tranh.

Trong một môi trường không có luật pháp tối cao và nằm dưới sự quản lý của những tay súng ly khai mang lý lịch không rõ ràng, chắc chắn, các tổ chức tội phạm sẽ nhân cơ hội này để trỗi dậy, theo Euromaidan Press.

Xe tăng của phe ly khai được huy động tham gia giao tranh với quân chính phủ Kiev tại sân bay Donetsk.

Nói cách khác, sự kết hợp giữa một vùng lãnh thổ nằm dưới sự kiểm soát của các tay súng ly khai thân Nga và một sân bay tầm cỡ quốc tế như Donetsk sẽ là cơ hội để hoạt động buôn lậu bùng nổ tại miền đông Ukraine giống như những gì đã xảy ra tại sân bay Grozny vào thập niên 90. Thậm chí, nó còn có thể gây bất ổn cho nhiều khu vực khác tại Ukraine khi mà không ai có thể kiểm soát lượng vũ khí phi pháp, ma túy và những tay súng từ nhiều nơi trên thế giới đổ về khu vực này.

Khả năng, do lường trước được viễn cảnh này mà chính phủ Ukraine đã quyết tâm giành lại quyền kiểm soát sân bay Donetsk dù trước đó, một số báo cáo cho rằng Kiev đã đồng thuận "nhượng lại" sân bay cho phe ly khai. Việc giành lại sân bay Donetsk không chỉ mang tính chiến lược nhằm giúp quân chính phủ Kiev duy trì sự hiện diện tại ngoại ô thành phố mà còn là một âm mưu chiến thuật nhằm đóng băng cuộc chiến trong lãnh thổ Ukraine.

Theo Euromaidan Press, các chính trị gia Ukraine cũng nên thận trọng với bất cứ thỏa thuận nào liên quan tới việc trao sân bay Donetsk cho phe ly khai để đổi lấy vùng lãnh thổ phía nam Donetsk. Bởi nếu giành được quyền kiểm soát sân bay quốc tế Donetsk, Kiev không chỉ đảm bảo sự hiện diện của binh lính chính phủ tại khu vực ngoại ô thành phố mà còn ngăn tình trạng bất ổn lan sang các khu vực khác trên lãnh thổ nước này. 

Sân bay quốc tế Donetsk trước khi bị đạn pháo giao tranh giữa quân chính phủ Kiev và quân ly khai tấn công phá hủy.

Mối lo ngại này gần như tương đồng với những diễn biến tại sân bay Grozny. Ngay từ thời điểm đầu tiên, sân bay Grozny đã trở thành điểm nóng giao tranh trong cuộc chiến chống lại các tay súng ly khai Chechnya của quân đội Nga. Thậm chí, trước thời điểm Liên Xô cũ tan rã vào tháng 12/1991, các tay súng ly khai Chechnya đã giành quyền kiểm soát sân bay Grozny và ngăn không cho quân đội Nga giành ưu thế tiếp cận nhanh vào thị trấn chiến lược. Vào thời điểm đó, chính phủ Nga coi sân bay Grozny là "cái gai" gây bất ổn an ninh trong khu vực và cần phải nhổ ngay lập tức.

Sau chiến thắng đầu tiên của quân ly khai Chechnya trước quân đội chính phủ Nga, sân bay Grozny đã nhanh chóng trở thành điểm nóng gây bất ổn. Bởi sự bùng nổ của các băng nhóm tội phạm mà chính quyền quân ly khai Chechnya sống dựa vào cùng với hàng loạt chuyến bay phi pháp mang theo vũ khí, ma túy và các tay súng từ nhiều nơi trên thế giới về tụ họp tại đây.

Thậm chí, một khối lượng lớn hàng lậu không qua kiểm soát đổ vào Nga từ Chechnya đã trở thành mối đe dọa nghiêm trọng gây bất ổn cho các khu vực lân cận Chechnya nằm trên lãnh thổ Nga. 

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ tờ Euromaidan Press của Ukraine và Medium của Mỹ.