Trung Quốc loại bỏ “sự mục nát” trong quân đội như thế nào?
Trong bài viết trên Tạp chí National Interest, James Char, nhà phân tích của Chương trình Trung Quốc tại Khoa quốc tế học S. Rajaratnam, thuộc Trường Đại học Công nghệ Nanyang, đã nêu nhiều ý kiến chi tiết về những điều ẩn sau kế hoạch thanh trừng quan tham của Bắc Kinh.
Vào ngày 30/7 vừa qua, Quách Bá Hùng, cựu Phó chủ tịch Quân ủy trung ương (CMC) Trung Quốc, chính thức bị truy tố với tội danh tham nhũng. Tiếp theo quyết định khai trừ khỏi Đảng Cộng sản (CCP), trường hợp của ông Quách sẽ được chuyển cho tòa án quân đội tiếp tục điều tra và kết tội.
Bài học kinh nghiệm từ thời Hồ Cẩm Đào
Việc khai trừ Quách Bá Hùng khỏi CCP diễn ra sau khi một Phó chủ tịch Quân ủy trung ương khác là Từ Tài Hậu cũng bị truy tố hồi tháng 6/2014. Được biết đến với biệt danh “Chó sói Tây Bắc” và “Con hổ Đông Bắc” theo khu vực mà họ quản lý, Quách Bá Hùng và Từ Tài Hậu đã lợi dụng chức vụ của mình để thúc đẩy việc thăng quan tiến chức và lợi ích khác cho nhiều người và tự mình nhận hối lộ hoặc thông qua gia đình. Từ Tài Hậu đã chết hồi tháng 3 vừa qua do ung thư.
“Hành động của ông ta đã vi phạm nghiêm trọng kỷ luật Đảng và có tác động xấu”, Tân Hoa Xã cho biết. Thông tin này cũng được đăng trên trang web của Bộ Quốc phòng Trung Quốc.
Hồi đầu tháng Ba, Quách Chính Cương, Thiếu tướng, con trai của Quách Bá Hùng, cũng đã bị điều tra. Quách Bá Hùng là quan chức quân sự cao cấp thứ hai bị điều tra trong khi Chủ tịch Tập Cận Bình mở rộng chiến dịch chống tham nhũng trên cả nước. Trước đó các nguồn tin cho biết, ông Quách đã bị điều tra nhưng cũng nói rằng ông ta có thể sẽ không bị truy tố vì đang mắc ung thư.
Quyết định khai trừ Quách Bá Hùng của CCP đã chính thức khẳng định những gì mà các nhà quan sát Trung Quốc đã biết từ lâu: đó là các nhà lãnh đạo quân đội cũ dù dưới trướng của cựu Chủ tịch Hồ Cẩm Đào nhưng lòng trung thành vẫn hướng về nguyên Chủ tịch Giang Trạch Dân sẽ bị loại bỏ cho đến cùng. Thực vậy, giai đoạn lãnh đạo CMC không hiệu quả từ năm 2004 đến 2012 của ông Hồ Cẩm Đào được xem là ví dụ điển hình cho Chủ tịch Tập Cận Bình làm thế nào để lãnh đạo các lực lượng quân sự đông đảo lên tới 2,3 triệu quân của Trung Quốc. Với vị trí là Phó Chủ tịch của CMC từ năm 2010 đến 2012, ông Tập cũng đã có kinh nghiệm theo dõi các cuộc quyết định nhân sự cấp cao trong bộ máy Quân đội Nhân dân Trung Hoa.
![]() |
Chủ tịch Tập Cận Bình đang thực hiện kế hoạch loại bỏ các quan tham trong quân đội Trung Quốc. |
Thanh trừng và củng cố quyền lực
Xuyên suốt lịch sử của CCP, từ câu chuyện thanh trừng thành công của Mao Trạch Đông trong cuộc Cách mạng Văn hóa cho tới sự ủng hộ giành cho Đặng Tiểu Bình sau các cuộc biểu tình ở quảng trường Thiên An Môn, các nhà lãnh đạo đảng đã phải “đứng mũi chịu sào” với tư cách là người nắm quyền cao nhất trong bộ máy quân sự. Giống như người tiền nhiệm, ông Tập Cận Bình sẽ khó có thể thành công trong việc tăng cường quyền lực hay tái cơ cấu các cơ quan đảng và nhà nước nếu không khẳng định quyền kiểm soát của cá nhân ông đối với PLA, hay nói theo một phạm vi hẹp hơn, đó là bộ máy an ninh công của Trung Quốc.
Để đạt được điều đó, ông Tập đã dùng chiêu bài chống tham nhũng để thanh trừng các lãnh đạo an ninh quốc gia vốn chịu sự ảnh hưởng của chế độ cũ. Bên cạnh “con hổ lớn” là Chu Vĩnh Khang, các nhân viên dưới thời ông này cũng dần dần bị loại bỏ, với nhân vật cao cấp nhất gần đây trong đường dây của Chu là cựu Bí thư tỉnh ủy Hà Bắc, Chu Bản Thuận.
Đối với bộ máy quân sự, ông Tập Cận Bình đã kết hợp giữa kỷ luật nghiêm ngặt của CMC với Ủy ban Thanh tra và Kỷ luật Trung ương (CDIC) của Vương Kỳ Sơn trong việc diệt tận gốc “các con hổ” quân đội. Điều đó lý giải tại sao hậu bối của Quách Bá Hùng vừa mới được lên quân hàm trung tướng hồi tháng 1 đã nhanh chóng bị truy tố chỉ sau vài tháng. Thêm vào đó, Chủ tịch Tập Cận Bình cũng đang quan sát bổ sung các phụ tá của mình từ tỉnh Phúc Kiến và Triết Giang vào các vị trí quan trọng trong PLA cũng như các cơ quan cơ yếu khác của đảng.
Tăng cường uy quyền cá nhân
Không giống với thời kỳ Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu Bình, việc thiếu đi các dấu mốc cách mạng then chốt trong thời đại Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào đồng nghĩa với việc khó có thể để lại dấu ấn sâu đậm nhằm tạo dựng lòng trung thành trong các lãnh đạo quân đội Trung Quốc. Không được hưởng đặc quyền chính trị từ người tiền nhiệm, Giang Trạch Dân đã tìm tới những biện pháp khác để gây dựng niềm tin trong quân đội, như là việc hứa hẹn thăng quan tiến chức để đổi lấy lòng trung thành và bổ nhiệm những cá nhân thận cận nhất với ông vào các vị trí chủ chốt trong quân đội. Thật vậy, tính đến hết nhiệm kỳ của Hồ Cẩm Đào, con số hàm tướng trong quân đội Trung Quốc đã lên tới hơn 200 người.
Tiếp theo thời kỳ chuyển giao giữa Chủ tịch Giang và Chủ tịch Hồ, quyền lực cá nhân đã trở thành điều kiện tiên quyết kể từ Đại hội Đảng lần thứ 18. Với kinh nghiệm từ khi còn là Bí thư tỉnh ủy Nam Kinh và Tỉnh trưởng tỉnh Triết Giang và Phúc Kiến, ông Tập Cận Bình khá tự tin đối với nhiệm vụ cải cách PLA. Nỗ lực tháo dỡ các hệ thống mang tính chất đỡ đầu, quen biết cùng việc mở rộng điều tra tham nhũng trong quân đội Trung Quốc của Tập Cận Bình cho thấy tham vọng không muốn lặp lại “vết xe đổ” của Hồ Cẩm Đào. Quan trọng hơn, ông Tập đã bắt đầu loại bỏ các “con sâu tham nhũng” trong PLA nhằm phát triển đội quân này thành một lực lượng có khả năng chiến đấu và giành chiến thắng trong mọi cuộc chiến tranh.
Nội dung được thực hiện qua tham khảo Tạp chí National Interest. National Interest được thành lập vào năm 1985. Tạp chí thường tập trung vào vấn đề chính sách đối ngoại và những lợi ích quốc gia của Mỹ.