Ứng dụng KH&CN: Bí quyết giúp Sơn La trở thành thủ phủ của nông nghiệp công nghệ cao

Một trong những lĩnh vực được Đảng và Nhà nước quan tâm và Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đẩy mạnh trong thời gian qua, đó là đẩy mạnh chuyển giao ứng dụng KHCN vào sản xuất nông nghiệp.

Những kết quả nghiên cứu được ứng dụng vào sản xuất nông nghiệp ở những vùng khó khăn mang lại nhiều ý nghĩa đặc biệt. Trong số đó, sự phát triển của nông nông nghiệp công nghệ cao tại tỉnh Sơn La đang mở ra cơ hội phát triển bền vững cho tỉnh miền núi phía Tây Bắc này.

Trong vài năm gần đây, hoạt động KHCN trên địa bàn tỉnh Sơn La được đổi mới, bám sát yêu cầu thực tiễn đặt ra đối với việc phát triển nông nghiệp theo hướng công nghệ cao. Nhờ vậy, 70% số nhiệm vụ KHCN được ứng dụng, duy trì và nhân rộng, góp phần quan trọng trong thực hiện tốt chương trình hỗ trợ ứng dụng và chuyển giao tiến bộ KHCN phục vụ phát triển kinh tế, xã hội nông thôn và miền núi.

Theo chia sẻ từ ông Phạm Quang An, Giám đốc Sở KH&CN tỉnh Sơn La, tính từ năm 2016 đến năm 2019, Sở KH&CN Sơn La đã bàn giao tổng số 105 kết quả nghiên cứu của đề tài, dự án KH&CN cho 30 đơn vị thuộc các Sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố, các trường Đại học, doanh nghiệp KH&CN trên địa bàn tỉnh.

Điển hình như kết quả của các đề tài, dự án trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao, phát triển cây ăn quả trên đất dốc, tái cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng bền vững...

Ông Phạm Quang An, Giám đốc Sở KH&CN tỉnh Sơn La.

Mô hình sản xuất giống cà chua ghép và mô hình thâm canh cà chua ghép trái vụ tại Công ty cổ phần Greenfarm Mộc Châu hàng năm cung cấp 3-4 triệu cây giống cho vùng đồng bằng Sông Hồng; Mô hình sản xuất cà chua thương phẩm từ giống tạo ra được mở rộng cung cấp sản phẩm cà chua an toàn cho chuỗi siêu thị ở Hà Nội; Mô hình sản xuất rau trái vụ đạt tiêu chuẩn VietGAP và hoa chất lượng cao tại Công ty Cổ phần hoa Nhiệt đới, từ đó hình thành nghề trồng hoa và rau chất lượng cao tại địa phương, tạo việc làm ổn định, thu nhập cao cho hơn 150 lao động, mức thu nhập bình quân từ 5- 6 triệu đồng/người/tháng. Hiện tại, Công ty vẫn tiếp tục đầu tư mở rộng quy mô trồng hoa, ngoài ra mô hình được mở rộng được 25 ha hoa, doanh thu 1,5-2 tỷ đồng/ha/năm.

Cũng theo ông Phạm Quang An, các nghiên cứu liên quan đến cây ăn quả  theo hướng phát triển uả trên đất dốc, thay thế cây trồng kém hiệu quả cũng đã được tập trung nghiên cứu.

Điển hình như xây dựng mô hình sản xuất nhãn chất lượng cao theo tiêu chuẩn VietGAP tại huyện Sông Mã, từ hiệu quả của mô hình vài hecta đến nay đã mở rộng được hơn 4 nghìn hecta tại các huyện Sông Mã, Mai Sơn, Yên Châu, TP Sơn La…, cho thu nhập 200-300 triệu đồng/ha, nhiều diện tích đã được chứng nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP.

Năm 2017-2018, sản phẩm nhãn Sông Mã đã được xây dựng nhãn hiệu chứng nhận và được cấp mã vùng xuất khẩu, được xuất khẩu sang thị trường Mỹ, Trung Quốc, Đài Loan...

Bên cạnh đó là mô hình trồng thanh long ruột đỏ trên địa bàn huyện Mai Sơn, cho thu hoạch 20 tấn/ha. Với giá bán 30.000 đồng/kg tại vườn như hiện nay, doanh thu khoảng 600 triệu đồng/ha.

Từ kết quả của dự án trên, huyện Mai Sơn đã mở rộng diện tích trồng thanh long ruột đỏ, thành lập HTX sản xuất thanh long ruột đỏ theo tiêu chuẩn VietGAP, đồng thời đã lựa chọn và đăng ký chứng nhận 04 cây Thanh Long đầu dòng, là nguồn cung cấp giống để mở rộng diện tích ra các huyện Mai Sơn, Yên Châu, thành phố Sơn La, Sông Mã, Mường La.

Đến nay, diện tích trồng thành long ruột đỏ trên địa bàn tỉnh là 133ha. Sản phẩm thanh long ruột đỏ được tiêu thụ tại thị trường trong tỉnh, các siêu thị Hà Nội, xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, UAE và đang được chào hàng sang một số nước khác.

Các quy trình công nghệ là kết quả nghiên cứu tiếp tục được nhân rộng như công nghệ tưới nhỏ giọt từ Israel, từ việc ứng dụng tưới trên cà phê đến nay đã mở rộng tưới cho cây chè, rau, cây ăn quả; Công nghệ ghép chuyển đổi giống có năng suất chất lượng được ứng dụng rộng rãi, quy trình phục tráng các giống đặc sản được ứng dụng để bảo vệ và phát triển nguồn gien cây trồng quý của tỉnh như giống lúa nếp tan Mường Và, nếp tan Ngọc Chiến, giống xoài tròn Yên Châu,…

Cũng tại tỉnh Sơn La, mô hình Dự án Nông thôn miền núi “Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật để phát triển một số giống xoài mới tại huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La” do Bộ KH&CN làm cơ quan chủ quản và được thực hiện bởi Công ty cổ phần Xây dựng Trường Giang đang cho thấy những tín hiệu tích cực. Dự án có quy mô hơn 16ha do Viên Nghiên cứu Rau quả chuyển giao, thời gian thực hiện từ 3/2019-2/2020.

Dự án “Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật để phát triển một số giống xoài mới tại huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La” do Bộ KH&CN làm cơ quan chủ quản.

Ông Đinh Công Hưng – Phó Giám đốc Công ty cổ phần Xây dựng Trường Giang – cho biết, sau 3 năm kể từ thời điểm bắt đầu trồng, cây xoài sẽ cho thu hoạch với sản lượng khoảng 30 tấn/ha. Sang năm thứ 5, sản lượng đạt mức cao điểm có thể lên đến 80ha.

“Ưu điểm của giống xoài này là thời gian cho ra quả ngắn nhất, năng suất cao nhất. Bên cạnh cây xoài, công ty trồng xen canh cây khoai sọ để chống cỏ mọc, đồng thời tạo độ ẩm cho đất. Mô hình thử nghiệm cho thấy hiệu quả rõ rệt, cũng là tạo nguồn thu lấy ngắn nuôi dài.” – ông Đinh Công Hưng nói.

Bên cạnh trồng trọt, KHCN cũng được ứng dụng rộng rãi trong khâu bảo  bảo quản và chế biến nông sản như: chế biến sản phẩm rượu vang Sơn Tra, rượu chuối, chuối sấy Yên Châu; sản phẩm rượu mận, mứt mận Mộc Châu; sản phẩm mật ong Sơn La; sản xuất thức ăn chăn nuôi; sản xuất nước mắm từ cá nước ngọt lòng hồ thủy điện…

Từ kết quả dự án “Xây dựng mô hình sản xuất các sản phẩm từ quả Sơn Tra tại huyện Bắc Yên" và mô hình bảo quản, chế biến và tiêu thụ quả Sơn Tra, hiện nay, Công ty TNHH Bắc Sơn đang tiếp tục duy trì sản xuất các sản phẩm từ quả sơn tra, mỗi năm sản xuất được 90.000 lít rượu táo mèo, 10.000 lít rượu vang,….

Công nghệ và dây truyền sản xuất nước mắm của dự án sản xuất thử nghiệm “Xây dựng mô hình chế biến nước mắm từ cá nước ngọt lòng hồ tại huyện Quỳnh Nhai” tiếp tục được duy trì đã tạo ra sản phẩm nước mắm đảm bảo an toàn thực phẩm, sản phẩm nước mắm có mùi vị thơm ngon, đáp ứng tiêu chuẩn sản xuất an toàn vệ sinh thực phẩm do các cơ quan có thẩm quyền cấp. Năm 2019 hợp tác xã duy trì sản xuất từ 2.000 - 3.000 lít nước mắm, đồng thời HTX tham gia nhiều chương trình hội chợ, triển lãm thương mại để nâng cao quảng bá thương hiệu cho sản phẩm và đẩy mạnh tiêu thụ.

Môi trường tự nhiên cũng như môi trường kinh doanh thuận lợi là cơ sở để thu hút các nhà đầu tư lớn đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao tại Sơn La. Điển hình như Nhà máy ICFood Sơn La, một liên doanh với doanh nghiệp Hàn Quốc có tổng vốn đầu tư 16 triệu USD đã đi vào sản xuất.

Các sản phẩm gồm rau bắp cải, hành lá và cà rốt sấy khô của Công ty ICFood Sơn La được các nhà máy sản xuất mì ăn liền dùng làm gói gia vị.

Theo ông Nguyễn Văn Dân – Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Stevia Tây Bắc – đối tác liên doanh tại ICFood Sơn La – việc nhà máy đi vào hoạt động từ năm 2018 đánh dấu sự chuyển hướng đúng đắn của tỉnh Sơn La trong thu hút đầu tư xây dựng và vận hành chuỗi giá trị sản xuất, cung ứng, chế biến, tiêu thụ trong sản xuất nông nghiệp.

Nhắc đến nông nghiệp của tỉnh Sơn La không thể không kể đến đặc sản cây cà phê Arabica. Trong đó, giống cà phê chín vàng Arabica Catual là sản phẩm lai tạo giữa dòng cà phê Caturra, một biến thể của Arabica Bourbon (Arabica thuần chủng) với dòng cà phê Mundo đang được Công ty cổ phần Cà phê Sơn La chuyển giao công nghệ cho bà con nông dân trồng cà phê, đồng thời ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm.

“Khác với các giống cà phê khác khi chín quả có màu đỏ, cà phê Arabica Catual khi chín quả sẽ có màu vàng. Chúng tôi đánh giá rất cao về chất lượng của dòng cà phê này, nó xứng đáng là cà phê đặc sản của Việt Nam.” – ông Đặng Văn Thịnh, Giám đốc Công ty cổ phần Cà phê Sơn La chia sẻ.

Theo lời ông Phạm Quang An, có thể khẳng định các nhiệm vụ KH&CN triển khai trên địa bàn tỉnh Sơn La đã bám sát theo yêu cầu của thực tiễn của địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh nói chung và phát triển nông nghiệp nói riêng.

Ngọc Tuân