Vì sao Indonesia lọt nhóm nước có hàng không tồi nhất thế giới?

Việc chuyến bay 8501 của hãng hàng không AirAsia gặp nạn đã bổ sung vào danh sách những lý do khiến Indonesia trở thành một trong những quốc gia có ngành hàng không tồi tệ nhất thế giới.

Chuyến bay 8501 của AirAsia sử dụng máy bay khá mới, được điều khiển bởi phi công có hơn chục năm kinh nghiệm trong lực lượng không quân và hơn 9.000 giờ bay máy bay thương mại. Tuy nhiên qua các cuộc phỏng vấn phi công, kiểm soát không lưu, huấn luyện bay và người điều khiển máy, người ta thấy sự kết hợp của hàng loạt lỗi và hỏng hóc đã khiến tỷ lệ các vụ tai nạn máy bay nhiều gấp 3 lần so với tỷ lệ trung bình của thế giới. 

Trong những năm qua, Indonesia đã nỗ lực gấp đôi để cải thiện tình hình trên nhưng những thách thức tồn tại vẫn quá lớn. Đất nước này thiếu các phi công có kỹ năng, nhân viên mặt đất và kiểm soát không lưu thiếu chuyên nghiệp. Các trang thiết bị và máy bay thường xuyên quá hạn hoặc không hoạt động. Rất nhiều trong số 296 sân bay của Indonesia bị xếp dưới mức trung bình hoặc có đường băng quá ngắn. Và với địa hình 17.000 hòn đảo, thỉnh thoảng xuất hiện thêm núi lửa khiến Indonesia trở hành tuyến đường bay nguy hiểm nhất thế giới.

Xác máy bay AirAsia gặp nạn hôm 28/12/2014 mới được vớt lên. Nguồn: VOA News

Khi một vụ tai nạn máy bay chết người xảy ra, lỗi thường bị đổ cho phi công sau khi các nhà điều tra cố gắng tái hiện lại những giây phút cuối của chuyến bay từ những mảnh vỡ thu nhặt được. Soerjanto Tjahjono, Chủ nhiệm Ủy ban An toàn giao thông quốc gia Indonesia, cho biết: “Cái cách mà phi công lái máy bay và các vấn đề trục trặc kỹ thuật thường là nguyên nhân chính dẫn đến tai nạn”. Ông cũng nêu đến các lý do khác như huấn luyện chưa thỏa đáng hay sự kết hợp giữa buồng lái và bộ phận mặt đất không nhuần nhuyễn.

Lỗi giao tiếp là một trong những nguyên nhân khiến chuyến bay Bhd. của AirAsia gặp nạn vào ngày 28/12 năm ngoái. Theo báo cáo kết quả điều tra mới được công bố hôm 1/12, viên phi công người Indonesia và phi công phụ người Pháp đã bất đồng với nhau về việc kiểm soát máy bay sau khi họ cố gắng sửa lỗi ở hệ thống bánh lái khiến cho phần lái tự động rời ra. Sau đó chiếc máy bay đã lao theo chiều thẳng đứng và đâm thẳng xuống biển.

Đối với ông Ignasius Jonan, người mới được bổ nhiệm vào vị trí Bộ trưởng Giao thông 2 tháng trước vụ tai nạn, thảm họa này là một lời nhắc nhở xương máu về việc phải cải thiện chất lượng ngành hàng không quốc gia. “Khi tôi nhận công việc 13 tháng trước, một điều mà tôi nhận thấy khi đó là ngành công nghiệp hàng không ở Indonesia cần phải cải thiện độ an toàn lên rất nhiều”, ông Jonan phát biểu.

Ông cho biết chính phủ sẽ điều động khoảng 1 tỷ USD trong năm tới để nâng cao tính an toàn cho giao thông đường bộ, đường thủy và hàng không. Số tiền đó sẽ được phân bổ cho chuỗi đảo kéo dài từ London với New York, bao gồm 4.600 km đường sắt, 300 cảng biển và nửa triệu km đường bộ.

Quá tải

Hầu hết các hệ thống, bao gồm các sân bay, không được đầu tư đúng mực và thường hoạt động với số lượng gấp ba lần mức cho phép. Ông Jonan cho biết chính phủ Indonesia dự định mở rộng bà cải thiện các đường băng cũng như các sân ga hiện tại đồng thời xây dựng thêm 15 sân bay đến năm 2018, vì vậy các hãng hàng không nội địa có thể nâng cấp một số chuyến bay sử dụng máy bay thông dụng thay vì các loại máy bay động cơ turbo nhỏ và có nguy cơ tai nạn cao như hiện nay.

Tuy nhiên, kể cả xây dựng thêm các đường băng mới thì vẫn khó có thể bắt kịp với nhu cầu ngày càng gia tăng của người dân. Với mức tăng trưởng kinh tế trung bình 5,8% duy trì trong hơn một thập kỷ qua giúp hàng triệu người dân Indonesia nâng cao thu nhập và nhu cầu đi du lịch tăng cao. Vì thế, các hãng  hàng không Indonesia phải tăng cường khai thác các chuyến bay đến nhiều nơi, như các bãi biển ở Bali hay các thành phố phát triển như Bandung và Makassar. Số lượng khách hàng năm đã tăng gấp 3 trong 7 năm qua, lên mức 87 triệu người trong năm 2014.

Thêm vào đó, theo Wisnu Darjono, giám đốc điều hành tổ chức kiểm soát hàng không Indonesia AirNav, rất nhiều đường băng của Indonesia không có hệ thống cảnh báo hạ cánh khiến các  phi công gặp khó khăn khi hạ cánh trong điều kiện thời tiết xấu.

Ông Jonan cho biết Bộ Giao thông Indonesia đang cố gắng hiện đại hóa hệ thống này với sự giúp đỡ của các công ty Anh và Mỹ, với mục tiêu 100 sân bay được trang bị hệ thống hạ cánh ISL đến năm 2018.

Hiện đại nhưng chưa đủ

Hiện đại hóa các máy bay và trang thiết bị hoa tiêu có thể giúp giảm tỷ lệ xảy ra tai nạn hàng không trên toàn cầu, trong đó có cả Indonesia. Trong khoảng thời gian 9 năm tư năm 1998, tỷ lệ tai nạn máy bay chết người của Indonesia là 7,81/ triệu chuyến bay, gấp 5,5 lần so với trung bình thế giới. Con số này đã giảm xuống 1,96/ triệu chuyến bay, nhưng vẫn cao hơn mức trung bình 3,4 lần.

Số lượng chuyến bay của Indonesia cũng tăng lên nhiều vì vậy tính ra tỷ lệ tai nạn cũng không có gì thay đổi. Indonesia có tổng cộng 13 vụ tai nạn hàng không nghiêm trọng trong 10 năm qua, so với 14 vụ trong thập  kỷ trước.

Andrew Herdman, Tổng giám đốc Hiệp hội hàng không châu Á-Thái Bình Dương, nhận định: “Chúng tôi thấy có một số tiến bộ trong nỗ lực giảm tỷ lệ tai nạn máy bay nhưng tiến trình này còn chậm và không tương ứng với những nơi khác trong khu vực”.

Nội dung được thực hiện qua thảm khảo nguồn tin từ Bloomberg News. Bloomberg News cùng tờ BusinessWeek là hai chuyên trang về kinh tế, phân tích tài chính và cung cấp dữ liệu cho các đối tác doanh nghiệp của Tập đoàn truyền thông Bloomberg.