Vì sao Nhật Bản muốn thiết lập quan hệ với Nga, phớt lờ “mệnh lệnh” của Hoa Kỳ?

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, Tổng thống Nga Putin

Bất chấp các áp lực từ Hoa Kỳ, các nhà kinh tế khổng lồ của khu vực Thái Bình Dương hầu như không tham gia vào chiến dịch chống Nga. Từ năm 2014 đến nay, Nhật Bản- một đồng minh lâu năm của Washington, đã nỗ lực rất nhiều để kéo gần khoảng cách với Nga, bởi vì họ lo sợ một liên minh quá gần gũi giữa Moscow và Bắc Kinh.

Bất an trước một Trung Quốc quá mạnh

Kể từ sau Chiến tranh thế giới II, Bắc Kinh và Tokyo đã quen với việc không tin tưởng lẫn nhau. Ngay cả các nhà lãnh đạo hiện tại của hai nước là Chủ tịch Tập Cận Bình và Thủ tướng Shinzo Abe cũng đều nhấn mạnh khoảng cách giữa họ. Các cuộc họp song phương rất hiếm khi diễn ra. Chừng nào mối quan hệ giữa Nga và Trung Quốc không vượt qua quan hệ đối tác bình thường, họ sẽ không khiến Nhật Bản quá lo lắng. Tuy nhiên, triển vọng của một liên minh chiến lược Nga – Trung đã làm cho Tokyo thực sự hoảng sợ.

"Nếu Nga và Trung Quốc cùng tham gia vào các hoạt động chống Nhật Bản, thì đối với Tokyo, điều đó sẽ có nghĩa là cơn ác mộng của họ trở thành sự thật", - Giám đốc trung tâm nghiên cứu Nhật Bản thuộc Viện Viễn Đông của Nga Valery Kistanov nhận định với phóng viên RIA Novosti. Ông cho rằng, bầu không khí giữa hai người khổng lồ châu Á hiện nay đã "căng thẳng đến mức giới hạn".

"Ông Tập Cận Bình không cả muốn nghe tới cuộc gặp gỡ với ông Shinzo Abe, các nhà chính trị này nếu có đối diện với nhau, thì cũng chỉ là bên lề các hội nghị thượng đỉnh lớn, chứ không phải chỗ nào khác. Tôi xin đưa ra ẩn dụ thế này: "mối quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc hiện nay đang đóng băng" - chuyên gia nói.

Các biện pháp trừng phạt của phương Tây thậm chí còn thúc đẩy Moscow tăng cường hơn nữa quan hệ kinh tế với Bắc Kinh. Năm 2014, một thỏa thuận về việc cung cấp khí đốt tự nhiên trị giá 400 tỷ USD đã được hai bên ký kết. Tokyo không mong muốn nhiên liệu từ Siberia và Viễn Đông lại chỉ được chuyển cho mỗi Trung Quốc. Không muốn gây hại cho dự án khí đốt tại Sakhalin, Nhật Bản chỉ đưa ra biện pháp trừng phạt mang tính biểu tượng chống lại Nga.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, Tổng thống Nga Putin

Các biện pháp trừng phạt mềm nhất có thể

Làm theo tấm gương của các nước phương Tây, Nhật Bản đã hạn chế nhập khẩu hàng hóa từ Crimea và hứa sẽ đóng băng các tài sản tài chính của người Nga nằm trong danh sách trừng phạt. Tuy nhiên, doanh thu thương mại giữa bán đảo này với đất nước mặt trời mọc cực nhỏ. Các công dân giàu có của Nga lại không giữ tiền ở Nhật.

Ông Anatoly Koshkin, giáo sư đại học Phương Đông lưu ý: "Những chính trị gia Nhật Bản mà tôi có dịp tiếp chuyện, trong những cuộc trò chuyện riêng tư, đã nhấn mạnh rằng đừng quan tâm đến các lệnh trừng phạt chỉ mang tính tượng trưng. Chúng thực sự đã được làm cho mềm mại nhất có thể. Điều này được xác nhận bởi thực tế rằng các mối quan hệ ở mức độ người đứng đầu Nhà nước không bị ảnh hưởng. Vào năm 2016, ông Putin đã đến thăm Nhật Bản ... Tháng 5/2018 tới, ông Abe sẽ lần đầu tiên đến Moscow, và với ông thì đây sẽ là lần đàm phán thứ 21 với Nga".

Tokyo đã lên một kế hoạch gồm tám điểm, cung cấp một sự phát triển cho mối quan hệ với Moscow, và đề cử thêm chức vụ Bộ trưởng Bộ quan hệ kinh tế Nga-Nhật, một vị trí đặc biệt ở vùng Viễn Đông. Đây là công sức của Thủ tướng Shinzo Abe, người được coi là ủng hộ tình hữu nghị với Nga. Không giống như hầu hết các nhà lãnh đạo G-7, ông Abe đã đặt cược vào hợp tác với Tổng thống Putin. Trong năm 2014, nhà lãnh đạo Nhật Bản, lờ đi Washington, vẫn thấy được sự cần thiết phải tham dự Thế vận hội Mùa đông ở Sochi.

Đừng ban phát đảo cho Nhật Bản.

Ông Kistanov tin rằng, việc thân thiện với Nga được ông Abe xác định trên ba tính toán. Ngoài mong muốn hạn chế Trung Quốc, ông còn mong muốn gây áp lực lên Triều Tiên và giải quyết vấn đề của quần đảo Kuril. Nhật tính dựa vào sự nhượng bộ lãnh thổ từ Nga, dù cho họ không tuyên bố đó là điều kiện tiên quyết cho sự phát triển của các mối quan hệ kinh tế.

Cựu Tổng thống Obama nói với ông Abe rằng bây giờ không phải là thời điểm thích hợp để đến Nga. Nhưng bản thân Thủ tướng lại có một ý kiến khác: ông hy vọng sẽ đi vào lịch sử như là người đầu tiên giải quyết được vấn đề của các hòn đảo. Ông Kistanov lưu ý: "Nhật Bản, không như các nước G7 khác, vẫn chưa trục xuất các nhà ngoại giao Nga liên quan đến vụ đầu độc cựu điệp viên Skripal ở Salisbury".

Ông Anatoly Koshkin cũng cho rằng không nên quá tin tưởng vào lời hứa của chính trị gia Nhật Bản: "Không cần phải đến mức cực đoan–hay cả tin. Không có nhiều người nói rằng chúng tôi sẽ đưa các hòn đảo này cho Nhật Bản và đặt nền móng cho một quan hệ đối tác lâu dài".