Vệ tinh “Made in Vietnam” và hướng thương mại hóa sản phẩm

Trong số đó có sản phẩm trưng bày tại triển lãm lần này, "Trạm thu di động tín hiệu truyền hình vệ tinh ứng dụng trên tàu biển" đầu tiên tại Việt Nam do nhóm kỹ sư Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) nghiên cứu và chế tạo rất được các doanh nghiệp chú ý.

Sản phẩm trạm thu di động tín hiệu truyền hình vệ tinh ứng dụng trên tàu biển.

Theo đại diện Trường ĐHQG Hà Nội, đây là lần đầu tiên tại Việt Nam có một đơn vị triển khai khai nghiên cứu phát triển sản phẩm thương mại hóa trạm thu di động tín hiệu truyền hình vệ tinh ứng dụng trên tàu biển.

Đề tài khoa học và công nghệ cấp ĐHQG Hà Nội do Trường ĐH Công nghệ chủ trì và Phòng Thí nghiệm Trọng điểm Công nghệ Micro – Nano triển khai thực hiện. GS.TS. Nguyễn Hữu Đức – Giám đốc Phòng Thí nghiệm là chủ nhiệm đề tài. Ngay sau khi nghiên cứu thành công, sản phẩm đã được chạy thử nghiệm tại thị trấn Cát Bà, Hải Phòng.

Trạm thu di động này có dải tần Ku (12 GHz – 18 GHz), EIRP tối thiểu 74 dbW, phạm vi hoạt động góc phương vị từ 00 – 3600; phạm vi hoạt động góc ngẩng từ 150 – 800, tốc độ quay góc của ăng-ten và gia tốc quay góc của ăng-ten 120/giây; kích thước đường kính chảo ăng-ten 610mm, kích thước tổng thể 720x720x785mm, với khối lượng 18kg.

Trạm thu di động tín hiệu truyền hình vệ tinh ứng dụng trên tàu biển tại gian trưng bày của Trường ĐHQG Hà Nội.

Đượ biết, trên thế giới hiện nay, hệ thống thông tin vệ tinh hiện nay đã phát triển rất mạnh, mang lại khả năng ứng dụng tín hiệu vệ tinh cho mục đích thông tin hoặc giải trí (truyền hình, phát thanh) thậm chí cả mục đích an ninh, quốc phòng.

Các sản phẩm trạm thu thông tin vệ tinh, đặc biệt là thông tin truyền hình trên tàu biển đã được thương mại hóa rộng rãi trên thế giới và ngày càng phát triển, đạt đến độ hoàn chỉnh cao.  Tuy nhiên tại Việt Nam, việc sở hữu những thiết bị này không hề dễ dàng do giá thành cao cũng như khó khăn trong việc duy tu, bảo dưỡng.

Mặc dù vậy, nhu cầu sử dụng các thiết bị thông tin truyền hình, phát thanh bằng tín hiệu vệ tinh tại Việt Nam là rất lớn, do đặc thù có bờ biển dài 3.260km chạy dọc đất nước và có tới khoảng 130.000 phương tiện đánh bắt thủy hải sản đang hoạt động trên biển. 

Hạn chế lớn nhất của các phương pháp liên lạc truyền thống như sóng vô tuyến là chỉ có thể hoạt động ở khoảng cách ngắn, chính vì vậy các tàu đánh bắt xa bờ gặp nhiều trở ngại trong việc giữ liên lạc với đất liền.

Chính điều này đặt ra yêu cầu nghiên cứu, làm chủ công nghệ và chế tạo thiết bị trạm thu tín hiệu vệ tinh trang bị cho tàu biển để tự sản xuất và cung cấp cho nhu cầu sử dụng trong nước.

Sản phẩm của nhóm nghiên cứu lần này được kế thừa từ những kết quả nghiên cứu của đề tài “Thiết kế và chế tạo trạm thu di động thông tin vệ tinh dựa trên sensor từ trường độ nhạy cao ứng dụng trên tàu biển” mà Trường ĐH Công nghệ, ĐHQGHN đã triển khai thực hiện trong khuôn khổ Chương trình KH&CN quốc gia về công nghệ vũ trụ giai đoạn 2013-2015.  

Tuy nhiên, việc nghiên cứu hoàn thiện, tối ưu sản phẩm trạm thu di động tín hiệu truyền hình vệ tinh nhằm hướng tới thương mại hóa rộng rãi mà Phòng Thí nghiệm Trọng điểm Công nghệ Micro – Nano đang triển khai này chính là hướng đi mới hoàn toàn ở trong nước, chưa một đơn vị nghiên cứu và doanh nghiệp nào triển khai thực hiện. 

GS.TS. Nguyễn Hữu Đức – Giám đốc Phòng Thí nghiệm, chủ nhiệm đề tài cùng các nhà khoa học thuộc Trường ĐH Công nghệ, ĐHQG Hà Nội và đơn vị phối hợp là Viện Điện – Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội kiểm tra công tác chạy thử sản phẩm tại thị trấn Cát Bà, Hải Phòng. Ảnh: ĐHQG Hà Nội.

Sản phẩm này không chỉ đòi hỏi nghiên cứu đa ngành ở các lĩnh vực cảm biến, cơ khí tự động hóa, điện tử và mạch xử lý mà còn đòi hỏi độ chính xác cao của các kỹ thuật sử dụng.

Tại Lễ kỷ niệm 60 năm thành lập Bộ Khoa học và Công nghệ hôm 29/11 vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: Việt Nam đang ở bước ngoặt quan trọng trong tiến trình phát triển. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, KHCN mới là yếu tố quyết định cho tăng trưởng trong dài hạn, là chìa khóa để chúng ta vượt qua trạng thái dừng, thoát bẫy thu nhập trung bình, đạt tăng trưởng kinh tế cao, vươn lên sự thịnh vượng của quốc gia, của dân tộc. Chúng ta có tài nguyên vô tận, đó là chất xám, là sự sáng tạo của con người.

"Chúng ta đang xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2045 với khát vọng đưa đất nước ta phát triển thịnh vượng. Hơn bao giờ hết, chúng ta phải tiếp tục đổi mới tư duy cũng như hành động một cách quyết liệt nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực, đặc biệt là phát huy mạnh mẽ nguồn vốn trí tuệ và sức sáng tạo của con người Việt Nam" - Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói.

Theo Thủ tướng, cần tạo cơ chế, chính sách thuận lợi cho các trường đại học, viện nghiên cứu. Tăng cường nền tảng vốn con người cho đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu các công nghệ sản xuất mà doanh nghiệp đòi hỏi và cải tiến phương thức giáo dục ứng dụng lý thuyết khoa học công nghệ vào các mục tiêu thực tiễn.

"Đổi mới căn bản cơ chế quản lý ngân sách chi cho KHCN, thực hiện cơ chế Nhà nước đặt hàng nghiên cứu các đề tài KHCN. Cơ cấu lại các chương trình, các nhiệm vụ KHCN gắn với nhu cầu xã hội, chuỗi giá trị của sản phẩm, tạo giá trị gia tăng chính là hướng đi của Chính phủ trong thời gian tới", Thủ tướng cho biết thêm.

Nguyễn Tuân