Triều Tiên: Cái bóng Trung Quốc quá lớn, không thể đến gần Nga

Sau nhiều tháng đắn đo giữa việc đi hay không đi tới Nga tham dự lễ kỷ niệm Ngày Chiến thắng, cuối cùng nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un đã quyết định…ở nhà.

Mặc dù trước đó thông báo ông Kim Jong-un sẽ tới Moscow vào ngày 9/5 tới, nhưng vừa qua điện Kremlin đã thông báo lại rằng ông Kim không thể tới được vì bận giải quyết “vấn đề nội bộ”. Hôm 4/5, Triều Tiên cho biết ông Kim Yong Nam, Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Hội đồng Nhân dân tối cao sẽ thay ông Kim đến Moscow.

Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tới thăm một trung tâm nghiên cứu không gian quốc gia.

Quyết định trên của Triều Tiên đã gây ra nhiều tin đồn về động cơ của ông Kim Jong Un. Có người đồn rằng Bình Nhưỡng đang đối mặt với một số vấn đề bất ổn, có người thì lại cho rằng, ông không muốn trở thành trung tâm gây sự chú ý tại buổi lễ, nơi có nhiều nhà lãnh đạo thế giới cũng tới tham dự.

Kể từ khi lên nắm quyền thay cho cha từ cuối năm 2011, ông Kim vẫn chưa thực hiện một chuyến công du nước ngoài nào.

Bên cạnh những lời đồn đoán, nhiều chuyên gia về Triều Tiên cho rằng, sở dĩ ông Kim quyết định không đến Moscow là để tránh việc phải tới thăm Bắc Kinh sau đó trong bối cảnh Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang tỏ ra không hài lòng với ông Kim.

Quan hệ giữa Triều Tiên và Nga dường như đang tiến triển rất tốt đẹp trong những tháng gần đây. Bình Nhưỡng đã gọi năm 2015 là “năm hữu nghị với Nga” và các phương tiện truyền thông của nước này ngập tràn tin tức về các phái đoàn giao lưu hay các thỏa thuận hợp tác giữa hai nước.

Một phái đoàn của Nga tới thăm Triều Tiên hôm 16/4/2015.

Có nhiều tin tức cho rằng các công ty Nga đã bắt đầu khai thác các mỏ khoáng sản của Triều Tiên. Đổi lại, Nga sẽ giúp Triều Tiên về năng lượng bằng cách xây dựng đường ống dẫn khí đốt tới Triều Tiên. Ngoài ra, Moscow dự định sẽ xây dựng một con đường mới nối liên hai nước và thậm chí còn hợp tác với Triều Tiên trong nhiều dự án không gian. Bình Nhưỡng và Moscow được cho là đã kí một thỏa thuận kinh tế nhằm thúc đẩy thương mại song phương lên tới 1 tỷ USD vào năm 2020.

Tuy vậy, theo nhiều nhà phân tích, những thỏa thuận trên đều chỉ mang tính tượng trưng. Ông Andrei Lankov, một học giả người Nga hiện đang giảng dạy tại Đại học Kookmin ở Seoul, Hàn Quốc nhận định: "Có rất nhiều các cuộc thảo luận đã diễn ra nhưng không có kết quả đáng kể nào”.

Vì đang phải đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế nên Nga sẽ chẳng có mấy hào hứng đầu tư vào các dự án không có lợi nhuận và đặc biệt, Triều Tiên không phải là nơi dễ kiếm tiền.

Khi làm việc ở Triều Tiên, nhiều doanh nhân Trung Quốc luôn phàn nàn về việc các đối tác ở đây “khó đoán”. Công ty Ai Cập Orascom chuyên cung cấp dịch vụ di động ở Triều Tiên cũng cho biết khó thu lợi nhuận tại đây.

Tổng thống Vladimir Putin bắt tay ông Kim Yong Nam khi ông tới Nga tham dự Thế vận hội Sochi hồi tháng 2/2014. Ông Kim Yong Nam cũng là người đại diện Triều Tiên tới Moscow vào ngày 9/5 tới.

Ông Lankov nói: "Nga có thể  hỗ trợ Triều Tiên về ngoại giao và về mặt chính trị, nhưng các công ty nhà nước Nga và các nhà đầu tư tư nhân sẽ không cố giúp Triều Tiên nếu họ không thể kiếm ra tiền”.

Ông Georgy Kunadze, một cựu Thứ trưởng Ngoại giao Nga phụ trách các mối quan hệ của Moscow với các quốc gia châu Á cũng đồng tình với quan điểm trên. Ông cho rằng, những thông tin về mối quan hệ tốt đẹp gần đây giữa Triều Tiên và Nga chỉ rầm rộ vậy thôi chứ không phải thực chất. Ông nói: “Vấn đề cốt lõi là Triều Tiên không đem lại cho Nga được mấy lợi ích, cả về kinh tế lẫn tài chính và chính trị”.

Hoạt động duy nhất của Nga với Triều Tiên có thể hiệu quả là dự án đường sắt kết nối Khasan của Nga với Rajin, một cảng của Triều Tiên. Rajin sẽ phục vụ với vai trò là điểm quá cảnh cho Nga xuất khẩu than sang Hàn Quốc hơn là cho các doanh nghiệp Nga giao dịch thương mại với Triều Tiên.

Ngoài ra, trên thực tế, Nga có rất ít nhu cầu đối với các mặt hàng xuất khẩu chính của Triều Tiên là khoáng sản và hải sản bởi Moscow có rất nhiều khoáng sản và không tiêu thụ nhiều hải sản.

Về mặt chính trị, dù có lên tiếng bảo vệ Nga trong các vấn đề quốc tế đi chăng nữa thì tiếng nói của Bình Nhưỡng cũng có rất ít ảnh hưởng.

Trong khi đó, số liệu thống kê thương mại cho thấy một thực tế rằng, giá trị các giao dịch thương mại giữa Triều Tiên với Trung Quốc đạt 6,5 tỷ USD/năm, cao hơn gần 60 lần so với các giao dịch thương mại với Nga.  90% lượng xuất khẩu của Triều Tiên là sang Trung Quốc.

Đối với Triều Tiên, những con số trên chứng tỏ rằng, không quốc gia nào có thể thay thế Trung Quốc bất chấp những căng thẳng chính trị hiện tại.

Ông Scott Snyder, một chuyên gia về Triều Tiên tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ nhận định, Triều Tiên vẫn đang phụ thuộc gần như hoàn toàn vào Trung Quốc và việc tăng cường các mối quan hệ thương mại với Nga có thể khiến cho mối quan hệ với Trung Quốc bị sụt giảm. Chỉ có Trung Quốc mới có những cân nhắc chiến lược đối với Triều Tiên và mới cần giúp Triều Tiên khỏi sụp đổ.

Dù vậy, có nhiều quan điểm khác cho rằng, mặc dù không có nhiều lợi ích nhưng Moscow không phải không muốn có mối quan hệ gần gũi hơn với Bình Nhưỡng.

Trong một cuộc họp gần đây ở Seoul, Hàn Quốc, ông Dmitry Suslov thuộc Đại học Nghiên cứu Quốc gia Nga cho biết: "Đây là cơ hội để phát huy vai trò tích cực của Nga trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương và giúp tăng giá trị cho trục Nga".

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ The Washington Post, nhật báo lớn nhất và là lâu đời nhất tại Washington D.C, Mỹ. Bên cạnh những tờ báo lớn khác như The New York Times, The Wall Street Journal và Los Angeles Times, The Washington Post thường đăng tải các phóng sự về Nhà Trắng, Quốc hội và những khía cạnh khác của chính phủ Mỹ.