Trump có đủ khả năng kết thúc cuộc chiến tại Syria?

Hiện tại, Syria đang bị chia cắt thành sáu khu vực. Chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad đang kiểm khu vực nằm ở khoảng miền Tây và miền Trung Syria, trong đó có thủ đô Damascus và thành phố Aleppo và nhận được sự hậu thuẫn của Nga, Iran và một số lực lượng vũ trang khác. Ở phía Tây Bắc, tỉnh Idlib, nơi vừa xảy ra vụ tấn công hóa học, là nơi của phần lớn các lực lượng đối đầu với Assad, trong đó bao gồm Mặt trận Nusra trực thuộc tổ chức al-Qaeda khét tiếng.

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa tuyên bố không kích căn cứ không quân của Syria.

Khu vực phía Bắc và phía Đông thành phố Aleppo là nơi quân đội Thổ Nhĩ Kỳ cùng các lực lượng vũ trang do nước này hậu thuẫn đang hoạt động, với mục đích vừa đẩy lùi phiến quân IS vừa ngăn lực lượng người Kurd ở Syria lập nên vùng tự trị. Lực lượng người Kurd này hiện đang hoạt động ở phía Đông Bắc Syria và được Mỹ hậu thuẫn, mặc cho sự bất bình của Thổ Nhĩ Kỳ.

Về phía Đông Syria, phần lớn khu vực này đều thuộc sự kiểm soát của IS, và tổ chức khủng bố này đang kiểm soát hai pháo đài lớn tại đây là “kinh đô” Raqqa và Deir ez-Zor. Còn tại phía Nam, một liên minh gồm các lực lượng vũ trang do Jordan và Israel hậu thuẫn đang hoạt động.

Trong bối cảnh Iran, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã đạt được một thỏa thuận ngừng bắn ở phía Tây Syria vào tháng 1 vừa qua, để có thể lập lại hòa bình, Mỹ có thể bắt đầu tận dụng ảnh hưởng của mình đối với các khu vực do quân nổi dậy mà nước này hậu thuẫn kiểm soát để có bàn đạp quan trọng tác động đến cuộc đàm phán hòa bình Syria tại Astana (Kazakhstan), đồng thời thiết lập một lệnh ngừng bắn. Điều này không những giúp các bên tập trung tiêu diệt các phần tử IS và al-Qaeda, mà còn bước đầu cho phép các lực lượng nổi dậy củng cố địa bàn của mình và làm suy yếu quyền lực của ông Assad.

Thế nhưng để làm được điều này, chính quyền Trump phải cứng rắn với Nga để gây sức ép lên chính quyền Assad ngừng gây chiến và chấp nhận chuyển giao quyền lực. Mỹ cũng có thể đề xuất phối hợp với Nga để tiêu diệt những điểm nóng của IS tại Syria, tuy nhiên Nga tỏ ra không muốn thực hiện những điều kiện mà Mỹ đề ra. Phe nổi dậy cũng không chấp nhận kết quả nào khác ngoài việc ông Assad không có mặt trọng chính phủ mới.

Trong khi đó, một trong những nội dung quan trọng trong cuộc đàm phán hòa bình đó là việc xây dựng lại Syria. Ước tính ban đầu cho thấy đất nước sẽ cần hàng trăm tỷ USD mới có thể phục hồi trở lại, và khoản ngân sách này sẽ phải được cung cấp từ các nước Mỹ, Liên mình Châu Âu và các quốc gia vùng vịnh giàu có. Việc cung cấp ngân sách nhằm phục vụ mục đích chung, đó là ngăn các phần tử khủng bố xuất hiện trở lại tại các khu vực được giải phóng. Song dường như ông Trump không mặn mà với động thái này.

Tên lửa Tomahawk được phóng đi từ một tàu quân sự của Mỹ. Ảnh minh họa

Bên cạnh đó, Tổng thống Mỹ sẽ buộc phải đàm phán với Iran, mặc dù trước đó ông đã từng phản đối thỏa thuận hạt nhân của Iran và cho biết ông đang “theo dõi chặt chẽ” các hoạt động thử nghiệm tên lửa của nước này. Tuy nhiên, Trump không thể đối đầu trực diện với Iran tại Syria hoặc kêu gọi Nga gây sức ép lên Iran để lực lượng quân đội nước này rút lui khỏi Syria. Iran đã đầu tư vào Syria trong nhiều thập kỷ và đã có mạng lưới sâu rộng tại các khu vực do chính quyền Assad kiểm soát. Đàm phán với Iran để tìm ra một giải pháp khả dĩ cho vấn đề Syria là lựa chọn duy nhất của ông Trump vào lúc này.

Việc Mỹ đàm phán với Syria sẽ khiến một số đồng minh trong khu vực của họ cảm thấy bất an, đặc biệt là Ả Rập Xê út và các nước vùng vịnh ủng hộ lực lượng đối lập ở Syria nhằm hao mòn gián tiếp ảnh hưởng của Iran. Trong khi đó, Israel, đồng minh thân cận nhất của Mỹ tại Trung Đông, cũng không hài lòng với sự hiện diện của Iran tại Syria.

Tuy nhiên, Mỹ hoàn toàn có thể đề xuất ngăn Iran hậu thuẫn cho lực lượng Houthi ở Yemen, nơi quân đội Ả Rập Xê út đang tham chiến. Mỹ cũng có lựa chọn phối hợp với Israel để tấn công các hoạt động vận chuyển vũ khí cho lực lượng Hezbollah ở Lebanon thông qua Syria.

Hiện tại, ông Trump đang ưu tiên tiêu diệt các tổ chức khủng bố như IS và al-Qaeda tại Syria. Tuy nhiên, nếu ông thực sự muốn tiêu diệt những mối đe dọa này, ông phải cần có những đối sách rõ ràng, sẵn sàng chấp nhận đàm phán với cả đối thủ và đồng minh và dùng tất cả những biện pháp mà Mỹ đang có để thiết lập hòa bình lâu dài ở Syria.