Tuần sóng gió của Châu Âu

Lãnh đạo các nước Châu Âu thảo luận bên lề cuộc họp. Ảnh AP

Quyền tự do của Đức, nước hiện là thành viên đóng góp lớn nhất cho quĩ cứu trợ của khu vực đồng euro, trong việc tài trợ cho các cuộc giải cứu ở những nước nguy cơ khủng hoảng cao như Hy Lạp có thể bị quyết định của tòa án làm suy giảm.

Ngân hàng Trung ương châu Âu, cơ quan đang bị chia rẽ nội bộ về việc can thiệp vào thị trường trái phiếu, sẽ là nơi xem xét chương trình này. Còn Hy Lạp sẽ biết mức độ thành công của việc thuyết phục đóng góp từ khối tư nhân vào kế hoạch cắt giảm 340 tỉ đô la trong tổng món nợ khổng lồ 438.1 tỉ đô la của nước này.

Những thách thức này, dường như sẽ không làm lu mờ những nỗ lực đảo điên của những nhà hoạch định giải cứu những nước thuộc khu vực đồng tiền chung Châu Âu đang ngập lụt trong nợ nần và đồng thời lấy lại niềm tin của các thị trường tài chính.

Tuy nhiên, những sự kiện diễn ra trong tuần vừa qua đã cho thấy những nỗ lực này còn rất yếu ớt. Tình hình chính trị của khu vực đồng Euro vẫn đang xấu đi và con đường tiến đến một giải pháp lâu dài cho cuộc khủng hoảng nợ của khối cộng đồng 17 quốc gia này còn rất xa vời.

Phán quyết của tòa

Vào sáng thứ tư, tòa án hiến pháp liên bang Đức sẽ đưa ra quyết định được chờ đợi trong hơn một năm qua về việc liệu Berlin có đang vi phạm luật pháp Đức và các hiệp ước của châu Âu khi tham gia vào những cuộc giải cứu tốn nhiều tỉ euro cho Hy Lạp, Ireland và Bồ Đào Nha. Các chuyên gia luật pháp cho rằng rất ít khả năng tòa án sẽ phong tỏa tất cả các khoản đóng góp. Tuy nhiên, người ta kỳ vọng rằng tòa án sẽ cho phép Quốc hội có tiếng nói lớn hơn trong việc xét duyệt các khoản đó.

Trong khi đó, công chúng Đức đang quay ra phản đối việc tăng hỗ trợ cho châu Âu. Một cuộc khảo sát tuần trước cho thấy, 2/3 dân số Đức cho rằng quốc hội không nên phê chuẩn việc góp thêm tiền cho quỹ hỗ trợ vì đó có thể là sự nhượng bộ nguy hiểm. Ít nhất, nó có thể khiến phản ứng của Berlin đối với cuộc khủng hoảng nợ thêm chập chạp và phức tạp hơn. .

Việc này cũng có thể gây ra một làn sóng phản đối từ quốc hội của các nước đang thất vọng về khối đồng Euro. Ở Slovakia, chủ nhật vừa qua, lãnh đạo của một đảng nhỏ trong liên minh cầm quyền cho rằng quốc hội Slovakia không nên phê chuẩn việc mở rộng quỹ hỗ trợ của khu vực - Qũy bình ổn tài chính châu Âu, sớm nhất là trước tháng 12.

Các quan chức khu vực đồng Euro hi vọng rằng quốc hội của các quốc gia thành viênsẽ hoàn tất việc phê chuẩn các cải cách của Quĩ bình ổn vào đầu tháng 10 này. Sự trì hoãn do một nước nhỏ như Slovakia sẽ không gây ảnh hưởng lớn, có thể họ sẽ tạo ra các sức ép ngoại giao đối với Bratislava để đẩy nhanh quá trình phê chuẩn, hoặc lách luật để Quĩ bình ổn có thể sử dụng quyền lực của mình khi Slovak trì hoãn việc phê chuẩn. Tuy nhiên phản ứng này của Slovakia cho thấy các kế hoạch chống khủng hoảng của khối lại bộc lộ những yếu điểm trong hệ thống chính trị..

Ở một số quốc gia thuộc khu vực đồng euro cần trợ giúp, tình hình chính trị cũng trở nên xấu đi. Cuộc họp hàng tháng của ngân hàng trung ương châu Âu (ECB), diễn ra vào thứ 5 này, sẽ là những cuộc tranh luận gay gắt về cách giải quyết tình hình ở Ý.

Đầu tháng trước, ủy ban điều hành của ECB gồm 23 nước thành viên đã quyết định bắt đầu mua trái phiếu của chính phủ Ý để ngăn chặn một sự nhảy vọt đáng sợ về lãi suất, bất chấp sự phản đối của một số thành viên trong hội đồng cho rằng đây là sự thỏa hiệp với chính sách tiền tệ của ngân hàng Trung ương.

Sự can thiệp của ECB là do kì vọng về việc Italia sẽ tiến hành một kế hoạch thắt lưng buộc bụng để lấy lại niềm tin của thị trường. Tuy nhiên, những nỗ lực để thực hiện kế hoạch này của chính phủ của thủ tướng Silvio Berlusconi đã vấp phải những trở ngại thể hiện ở các con số gây tranh cãi, các phản ứng ngược chính sách và sự bất đồng ý kiến trong nội các.

Giờ đây, ECB sẽ phải xem xét có nên tiếp tục mua trái phiếu của nước này hay không, hay chính việc mua bán này đang khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn vì nó làm giảm áp lực buộc Ý phải nỗ lực cải tổ tài chính của mình. Lãi suất trái phiếu của Italia đã bắt đầu tăng trở lại vào tuần trước. Một số nhà buôn trái phiếu cho rằng có thể ECB cố tình cho phép làm như vậy để lôi kéo đầu cơ trái phiếu của Rome. Nngười ta kỳ vọng rằng, ECBsẽ duy trì mức mua trái phiếu lớn vào vài tuần tới do lãi suất của Italia tăng lên có thể sẽ gây bất ổn cho toàn khu vực. Nhưng có thể ngân hàng trung ương sẽ không mua ồ ạt để giữ lãi suất của Italia ở mức độ cân đối, đặc biệt là nếu những đóng góp tài chính cho Quĩ bình ổn bị trì hoãn và Quĩ không có khả năng chi trả các khoản mua như kì vọng vào tháng 10.

Trong khi đó, Hy Lạp đề ra hạn chót là chiều thứ 6 để các ngân hàng châu Âu trả lời có muốn mua trái phiếu của nước này hay không và các ngân hàng sẽ phải cam kết mua đến giữa tháng 10. Athens mong muốn 135 tỉ euro trái phiếu sẽ được trao đổi hoặc hoán đảo, khi đó tỉ suất thu hồi sẽ là 90%. Hy Lạp bị cảnh báo rằng nếu nước này không đạt được mục tiêu đó, toàn bộ dự án và thậm chí là cả kế hoạch nhận trợ giúp quốc tế lần thứ hai dành cho Hy Lạp sẽ bị đe dọa.

Hy Lạp có vẻ gần đạt đến ngưỡng 90% để có thể tuyên bố rằng họ đã thành công. Thứ bảy vừa qua, giám đốc điều hành của Intesa Sanpaolo, ngân hàng bán lẻ lớn nhất của Italia đã nói rằng ông thấy có tín hiệu khả quan từ Viện Tài chính Quốc tế.

Nhưng ngay cả khi việc hoán đổi nợ kết thúc, các nhà phân tích cho rằng cùng với những chính sách kế hoạch hóa khác, việc nàysẽ chỉ làm giảm tỉ lệ nợ trên tổng GDP của Hy Lạp được từ 150% hiện nay xuống khoảng 120% đến 130% trong vòng vài năm tới. Vì thế, những chính sách cắt giảm cứng rắn và quyết liệt hơn nữa sẽlà điều không thể tránh khỏi.

Những biện pháp quyết liệt

Điều này lí giải tại sao các thị trường có vẻ không phản ứng lạc quan ngay cả khi trong tuần qua đã diễn ra nhiều sự kiện tích cực, và cũng lí giải tại sao rất nhiều các nhà hoạch định chính sách đang ủng hộ áp dụng những biện pháp quyết liệt hơn.

Hôm chủ nhật, Bộ trưởng Kinh tế Italia Giulio Tremonti nhắc lại lời kêu gọi các chính phủ khu vực đồng Euro phát hành trái phiếu đồng thời - ông nói rằng biện pháp đó có ý nghĩa quyết định trong việc giải quyết khủng hoảng. Đức đã phản đối dữ dội ý tưởng này và tuyên bố sẽ trừng phạt tài chính đối với các nước liên quan.

Trong cùng ngày, cựu thủ tướng Đức Gerhard Schroeder đã kêu gọi thành lập một “Hợp chủng quốc châu Âu”, cho rằng khối này cần một chính phủ chung với các chính sách tài khóa thống nhất để tránh các cuộc khủng hoảng kinh tế trong tương lai.

Ông Schroeder, lãnh đạo nước Đức giai đoạn 1998 - 2005, nói rằng các quốc gia thành viên liên minh châu Âu cần quay trở lại bàn đàm phán và đề ra một hiệp ước mới về toàn bộ khung hành động về mặt thể chế của khối.

Steen Jakobsen, nhà kinh tế học về đầu tư ngân hàng của ngân hàng Saxo cho rằng các chính phủ phải có quyết tâm chính trị mạnh mẽ để bảo vệ khối đồng tiền chung Euro, và có thể phải có hành động quyết liệt để đẩy lui những thảm họa như của Italia ra khỏi khối.

Nhưng để điều đó xảy ra, ông nhấn mạnh, “Nước Đức cần phải thực thi trách nhiệm của mình theo cách khác cách nước này vẫn thể hiện trước đây”.

Lê Dung

Theo Reuters