Trung - Ấn tranh giành ảnh hưởng trên biển

Theo bình luận của tờ The Diplomat (Nhà Ngoại giao), Ấn Độ đã thực hiện một số động thái mới trong những tháng gần đây nhằm tăng cường chính sách “Hướng Đông” của mình.

Cụ thể, Dehli đã đồng ý cung cấp cho Việt Nam khoản tiền 100 triệu USD để mua 4 tàu tuần tra, mục đích là để tăng cường năng lực phòng thủ ở Biển Đông sau chuyến thăm của Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh tới Ấn Độ hồi đầu tháng Bảy.  

Việt Nam không phải là nước ASEAN duy nhất mà Ấn Độ đang củng cố mối quan hệ ngoại giao. Trong tháng Sáu, Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ A.K. Antony đã tới thăm Singapore để tái khẳng định quan hệ quốc phòng song phương lâu dài giữa hai quốc gia.

Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh cũng đã đến Thái Lan vào cuối tháng Năm, hai bên cam kết sẽ làm việc hướng tới một thỏa thuận thương mại tự do. Ngay sau đó, Bộ trưởng Quốc phòng Antony cũng đặt Thái Lan là một điểm đến trong chuyến công du của mình, cùng với chuyến đi đến Singapore. Ấn Độ và Thái Lan đã tiến hành tuần tra chung thường xuyên với nhau. Trong chuyến đi, Antony đề nghị mở rộng sản xuất quốc phòng chung, trong đó có việc Ấn Độ sẽ tăng doanh số bán vũ khí cho Thái Lan.

Trong khi ở Bangkok, Antony cũng khẳng định: "Chúng tôi ủng hộ việc giải quyết các khác biệt và tranh chấp thông qua quá trình đối thoại và đồng thuận giữa các bên tranh chấp. Tất cả các nước phải kiềm chế và giải quyết các vấn đề ngoại giao theo các nguyên tắc của luật pháp quốc tế".

Giữa các điểm dừng của mình ở Thái Lan và Singapore, Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ cũng đã đến thăm Austrilia – nước có quan hệ ngoại giao chặt chẽ với Bắc Kinh, và nhận được sự đồng thuận trong việc chống lại sự bành trướng của Trung Quốc trong khu vực. Đây là lần đầu tiên một Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ đến thăm Australia, một đất nước có vị trí chiến lược và là một đồng minh hải quân có khả năng mạnh mẽ để hỗ trợ cho Ấn Độ. Và không có gì ngạc nhiên khi ông Antony và người đồng cấp Australia, Stephen Smith, đã cam kết tăng cường quan hệ giữa quân đội hai nước trong chuyến thăm này.

Sau đó là Nhật Bản. Ấn Độ đã tăng cường đáng kể quan hệ với Nhật Bản trong những tháng gần đây, kể từ khi mối quan hệ của Tokyo với Trung Quốc đã xấu đi vì tranh chấp chủ quyền quần đảo Điếu Ngư/Senkaku. Điều này một phần có thể là do Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe ra sức thể hiện thiện chí hợp tác với các nền dân chủ trên biển như Ấn Độ như là một cách để tạo thế cân bằng đối lập với Trung Quốc. Tuy nhiên, Ấn Độ thực sự tỏ ra quan tâm đến việc tăng cường hơn nữa quan hệ với Nhật Bản.

Đáng chú ý, Ấn Độ và Mỹ đã tổ chức một số cuộc họp cấp cao trong những tuần gần đây. Hai nước này, cùng với Nhật Bản, Australia, Singapore đã từng tổ chức cuộc tập trận Hải quân Malabar trong năm 2007 tại Vịnh Bengal – một địa thế có sức mạnh luôn khiến Trung Quốc lo lắng.

Ấn Độ cũng quan tâm tới các quốc gia láng giềng hơn kể từ khi Trung Quốc tận dụng những lạnh nhạt trong quan hệ ngoại giao của Delhi với họ để xâm nhập vào Nam Á. Chính bởi lý do đó, vào cuối tháng Bảy, Ấn Độ đã chấp thuận yêu cầu từ lâu của Myanmar trong việc giúp đỡ nước này chế tạo các tuần dương hạm. Thông báo về sự giúp đỡ này được công bố trong chuyến thăm của Tổng tư lệnh Hải quân Myanmar Thura Thet Swe đến Delhi như là một phần của thỏa thuận lớn hơn để mở rộng quan hệ quốc phòng Myanmar - Ấn Độ.

Trước đây, Ấn Độ luôn tỏ ra ngần ngại về kế hoạch sản xuất tuần dương hạm của Myanmar. Nhưng giờ đây, việc Delhi chấp nhận nó thể hiện một mối quan tâm đặc biệt trong việc giảm bớt những ảnh hưởng của Trung Quốc.

Trong khi đó, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình đã gặp gỡ Tổng thống Sri Lanka Mahinda Rajapaksa ở Bắc Kinh. Hai nhà lãnh đạo đã nhất trí nâng cấp quan hệ lên tầm đối tác hợp tác chiến lược.

Song song với đó, vào hồi tuần trước, một công ty của Trung Quốc đã cam kết chi 1,4 tỷ USD để xây dựng một "thành phố cảng" xung quanh các bến cảng Colombo. Một công ty khác của Trung Quốc, China Harbour Engineering, sẽ mở ra một cảng container mới tại cảng Colombo vào tháng tới, và nó sẽ duy trì quyền kiểm soát trong 35 năm tiếp theo. Các công ty dầu mỏ Trung Quốc cũng đang hoạt động trong khu vực này.

Tương tự như vậy, các quốc gia láng giềng của Ấn Độ như Bangladesh, Cộng hòa Seychelles ( Xây Sen) và Cộng hòa Maldives cũng đã có những động tác thiết lập quan hệ ngoại giao chặt chẽ với Trung Quốc, bước đệm cho mối quan hệ quân sự giữa các quốc gia này với Bắc Kinh.

Theo tờ Diplomat, điều đáng lo ngại nhất của Ấn Độ là việc Trung Quốc tài trợ nâng cấp cảng Chabahar của Iran, một trong những dự án mà bấy lâu nay Ấn Độ rất coi trọng. Chưa kể đến việc Trung Quốc đang dần nắm giữ quyền kiểm soát cảng Gwadar của Pakistan.

Những động thái này đã thúc đẩy một phản ứng từ Ấn Độ. Đầu tháng này Delhi đã ký một hiệp ước an ninh hàng hải ba bên với Sri Lanka và Maldives. Delhi cũng đã công khai đánh giá "tầm quan trọng" của Iran đối với an ninh năng lượng của Ấn Độ. Hai bên sau đó đã làm việc và đưa ra một thỏa thuận cho phép Delhi mua dầu của Iran bằng đồng rupee.

Delhi cũng có các cuộc thảo luận nhanh với chính phủ Iran cho phép các doanh nghiệp Ấn Độ được trao quyền độc quyền để phát triển cảng Chabahar trong thời gian đến 60-90 năm, mặc dù các phương tiện truyền thông Ấn Độ đưa ra lưu ý rằng các cảng ở Chabahar không có bất kỳ "khả năng thương mại ngay lập tức" nào.

Có lẽ Trung Quốc đã thất thế ở Iran khi mà Tổng thống đắc cử Hassan Rouhani của nước này cho biết: "Việc mở rộng các mối quan hệ toàn diện với Ấn Độ sẽ là một ưu tiên chính sách đối ngoại của chính quyền Iran tiếp theo".