Trung Quốc – Philippines sắp "bắt tay" ở Biển Đông?

"Trung Quốc hiện sẵn sàng tăng cường đối thoại với Philippines để giải quyết và kiểm soát những bất đồng giữa hai nước đồng thời cải thiện mối quan hệ hợp tác hàng hải", AP dẫn lời phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh.

Cũng theo bà Hoa, Trung Quốc đã mời lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines tới thăm nước này bởi mối quan hệ giữa lực lượng bảo vệ biển Trung Quốc – Philippines là "con đường mới" xây dựng quan hệ song phương.

Tàu của lực lượng hải cảnh Trung Quốc.

Trong thời gian qua, Trung Quốc đã không ngừng có những hành động đơn phương mở rộng chủ quyền ở Biển Đông như xây đảo nhân tạo và quân sự hóa khu vực này. ​Hành động của Trung Quốc khiến không chỉ các nước trong khu vực mà Mỹ và nhiều quốc gia trên thế giới phản đối mạnh mẽ.

Trước đó, hôm 27/3, Reuters cho hay theo báo cáo của Viện Sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á (AMTI) thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế ở Washington, Trung Quốc đã trái phép cho xây dựng các cơ sở hải quân, không quân, radar và phòng vệ ở bãi Chữ Thập, Subi và Vành Khăn (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam). 

Trung Quốc còn dường như đã hoàn thành những công trình quân sự lớn trên các đảo nhân tạo xây dựng trái phép ở Biển Đông và có thể điều động chiến đấu cơ cũng như trang thiết bị quân sự bất cứ lúc nào.

Thậm chí, Trung Quốc đã cho xây các công trình kiên cố với phần mái có thể mở ra đóng vào linh động phục vụ hoạt động của các bệ phóng tên lửa ở bãi Chữ Thập, Subi và Vành Khăn. Trên bãi Chữ Thập, Bắc Kinh còn có các nhà kho đủ sức chứa 24 chiến đấu cơ và 3 máy bay cỡ lớn hơn bao gồm máy bay ném bom và máy bay cảnh báo sớm.

Dưới thời lãnh đạo của cựu Tổng thống Benigno Aquino, Philippines trở thành quốc gia đầu tiên gửi đơn kiện Trung Quốc lên Tòa trọng tài quốc tế liên quan tới các tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông. Tới tháng 7/2016, Tòa trọng tài quốc tế đã ra phán quyết phủ nhận chủ quyền phi lý "đường chín đoạn" của Trung Quốc ở Biển Đông.

Tuy nhiên, mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Manila đã có nhiều thay đổi lớn sau khi ông Rodrigo Duterte trở thành Tổng thống Philippines. Đặc biệt, nhà lãnh đạo Philippines còn thực hiện chuyến thăm cấp quốc gia đầu tiên tới Trung Quốc vào tháng 10 năm ngoái.

Theo chuyên gia Song Junying tại Viện Nghiên cứu quốc tế ở Trung Quốc, việc Trung Quốc mời lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines ghé thăm sẽ giúp thắt chặt lòng tin giữa hai nước đặc biệt là sau phán quyết của Tòa quốc tế.

"Đây là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc muốn hợp tác với các nước đang có tranh chấp chủ quyền với Bắc Kinh. Nhiều quốc gia Đông Nam Á cũng sẽ hợp tác với Trung Quốc. Hành động này có thể hạ nhiệt căng thẳng ở Biển Đông", ông Song nói. 

Còn theo nhà phân tích Dai Fan thuộc Đại học Tế Nam ở Quảng Châu, lực lượng hải cảnh Philippines đóng vai trò quan trọng lớn trong việc bảo vệ chủ quyền quốc gia bởi hải quân nước này đã quá lỗi thời.

"Đây là cách Trung Quốc cải thiện quan hệ với quân đội Philippines. Trung Quốc cần thắt chặt quan hệ với hải quân Philippines nếu như Bắc Kinh muốn đưa Manila vào quỹ đạo của mình và hợp tác với lực lượng bảo vệ bờ biển là một khởi đầu khôn ngoan", ông Dai nhận định.

Song theo giới quan sát, mối quan hệ giữa Trung Quốc và Philippines sẽ được cải thiện chỉ ở mức độ nhất định khi mà giới chức cấp cao ở Manila vẫn có những tuyên bố trái chiều với Tổng thống Duterte. Bởi theo họ, Philippines vẫn nên chú trọng tới quan hệ đồng minh quân sự với Mỹ.

Ngoài ra, giới chức quốc phòng Philippines cũng đã nhiều lần cảnh báo Tổng thống nước này về những mối đe dọa xâm chiếm chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông và Thái Bình Dương.