Venezuela: Sắp bầu cử, Tổng thống lâm thời gặp khó

Những khó khăn mà ông gặp phải chính là việc thiếu một bàn tay sắt thép của người tiền nhiệm áp đặt lên liên minh cầm quyền khác cùng với một chế độ tài chính nhà nước mạnh mẽ gắn với thời kỳ điều hành đất nước của ông Chavez.

Maduro hiện vẫn đang dẫn đầu với một khoảng cách khá xa so với đối thủ Henrique Capriles của mình trong các chương trình khảo sát trước bầu cử. Cuộc bầu cử được tổ chức sau 30 ngày kể từ khi Tổng thống Hugo Chavez mất vì ung thư vào hồi tháng trước.

Năm ngoái, ông Chavez đã đề cử phó Tổng thống Maduro sẽ là người kế nhiệm của mình trong trường hợp ông không thể qua khỏi lần điều trị thứ tư của mình. Đấy cũng là lần xuất hiện trước công chúng cuối cùng của ông. Sau đó, ông đã qua đời vào ngày 5/3.

Trong lần xuất hiện cuối cùng trước công chúng, Hugo Chavez đã công bố người kế nhiệm tin tưởng của mình, Phó Tổng thống Nicolas Maduro.

Nếu như ông Maduro thắng trong cuộc bầu cử, ông sẽ kế thừa một nền tài chính nhà nước rất căng thẳng bởi những chi tiêu trong suốt chiến dịch tranh cử của ông Chavez trong năm 2012, lạm phát cao nhất châu Mỹ và sự thiếu hụt dai dẳng hàng tiêu dùng cơ bản.

Tuy thừa hưởng từ ông Chavez một lượng người ủng hộ khổng lồ, nhưng đó chưa hẳn là ưu thế tuyệt đối với ông Maduro. Ông sẽ phải vất vả để kiểm soát “Chavismo”, một phong trào được dựng lên bởi nhiều thành phần xã hội khác nhau ở Venezuela ủng hộ cho Hugo Chavez.

Các đồng minh của Maduro nhận ra tầm quan trọng của Nhà tư lệnh Hugo Chavez có tầm nhìn chính trị khôn ngoan đã giữ mọi thứ đi đúng hướng. “Tổng thống Chavez là một rào cản đối với rất nhiều những ý tưởng điên rồ đã xảy ra với chúng tôi”, Diosdado Cabello, một nhà lãnh đạo mạnh mẽ của phe đối lập với ông Maduro cho biết, “Ông áp đặt sự lãnh đạo của mình, sự thận trọng và cả lương tâm của mình lên mọi tình huống theo cách mà chúng tôi không thể chịu được”.

Ông Maduro đã tỏ ra chế giễu các ý kiến của nhóm liên minh. Là Tổng thống, ông sẽ có sự ủng hộ của những người hơn một thập kỷ được hưởng lợi từ các chương trình đầy tham vọng của ông Chavez như trợ giá xăng dầu, xây dựng các phòng khám miễn phí trong các khu ổ chuột, cung cấp cửa hàng tạp hóa và xây dựng hàng trăm ngàn ngôi nhà mới.

Tuy nhiên, đối thủ Cabello của ông Maduro hiện đã có những lợi thế đáng kể hơn so với Maduro trong lĩnh vực quan trọng như quân đội, cơ quan lập pháp. Maduro sẽ chịu nhiều áp lực từ bên trong liên minh. Ông đã từng là bộ trưởng ngoại giao dưới thời Hugo Chavez trong 6 năm. Giờ đây, ông đang cố gắng nâng cao hình ảnh nhà lãnh đạo cũ của mình lên thành vị thánh như là một chiêu đắc lực trong chiến dịch tranh cử của mình.

Maduro có thể duy trì sự trung thành của các Chavimos, nhưng ông lại không có khả năng duy trì quốc hữu hóa kinh tế của Chavez. Trong tương lai, chắc chắn ông sẽ có những cuộc đối đầu thường xuyên với các doanh nghiệp tư nhân, hoặc sẽ phải thỏa thuận ngoại giao với Hoa Kỳ và các đồng minh của họ.

Cách tiếp cận ngoại giao cởi mở hơn có thể dẫn đến sự bất ổn giữa các đảng viên tích cực về ý thức hệ, bao gồm các nhóm vũ trang trong các khu ổ chuột – những người thề sẽ tiếp nối di sản của ông Chavez và xem mình như là những người tiên phong trong “chủ nghĩa xã hội thế kỷ 21”.

"Maduro phải tiếp tục đúng với tinh thần của ông Chavez, hoặc chúng ta sẽ thất bại", Luật sư Jean-Carlos Mendoza, 32 tuổi, người ủng hộ phe chính phủ lâm thời, tỏ ra băn khoăn về tương lai trong chuyến thăm thi hài của ông Chavez.

THÁCH THỨC KINH TẾ

Môi trường kinh tế khó khăn ở Venezuela có thể sẽ buộc phải tổ chức lại chi tiêu nhà nước, khả năng sẽ phải sửa chữa lớn hệ thống kiểm soát chặt chẽ tiền tệ. Nhưng Maduro đã đưa ra một vài giải pháp mà theo ông có thể thay đổi tình hình nếu ông được bầu.

Ông Maduro nhậm chức Tổng thống lâm thời Venezuela vào ngày 8/3/2013.

Ngành công nghiệp dầu mỏ của Venezuela vẫn cung cấp một nguồn thu tuyệt vời cho ngân sách. Tuy nhiên nước này phải chịu những khoản vay nặng nề để xây dựng nhà, trợ cấp lương hưu và thu nhập cho các bà mẹ nghèo.

Với một số lượng ngày càng tăng các khoản phải trả nợ cho Trung Quốc và hỗ trợ hào phóng cho các nước đồng minh bao gồm Cuba, Maduro có thể sẽ có ít nguồn thu hơn cho các chương trình xã hội hoặc nhiệm vụ nhà nước – điều đã củng cố sự nổi tiếng của ông Chavez.

Kèm theo đó, kiểm soát tiền tệ đã giảm số lượng ngoại tệ có sẵn trong các doanh nghiệp địa phương, hạn chế khả năng nhập khẩu hàng hóa cơ bản như lúa mì. Đồng thời cũng ngăn chặn các ngành công nghiệp mua sắm máy móc và phụ tùng thay thế. Các công ty nhà nước như thép và sản xuất nhôm đang hoạt động thấp hơn nhiều so công suất trong bối cảnh vấn đề lao động đang nhức nhối.

Venezuela sẽ phải có một Bộ Tài chính vừa phải hơn có thể nới lỏng tiền tệ và điều hành giá cả các mặt hàng thiết yếu mà các doanh nghiệp tư nhân địa phương đổ lỗi cho sự thiếu hụt của các từ bột mì với thuốc.

Cesar Aristimuno, một nhà kinh tế, cho biết Venezuela có nguồn thu từ dầu phong phú như vậy trong những năm gần đây đã có thể thay thế hàng hóa sản xuất trong nước với hàng nhập khẩu, nhưng mà đô la đang khan hiếm và khu vực tư nhân suy yếu đáng kể.

Nền kinh tế của Venezuela dự báo sẽ tăng trưởng ở mức 6% trong năm 2013. Nó đã tăng trưởng khoảng 5,5% trong năm 2012.

Trong khi các vấn đề hàng ngày như tội phạm bạo lực, cắt điện và cơ sở hạ tầng kém chất lượng có xu hướng không làm tổn thương tới những người dân dưới thời ông Chavez, do sự ảnh hưởng đến mức tôn thờ ông của những người ủng hộ thì Maduro có thể không làm được như vậy. Ông tuyên bố sẽ ưu tiên giảm tội phạm, điều mà các cử tri lo lắng, nhưng cũng cần phải thấy sự tiến bộ trên một loạt các dự án cơ sở hạ tầng chưa hoàn thành và hứa hẹn khác.