Trung Quốc ‘tác oai’, ‘Trục châu Á’ của Mỹ phải làm gì?

Hôm 9/6, Tạp chí The National Interest (TNI) của Mỹ đã đăng tải nhận định Nghị Sĩ J. Randy Forbes về vấn đề này. Ông Randy là Chủ tịch Tiểu ban Lực lượng và Sức mạnh trên biển thuộc Ủy ban Quân lực Hạ viện Mỹ.

Theo TNI, căng thẳng ở Biển Đông ngày càng gia tăng khi Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Khi được hỏi chính sách tái cân bằng của Mỹ ở Châu Á sẽ ra sao khi phải đối mặt với những căng thẳng leo thang giữa Trung Quốc và các nước láng giềng, ông Randy đã khẳng định quyết tâm của Mỹ.

Nghị Sĩ Mỹ J. Randy Forbes.

Ông cho rằng 'tái cân bằng' không phải là một chính sách, cũng không phải là một chiến lược. Thực tế là một từ mà chính quyền dùng để miêu tả một ‘Đại chiến lược’, mà theo đó, Mỹ sẽ chuyển trọng tâm và ưu tiên sang châu Á- Thái Bình Dương. Điều này có nghĩa là Mỹ sẽ dành thời gian, chuyển nhiều năng lượng và nguồn lực, trước đó vốn được dành cho những nơi khác, sang châu Á.

Tuy nhiên, ông nói: “Tôi không quan tâm tới những khẩu hiệu và các số liệu khi Mỹ thực hiện tái cân bằng. Cái tôi quân tâm là cán cân quân sự thực tế giữa Mỹ và Trung Quốc. Hàng thập kỉ qua, Mỹ có thể tự gọi mình là một cường quốc đơn cực ở châu Á, có khả năng duy trì một trật tự dựa trên các quy định và can ngăn các hành vi gây rối và gây gia tăng căng thẳng” của một quốc gia nào đó.

Theo ông, trật tự này đang bị thách thức bởi việc Trung Quốc đang hiện đại hóa quân sự và có hành vi ngày càng hung hăng.

Ông nói: “Tôi sẽ tránh bình luận về các tình huống cụ thể. Tuy nhiên, tôi tin tưởng mạnh mẽ rằng cuộc khủng hoảng và thậm chí xung đột trong khu vực sẽ xảy ra khi Trung Quốc có thể thay đổi cán cân quân sự, ép buộc bằng cách sử dụng các công cụ quân sự và phi quân sự, và dần dần tạo ra sự hoài nghi về vai trò của Mỹ trong khu vực”.

Theo ông Randy, Trung Quốc đang dần dần tạo ra sự hoài nghi về vai trò của Mỹ trong khu vực.

Nhiều người cho rằng hành động gần đây của Trung Quốc là nhằm phản ứng đối với chiến lược ‘Trục châu Á’ của Mỹ, đặc biệt là những mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ với Nhật Bản và Philippines. Nhưng theo ông Randy, chính động thái hung hăng của Trung Quốc đã khiến cho các nước láng giềng của Trung Quốc muốn Mỹ có một tín hiệu rõ ràng hơn về việc quyết tâm duy trì hiện trạng khu vực, nơi tự do hàng hải được tôn trọng, tranh chấp được giải quyết một cách hòa bình, và cán cân quân sự tiếp tục nghiêng về phía Mỹ và đồng minh.

Ông nói: “Vì lợi ích an ninh của chúng tôi trong khu vực, tôi tin rằng, việc ổn định cán cân quân sự nhằm duy trì lợi thế của Mỹ và đồng minh là nhiệm vụ trung tâm mà chúng ta có thể thực hiện được”.

Ông Randy cho hay các cuộc tranh luận về uy tín của Mỹ ở phía châu Á - Thái Bình Dương tập trung hoàn toàn vào khả năng quân sự của Mỹ và Trung Quốc, những khí tài sẵn có và đang chuẩn bị mua sắm của hai nước.

Theo ông Randy, trong hàng loạt các phiên điều trần của Ủy ban Quân vụ Quốc hội hồi năm ngoái, thách thức từ phía Trung Quốc rất phức tạp. Ông nói: “Chúng tôi nhận thấy đang trong một cuộc cạnh tranh trong thời bình khi sức mạnh quân sự chỉ là một công cụ được sử dụng cùng với các chiến lược ngoại giao, pháp lý, kinh tế và nhiều sức mạnh khác, nhằm thay đổi hiện trạng khu vực”.

Ông cho rằng, để đối phó với cuộc cạnh tranh này, Mỹ sẽ cần một chiến lược huy động tất cả các yếu tố sức mạnh của Mỹ.

Theo TNI, một số ý kiến cho rằng, học thuyết Không - Hải chiến (Air -sea Battle, ASB) không đủ mạnh để ngăn cản Trung Quốc thay đổi hiện trạng trong khu vực.

Về mặt lý thuyết, ông Randy đồng ý với những lập luận rằng học thuyết Không - Hải chiến vẫn chưa phát huy đủ tác dụng kiềm chế Trung Quốc. Nhưng ông cho hay, học thuyết này vẫn đang ở giai đoạn đầu và đang trong quá trình hoàn thiện.

Ông nói: “Tôi tiếp tục chứng kiến một Trung Quốc đang sẵn sàng và đang trực tiếp gây hấn các nước láng giềng và Mỹ. Chúng ta cần một chiến lược có thể cho Trung Quốc và các đồng minh trong khu vực của Mỹ thấy rõ rằng Mỹ quyết tâm ngăn cản chiến lược ép buộc của Trung Quốc”.

Ông Randy cũng cho hay, ông rất hài lòng với tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel tại Đối thoại Shangri-La năm nay rằng Mỹ sẽ “giám sát việc tăng cường liên tục sự hiện diện quân sự của Mỹ” ở châu Á-Thái Bình Dương.

Bên cạnh những bình luận về tình hình hiện nay ở Biển Đông, ông Randy cũng có một số nhận xét về tình hình ở Hoa Đông. Ông cho rằng vụ chiến đấu cơ Trung Quốc áp sát máy bay Nhật bản trong thời gian gần đây chỉ là một trong rất nhiều hành động hung hăng của quân đội Trung Quốc ở khu vực này.

Theo ông Randy, việc Mỹ tuyên bố sẽ bảo vệ Nhật Bản không chỉ nhằm bảo vệ không phận và quyền tự do hàng hải mà còn bảo vệ cả các nguyên tắc mà Mỹ đã nuôi dưỡng và duy trì ở châu Á trong nhiều năm qua.

Liên minh Mỹ - Nhật Bản vẫn mạnh mẽ trong gần 70 năm qua vì lợi ích chung trong một châu Á hòa bình, thịnh vượng. Theo ông quan hệ đối tác Mỹ - Nhật là biện pháp chắc chắn nhất để bảo vệ sự ổn định và thịnh vượng của khu vực châu Á-Thái Bình Dương trong những thập kỷ tới.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo Tạp chí National Interest. National Interest được thành lập vào năm 1985. Tạp chí thường tập trung vào vấn đề chính sách đối ngoại và những lợi ích quốc gia của Mỹ.