Tình hình Biển Đông: Trung Quốc quan trọng như thế nào với Philippines?

Theo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP), trong chuyến thăm đầu tiên tới Trung Quốc trên cương vị Tổng thống Philippines, ông Rodrigo Duterte sẽ bỏ qua cuộc chiến tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông - chủ để gây sóng gió cho mối quan hệ ngoại giao giữa hai nước, để xích lại gần hơn nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Tuy nhiên động thái này sẽ làm sứt mẻ quan hệ đồng minh lâu đời giữa Mỹ và Philippines. 

Trước thời điểm ông Duterte nhậm chức hồi tháng Sáu, quan hệ giữa Bắc Kinh và Manila đã rơi xuống đáy. Cụ thể, những bất đồng liên quan tới chủ quyền trên Biển Đông đã buộc chính quyền của Tổng thống Benigno Aquino gửi đơn kiện Trung Quốc lên Tòa trọng tài quốc tế hồi năm 2013. Tới tháng Bảy năm nay, Tòa quốc tế đã ra phán quyết phủ nhận tuyên bố chủ quyền phi lý "đường chín đoạn" của Trung Quốc trên Biển Đông. Phán quyết này đồng nghĩa với việc Trung Quốc đã vi phạm một số khu vực thuộc chủ quyền của Philippines trên Biển Đông bằng cách xây dựng trái phép đảo nhân tạo. 

Tổng thống PhilippinesRodrigo Duterte đang thi hành chính sách xích lại gần Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Ngay cả trong chiến dịch tranh cử Tổng thống, ông Duterte cũng đã có những tuyên bố mạnh miệng như sẽ tự lái mô tô nước ra bãi cạn Scarborough và cắm cờ Philippines để khẳng định chủ quyền của Manila tại khu vực này. Song, kể từ sau vụ đụng độ vào năm 2012, Trung Quốc đã đưa tàu thuyền ngăn cản ngư dân Philippines tới đánh bắt tại bãi cạn Scarborough. 

Tuy nhiên, sau khi chính thức trở thành Tổng thống Philippines, quan điểm của ông Duterte về Trung Quốc đã thay đổi và nhà lãnh đạo này cũng không đi mô tô ra bãi cạn Scarborough như đã hứa trong chiến dịch tranh cử. Đáng nói, ông Duterte có ông nội là người Hạ Môn, Trung Quốc. 

"Nghiêng về phía Trung Quốc là điều vô cùng quan trọng bởi hai nước nằm rất gần nhau. Chúng ta là láng giềng. Có rất nhiều người Philippines mang dòng máu Trung Quốc. Trung Quốc là nước lớn, nền kinh tế lớn và dân số đông. Nếu 5 triệu du khách Trung Quốc đến với chúng tôi mỗi năm, người dân Philippines sẽ rất hạnh phúc. Đó là cơ hội làm ăn tốt đối với chúng tôi", ông James Dy, chủ tịch danh dự Phòng thương mại Trung Quốc – Philippines chia sẻ. 

Ông Dy là một trong những doanh nhân nổi tiếng nhất Philippines, đầu tư trên nhiều lĩnh vực từ bất động sản đến doanh nghiệp lữ hành. Theo ông Dy, cộng đồng người Trung Quốc đang chờ quan hệ hai nước được cải thiện để đầu tư vào Philippines trong bối cảnh quốc gia này đang vật lộn để tạo công ăn việc làm. 

Cũng theo ông Dy, Trung Quốc sẽ giúp chính phủ Philippines xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng và đường sắt nhằm giúp Manila giảm tình trạng tắc nghẽn giao thông nghiêm trọng do dân số quá đông và thiếu hệ thống giao thông công cộng. 

“Tôi hy vọng ông Duterte sẽ mang nhiều thứ về. Tôi không nghĩ Tổng thống chỉ đi thăm mà không biết trước ít nhiều. Nếu chính phủ Trung Quốc từ chối mọi thứ thì vì sao ông ấy lại đi?”, ông Dy nói.

Tại một diễn đàn diễn ra tuần trước, ông Duterte còn khuyên giới doanh nhân Philippines học hỏi các doanh nhân Trung Quốc. 

“Bạn biết đây như ông nội tôi khi đến Agusan, Butuan, ông không có gì ngoài chút vốn. Ông đã làm rất tốt. Ông đã khởi đầu bằng việc bán dừa khô rồi mua đất. Ông không ngừng làm đồng tiền sinh lời”, Tổng thống Duterte chia sẻ.

Đáng nói một số nhà quan sát đặt ra câu hỏi liệu sự thiếu vắng tầm ảnh hưởng của Mỹ sẽ khiến vấn đề nhân quyền của Philippines ngày càng bị lên án nhất là trong hoàn cảnh chiến dịch chống ma túy của Tổng thống Duterte đã khiến hơn 3.000 người thiệt mạng. 

Quay trở lại với vấn đề kinh tế, 2,5 triệu người thuộc cộng đồng người Trung Quốc ở Philippines đang làm ăn rất phát đạt. Theo tạp chí Forbes, trong số 10 người giàu nhất ở Philippines thì có tới 7 người mang hai dòng máu Trung Quốc – Philippines. Những người này nắm quyền điều hành các trung tâm thương mại, ngân hàng và chuỗi cửa hàng ăn nhanh. 

Ngay cả những doanh nghiệp nhỏ Trung Quốc hoạt động ở Philippines cũng đang thu lợi nhuận khá ở khu "Phố Tàu" tại quận Binondo thuộc Manila. Đây là nơi bày bán thực phẩm, hoa quả cho tới các mặt hàng quần áo, kính râm và đồ chơi giá rẻ có xuất xứ từ Trung Quốc. 

Ngay cả trước thời điểm ông Duterte trở thành Tổng thống và mối quan hệ giữa hai nước rơi vào tình trạng căng thẳng, người dân Trung Quốc tới làm ăn tại Philippines vẫn rất được hoan nghênh. 

"Chúng tôi vẫn sống tốt với nhau. Người Philippines rất thân thiện. Hoạt động kinh doanh cũng ổn định. Bạn chỉ cần làm việc chăm chỉ và nhiều giờ. Tôi dậy từ 6 giờ để đi mua rau", một bà chủ cửa hàng ăn uống tại Phố Tàu chia sẻ.  

Người dân Philippines ở Manila cũng thừa nhận tầm quan trọng của các khoản đầu tư tài chính từ cộng đồng người Trung Quốc. "Hãy nhìn những trung tâm mua sắm này, chúng thuộc quyền sở hữu của người Trung Quốc. Nếu người Trung Quốc rời khỏi đất nước này, chúng tôi sẽ chết", một tài xế Philippines nói.