Giải thưởng sách Quốc gia: Mục tiêu cao nhất là lan tỏa tới độc giả

20h tối 26/12 tại Đài tiếng nói Việt Nam, Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 2 sẽ được trao cho các tác giả có công trình sách chất lượng, xứng đáng. Ông Hoàng Vĩnh Bảo - Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia đã có những chia sẻ với VietNamNet trước thềm trao giải thưởng này. 

Thứ trưởng Hoàng Vĩnh Bảo (giữa) tại Hội sách Hà Nội 2019 vừa qua.

- Thành công của Giải thưởng Sách quốc gia lần 2 là gì thưa ông?

So với Giải thưởng sách Quốc gia lần thứ nhất, Giải thưởng sách Quốc gia lần 2 có nhiều điểm mới. Về cơ cấu giải, so với Giải thưởng sách lần thứ nhất với cơ cấu 2 loại giải Sách hay và Sách đẹp, Giải thưởng sách lần này chỉ còn một loại giải với tên gọi: Giải thưởng Sách Quốc gia.

Về hạng mục giải, theo quy định cũ trao cho 7 hạng mục theo 7 mảng sách (Sách lý luận – chính trị; Sách khoa học tự nhiên và công nghệ; Sách khoa học xã hội và nhân văn; Sách văn hóa – nghệ thuật; Sách văn học; Sách giáo dục và đào tạo; Sách thiếu nhi). Quy định mới rút gọn còn 5 hạng mục theo 5 mảng sách (Sách chính trị, kinh tế; Sách khoa học tự nhiên và công nghệ; Sách khoa học xã hội và nhân văn; Sách văn hóa, văn học và nghệ thuật; Sách thiếu nhi) phù hợp với thực tế và điều kiện chấm giải. 

Về Hội đồng chấm Sơ khảo, theo quy định cũ gồm 10 tiểu ban chuyên ngành cho cả hai loại giải sách hay, sách đẹp. Theo quy định mới của Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ hai, Hội đồng chấm Sơ khảo gồm 5 tiểu ban chuyên ngành cho 5 mảng sách: Sách chính trị, kinh tế; Sách khoa học tự nhiên và công nghệ; Sách khoa học xã hội và nhân văn; Sách văn hóa, văn học và nghệ thuật; Sách thiếu nhi.

Về thẩm định chấm giải: Quy định mới cho Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ hai đã bổ sung nội dung: “Sách được Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia nhất trí trao giải phải được ít nhất 70% thành viên trong Hội đồng thông qua”. Về mức giải thưởng: được sự quan tâm, hỗ trợ, ủng hộ của một số doanh nghiệp, mức giải thưởng năm nay tăng với Giải A: 100 triệu đồng; Giải B: 50 triệu đông, Giải C: 30 triệu đồng. 

Từ những đổi mới đó, Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 2 đã đạt được những thành công nổi bật như: Đã huy động được các nhà xuất bản tham gia nhiều hơn. Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ hai có 42 nhà xuất bản và trên 20 đơn vị liên kết xuất bản tham gia với tổng số sách dự giải 355 cuốn sách cho 259 tên sách.

Công tác tổ chức và quy trình chấm Giải được triển khai bài bản, chặt chẽ với 2 vòng chấm khảo và vòng xét duyệt của Hội đồng Giải thưởng sách quốc gia. Các thành viên tham gia các Hội đồng chấm giải đều là những nhà khoa học tiêu biểu, những chuyên gia đầu ngành thuộc các lĩnh vực; bảo đảm tính khoa học trong xét trao giải.

Qua các vòng chấm, xét giải, Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ hai đã lựa chọn trao cho các tác phẩm, công trình có chất lượng, có giá trị. Đặc biệt những tác phẩm, công trình được xét trao giải A lần này là những công trình khoa học đồ sộ, giá trị; là tâm huyết và kết quả làm việc của đội ngũ nhà nghiên cứu, khoa học trong nhiều năm.

Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ hai đã nhận được sự quan tâm lớn của xã hội, nhất là sự hỗ trợ đầu tư của các đơn vị, doanh nghiệp đồng hành cùng Giải thưởng Sách Quốc gia, nâng mức giá trị Giải thưởng lên gấp 5 lần so với Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ nhất.

Tất cả hướng đến mục tiêu cao nhất, Giải thưởng Sách Quốc gia tạo sự lan tỏa ngày càng sâu rộng trong đời sống văn hóa, xã hội.

- Ông đánh giá như thế nào về tác động của Giải thưởng đối với văn hóa đọc với hoạt động xuất bản sách nói chung?

Tiếp tục thành công của Giải thưởng sách Việt Nam trước đây và Giải thưởng sách Quốc gia năm 2018, Giải thưởng sách Quốc gia 2019 là giải thưởng cấp Nhà nước, có ý nghĩa quan trọng góp phần tôn vinh sách; cổ vũ, khuyến khích, tôn vinh đội ngũ sáng tạo, tác giả, dịch giả, nhà nghiên cứu, nhà khoa học và những người hoạt động trong lĩnh vực xuất bản sách Việt Nam. Giải thưởng tạo tiền đề để có những bản thảo sách chất lượng, từ đó góp phần phát hiện, lưu giữ, quảng bá những tác phẩm có giá trị đến với đông đảo bạn đọc, tạo động lực thúc đẩy sự nghiệp xuất bản phát triển theo đúng định hướng và phù hợp với xu hướng hội nhập.

Nhìn tổng thể từ Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ hai cho thấy trong năm loại sách được xét, trao giải, số lượng tập trung nhiều vào các mảng sách: Văn hóa, Văn học và Nghệ thuật; Khoa học xã hội và Nhân văn; Chính trị, Kinh tế. Các sách tham gia dự giải có nhiều cuốn sách (bộ sách) được biên soạn công phu, có giá trị lý luận, khoa học và thực tiễn cao. Dù có công trình có giá trị đỉnh cao nhưng nhình chung mảng khoa học, công nghệ còn ít; sách thiếu nhi tuy nhiều nhưng thiếu tác phẩm mới, để lại nhiều dấu ấn trong bạn đọc trẻ tuổi.

Vì thế, tôi mong rằng, từ thành công của Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 2 các nhà xuất bản sẽ tập trung hơn, phát triển các mảng sách quan trọng nhưng còn ít về số lượng, hạn chế về nội dung; đồng thời mong Giải thưởng sẽ tiếp tục nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và xã hội đối với Giải thưởng nói riêng và văn hóa đọc nói chung.

- Những cuốn sách hay cần được lan tỏa, vậy ban tổ chức sẽ làm gì, có kế hoạch như thế nào để những tác phẩm như thế đến được với đông đảo bạn đọc?

Tôi nghĩ việc đầu tiên chúng ta làm là chọn ra cuốn sách có chất lượng. Đó có thể không phải là cuốn sách đạt giải A, nhưng phải là cuốn sách có tính đại chúng. Chúng tôi sẽ hỗ trợ về chi phí bản quyền, NXB có thể phối hợp để in ấn và nhân rộng tác phẩm ra thị trường.

Một cuốn sách hay đạt giải không quan trọng bằng việc độc giả biết đến cuốn sách đó. Đơn vị đồng hành cùng giải thưởng trong suốt năm nay và hai năm tới dành số tiền 3 tỷ/năm cho quảng bá sách, trong đó 2 tỷ được dành cho giải thưởng, 1 tỷ dành để lan tỏa văn hóa đọc

Chúng ta biết cái khác biệt giữa dân tộc này với dân tộc khác là văn hóa, mà cốt lõi văn hóa lưu giữ trong sách.

Giải thưởng Sách không dừng lại ở mức thưởng là bao nhiêu, ai đạt giải thưởng. Cuối cùng, từ những giải thưởng này tạo sự lan tỏa với văn hóa đọc. Tôi nghĩ lan tỏa được hay không, ngoài chủ trương, đơn vị tổ chức, các doanh nghiệp xã hội, công việc của báo chí cùng chung tay.

- Điều cần được khắc phục và phấn đấu đạt được trong những Giải thưởng Sách quốc gia kế tiếp là gì, thưa ông?

Sau mỗi kỳ Giải thưởng, chúng tôi đều nghiêm túc bàn, rút kinh nghiệm, từ đó kiến nghị có những điều chỉnh cả liên quan đến các quy định trong Điều lệ, Quy chế giải; đồng thời kiện toàn công tác tổ chức giúp cho giải được tốt hơn nhằm thực hiện các mục tiêu.

Tiếp tục huy động sự tham gia nhiều hơn nữa của các nhà xuất bản, các đơn vị làm sách, các tác giả. Tập trung đẩy mạnh công tác truyền thông, quảng bá cho Giải thưởng. Bên cạnh sự đầu tư của Nhà nước, đẩy mạnh huy động nguồn lực xã hội hóa, vận động sự hỗ trợ, đồng hành của các doanh nghiệp trong và ngoài Ngành, nhằm tiếp tục nâng cao giá trị Giải thưởng.

Tất cả hướng đến mục tiêu cao nhất, Giải thưởng tạo sự lan tỏa ngày càng sâu rộng trong đời sống văn hóa, xã hội, trở thành một trong những giải có uy tín và giá trị hàng đầu trong các giải thưởng của báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ hiện nay, góp phần phát triển văn hóa đọc nước nhà.

Tình Lê