Trung Quốc khó xử sau cái chết của "Kim Jong-nam"

Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) dẫn lời nhà nghiên cứu cấp cao Francesco Sisci tại Đại học Renmin nhận định, cái chết của một công dân Triều Tiên được cho là anh trai nhà lãnh đạo Kim Jong-un, ông Kim Jong-nam, có thể làm ảnh hưởng xấu tới mối quan hệ vốn đang trong giai đoạn rạn nứt giữa Bắc Kinh và Bình Nhưỡng. 

Công dân Triều Tiên được cho là ông Kim Jong-nam đã tử vong sau khi bị hai phụ nữ đứng đằng sau chụp chiếc khăn tẩm chất độc thần kinh VX vào mặt ngay tại sân bay quốc tế Kuala Lumpur hôm 13/2. Chỉ 20 phút sau, ông Kim Jong-nam đã qua đời mà chưa kịp tới bệnh viện. Cho tới nay, cảnh sát Malaysia vẫn chưa đưa ra kết luận cuối cùng về cái chết của ông Kim Jong-nam song Triều Tiên đang bị tình nghi là chủ mưu đứng đằng sau vụ án.

Ông Kim Jong-nam, anh trai nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, được cho là nạn nhântrong vụ mưu sát ở sân bay sân bay quốc tế Kuala Lumpur của Malaysia hôm 13/2.

Đáng nói, sau khi ông Kim Jong-nam chết, không lâu sau Trung Quốc tuyên bố ngừng toàn bộ hoạt động nhập khẩu than đá từ Triều Tiên trong năm nay. Trong khi đó, than đá được xem là mặt hàng xuất khẩu chủ chốt và nguồn thu ngoại tệ chính của Triều Tiên. Theo ông Sisci, động cơ đẳng sau lệnh cấm nhập khẩu than đá từ Triều Tiên của Trung Quốc có ý nghĩa gì vẫn là vấn đề gây tranh cãi. Bởi sau cuộc chiến trên bán đảo Triều Tiên vào thập niên 50, Bắc Kinh và Bình Nhưỡng đã xây dựng mối quan hệ thân thiết được ví như "môi và răng". Thậm chí, Triều Tiên còn đóng vai trò quan trọng chiến lược với Trung Quốc. 

Về phần mình, giới chức Trung Quốc khẳng định lệnh cấm nhập khẩu than đá từ Triều Tiên là biện pháp trừng phạt sau khi Bình Nhưỡng cho phóng thử tên lửa đạn đạo tầm trung Pukguksong-2 hôm 12/2.  

Theo SCMP, trước thời điểm Bình Nhưỡng cho phóng tên lửa Pukguksong-2 và xảy ra vụ ám sát ông Kim Jong-nam, dư luận Hàn Quốc chia làm hai phe liên quan tới kế hoạch đối phó với Triều Tiên. Phe thứ nhất cho rằng Hàn Quốc nên giải quyết mối đe dọa an ninh từ Triều Tiên bằng biện pháp hòa bình. Phe thứ hai thì nhấn mạnh Hàn Quốc cần có biện pháp răn đe mạnh mẽ. 

Tuy nhiên, trong vài tháng gần đây, Hàn Quốc tỏ ra mất dần kiên nhẫn trước Triều Tiên khi đẩy mạnh hoạt động đàm phán để Mỹ cho triển khai Hệ thống phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối (THAAD). Theo Seoul, THAAD sẽ là biện pháp ngăn chặn hữu hiệu trước mối đe dọa hạt nhân và tên lửa từ Bình Nhưỡng. Song, Trung Quốc lại phản đối mạnh mẽ kế hoạch này trước mối lo THAAD sẽ do thám hoạt động của các hệ thống tên lửa ở đại lục. 

Theo nhà nghiên cứu Sisci, việc Hàn Quốc quyết định triển khai THAAD xuất phát từ nhiều lý do, trong đó có việc Bắc Kinh mất dần tầm ảnh hưởng với Bình Nhưỡng. Nói cách khác, nếu Trung Quốc không thể gây áp lực chính trị và có hành động ngăn chặn mối đe dọa từ lực lượng hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên, Hàn Quốc buộc phải trông cậy vào sự bảo vệ của quân đội Mỹ. Tương tự, Mỹ cảm thấy nếu Trung Quốc không thể kiềm chế tham vọng của nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, Washington buộc phải có hành động đảm bảo hiện trạng khu vực. Và cái chết của ông Kim Jong-nam đã khiến ý định triển khai THAAD ở Hàn Quốc gần thực tế hơn bao giờ hết, theo ông Sisci. 

Việc Trung Quốc đưa ra lệnh trừng phạt cấm nhập than đá từ Triều Tiên dù xuất phát từ hành động Bình Nhưỡng thử tên lửa hay vụ ám sát ông Kim Jong-nam, cũng cho thấy Bắc Kinh bắt đầu thay đổi quan điểm với Bình Nhưỡng và đang xích lại gần hơn với Washington. 

THAAD có thể trở thành "con dao hai lưỡi" nhằm vào cả Trung Quốc và Triều Tiên.

Đáp trả trước quyết định trừng phạt của Bắc Kinh, Triều Tiên đã lần đầu tiên lên tiếng chỉ trích đồng minh lâu đời khi cho rằng "Trung Quốc đang nhảy theo Mỹ". Sau khi xảy ra vụ ám sát ông Kim Jong-nam, Mỹ cũng đã hủy bỏ cuộc họp với một phái đoàn quan chức Triều Tiên. 

Những thay đổi trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc với Triều Tiên đang mở ra cơ hội cho Hàn Quốc và Mỹ xích lại gần hơn với Bắc Kinh trong tiến trình đối phó với mối đe dọa từ Bình Nhưỡng. 

Tuy nhiên, nếu Mỹ - Trung – Hàn chọn phương án tấn công quân sự nhằm vào Triều Tiên, đây sẽ là quyết định sai lầm. Bởi không chỉ có kho vũ khí hạt nhân và tên lửa, Bình Nhưỡng còn đang chĩa khoảng 10.000 tên lửa về phía Seoul. Nếu xảy ra xung đột, thủ đô của Hàn Quốc sẽ bị hủy diệt trước khi Triều Tiên bị vây hãm. 

Ông Sisci nhấn mạnh câu hỏi đặt ra hiện nay là Bắc Kinh còn đủ tự tin đảm nhận nhiệm vụ kiềm chế Bình Nhưỡng? Câu trả lời có thể là "Có". Bởi khi xích mích giữa Mỹ và Triều Tiên ngày càng lớn, Bình Nhưỡng sẽ phải dịu giọng với Bắc Kinh. Song cái chết của người được cho là ông Kim Jong-nam cũng đang khiến nhiều chuyên gia nghi ngờ về tính ổn định của chính quyền Triều Tiên đương nhiệm. 

Hơn thế, vụ giết hại ông Kim Jong-nam còn tạo ra những bất ổn chính trị lớn hơn ở trong khu vực, buộc Hàn Quốc, Nhật Bản và Mỹ đưa ra các phương án mới đối phó với Triều Tiên. Nếu như Trung Quốc không chủ động hợp tác đối phó với Triều Tiên, những biện pháp tăng cường an ninh như triển khai THAAD sẽ trở thành "con dao hai lưỡi" nhằm cả vào Bình Nhưỡng và Bắc Kinh.