“Truyền thông và Phát triển” mổ xẻ hàng loạt vấn đề nóng của báo chí

Ngày 31/1/2015, tại Quảng Ninh, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Quảng Ninh đã cùng tổ chức Hội nghị “Truyền thông và Phát triển” - một sự kiện quan trọng của ngành thông tin và truyền thông trong đầu năm mới 2015.

Thứ trưởng Trương Minh Tuấn cho biết, Hội nghị “Truyền thông và phát triển” lần này là một diễn đàn lớn, quy tụ nhiều nhà báo và những chuyên gia truyền thông có uy tín và các nhà quản lý. Đây là dịp những người làm báo, những người làm công tác truyền thông, các cơ quan truyền thông, cơ quan quản lý Nhà nước, các địa phương và Hội nghề nghiệp cùng nhau thảo luận những ý tưởng mới, gợi mở, đề xuất những bước đi, biện pháp hữu ích cho tiến trình phát triển truyền thông của Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn.

Trong bối cảnh hiện nay, những vấn đề “nóng” thu hút sự quan tâm, chú ý của dư luận cũng như của chính những người làm công tác báo chí – truyền thông có rất nhiều nhưng Hội nghị sẽ tập trung vào một số vấn đề “nóng bỏng và cấp thiết nhất”.

1. Quy hoạch báo chí và tiến trình xã hội hoá báo chí

Theo Thứ trưởng Trương Minh Tuấn, Nghị quyết của Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa X) “Về công tác tư tưởng, lý luận, báo chí trước yêu cầu mới”; Nghị quyết số 33-NQ/TW Hội nghị Trung ương 9 (Khóa XI); Thông báo kết luận số 41-TB/TW ngày 11/10/2006 của Bộ Chính trị về một số biện pháp tăng cường lãnh đạo và quản lý báo chí. Trong đó, yêu cầu Chính phủ thực hiện việc xây dựng Quy hoạch hệ thống báo chí.

Hiện nay cả nước có 845 cơ quan báo chí với 1.118 ấn phẩm, 1 hãng thông tấn quốc gia, 67 đài phát thanh - truyền hình, số lượng các kênh chương trình PTTH (phát thanh – truyền hình) quảng bá là 179 kênh, số lượng đơn vị cung cấp truyền hình cáp là 33 đơn vị, 98 cơ quan báo chí điện tử và 1.525 trang thông tin điện tử tổng hợp; 420 mạng xã hội được phép hoạt động với lượng truy cập rất cao, ảnh hưởng ngày càng lớn về thông tin.

Cũng theo nhận xét của Thứ trưởng, số lượng cơ quan báo chí nhiều và đa dạng về loại hình, đáp ứng được nhu cầu thông tin, tuy nhiên còn nhiều hạn chế, bất cập và chưa khoa học dẫn đến lãng phí nguồn lực và tài chính. Hầu hết các cơ quan báo chí địa phương phụ thuộc vào ngân sách nhà nước.

Quy hoạch báo chí xác định hoạt động liên kết là xu hướng chung. Ở Việt Nam, xu hướng này phát triển nhanh trong một vài năm trở lại đây, góp phần huy động các nguồn lực xã hội, tạo thêm nguồn thu, làm phong phú các ấn phẩm và chương trình PTTH mang tính giải trí.

Hoạt động liên kết thời gian gần đây cũng diễn biến sôi động trên nhiều loại hình báo chí, nhất là báo điện tử. Tuy nhiên hiện nay vẫn chưa có cơ sở để ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để quản lý tốt hoạt động này. Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp vi phạm về nội dung nằm ở những chương trình, chuyên mục, cơ quan báo chí có hoạt động liên kết.

Truyền thông và xây dựng thương hiệu địa phương và thương hiệu quốc gia

Xây dựng hình ảnh địa phương, hình ảnh quốc gia là góc nhìn và là vấn đề khá thú vị hiện nay của truyền thông. Nhờ vào truyền thông, mỗi địa phương, mỗi quốc gia đều có thể xây dựng hình ảnh của mình để hội nhập mà không không “hoà tan” trong quá trình toàn cầu hoá.

Việt Nam là một quốc gia đang phát triển. Chúng ta phải đương đầu với nhiều vấn đề như xoá đói giảm nghèo, nâng cao trình độ dân trí, bảo vệ môi trường, chống tham nhũng... Báo chí truyền thông là công cụ hữu hiệu để đạt được những mục tiêu lớn liên quan đến phát triển kinh tế và ổn định chính trị - xã hội.

Thứ trưởng Trương Minh Tuấn cho biết, các đại biểu sẽ tập trung thảo luận theo hướng: Tìm hiểu các lý thuyết về việc xác lập hình ảnh một địa phương, một quốc gia (nation-states); thảo luận các chiến lược truyền thông; phân tích thực trạng cơ sở hạ tầng của truyền thông, viễn thông và vai trò đối với chất lượng sống cũng như khả năng sản xuất của nền kinh tế; góp ý xây dựng chủ trương chính sách của Nhà nước đối với truyền thông.

Đạo đức và tính chuyên nghiệp của báo chí

Theo Đề án Quy hoạch Phát triển và Quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, xác định báo điện tử và mạng xã hội sẽ đóng vai trò chủ đạo.

Hiện nay cả nước có 845 cơ quan báo chí với 1.118 ấn phẩm. (Ảnh minh họa)

Không chỉ ở Việt Nam mà các quốc gia khác, báo mạng đã đặt ra vấn đề đạo đức và pháp lý. Những nhóm vấn đề nghiêm trọng nhất hiện nay là: Vi phạm bản quyền; xâm phạm đời tư; phỉ báng gây tổn hại danh dự cá nhân; quảng cáo trá hình; nguỵ tạo hình ảnh; đính chính và siêu liên kết với các mạng ngoài...

Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp hiện nay của Hội Nhà báo Việt Nam chưa theo kịp thực tế và đáp ứng nhu cầu của phát triển.

Tại Hội nghị này, Thứ trưởng Trương Minh Tuấn cũng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận những vấn đề vĩ mô làm nền tảng cho việc tiến tới xây dựng một bộ quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp của Hội Nhà báo Việt Nam ngay trong năm 2015 này.

Xu hướng truyền thông mới và sự tồn tại của báo chí truyền thống

Trong bài phát biểu tại Hội nghị của mình, Thứ trưởng Tuấn khẳng định rằng: “Báo in sẽ không “chết”, nhưng phạm vi đang thu hẹp dần lại trước xu hướng phần lớn độc giả trẻ tuổi chuyển sang đọc tin tức trực tuyến”.

“Gần hai thập kỷ kể từ khi tạp chí điện tử Quê Hương của Uỷ Ban người Việt ở nước ngoài ra đời, đến nay báo điện tử Việt Nam đã phát triển rầm rộ nhưng vẫn trong tình trạng dò dẫm, thiếu tính chiến lược”, Thứ trưởng Bộ TT&TT nhận định.

Công nghệ kỹ thuật ngày càng phát triển đã thúc đẩy và làm đa dạng hóa nhu cầu hưởng thụ thông tin của công chúng, làm thay đổi tư duy quản lý, cách thức và mô hình sản xuất, theo đó báo in có xu hướng ngày càng giảm, truyền hình và báo điện tử ngày càng phát triển. Hoạt động của các cơ quan báo chí có xu hướng chuyển dần sang mô hình cơ quan truyền thông đa phương tiện có nhiều loại hình báo chí, cung cấp nhiều dịch vụ liên quan đến truyền thông, trên cơ sở kết hợp được ưu thế của cả báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử.

Sự hội tụ công nghệ và dịch vụ trong thời đại kỹ thuật số đang dẫn đến sự hội tụ hạ tầng truyền dẫn, phát sóng phát thanh, truyền hình với hạ tầng mạng viễn thông, xu hướng các đài tập trung vào nhiệm vụ sản xuất nội dung chương trình trong khi đó phần truyền dẫn, phát sóng sử dụng chung với hạ tầng mạng viễn thông.

Việc phân bố trật tự thông tin mới trên thế giới tạo ra sự bất bình đẳng: Một số nước có tiềm lực chiếm ưu thế về phương tiện và hạ tầng kỹ thuật đã hình thành các tập đoàn truyền thông đa phương tiện chi phối hầu hết nguồn thông tin trên thế giới.

Công nghệ kỹ thuật ngày càng phát triển dẫn đến báo in có xu hướng ngày càng giảm, truyền hình và báo điện tử ngày càng phát triển. (Ảnh minh họa)

Sự phát triển của các loại hình truyền thông xã hội (trang thông tin điện tử, mạng xã hội và các loại hình truyền thông trên mạng) tạo ra sự cạnh tranh gay gắt về thông tin cho hoạt động báo chí.

Ở chủ đề này, Thứ trưởng Trương Minh Tuấn đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận những vấn đề như: Thực trạng báo điện tử của Việt Nam hiện nay; Mô hình truyền thông đa phương tiện (Multimedia) nào phù hợp nhất đối với Việt Nam và xác định hướng đi cho báo in truyền thống.