Thủ tướng Hungary: Nhà lãnh đạo tẩy chay Liên Xô nhưng ủng hộ Putin

Theo New York Times, ông Orban vụt sáng trên chính trường khi mới chỉ 26 tuổi và là một cử nhân luật. Tới tháng 6/1989, 5 tháng trước thời điểm Bức tường Berlin sụp đổ, ông Orban đã có bài phát biểu để đời nhân lễ kỷ niệm cuộc khởi nghĩa chống lại Nga (đã thất bại) vào năm 1956, khi kêu gọi tổ chức các cuộc bầu cử tự do và yêu cầu 80.000 binh sĩ Liên Xô rút về nước. 

Sau 25 năm Bức tường Berlin sụp đổ, Hungary hiện đã là một thành viên của NATO và Liên minh châu Âu (EU). Còn ông Orban đang nắm chức vụ Thủ tướng Hungary nhiệm kỳ thứ ba. 

Ông Orban hiện đang nắm chức Thủ tướng Hungary nhiệm kỳ thứ ba.

Lãnh đạo theo hướng thân Nga

Sau khi dẫn dắt phe cánh hữu giành chiến thắng trong hàng loạt cuộc bầu cử cấp địa phương và quốc gia, ông Orban đã nhanh chóng tập trung hóa quyền lực, thu nạp lực lượng chính trị gia đầu sỏ theo phe mình đồng thời dẹp tan những phe phái bất đồng, đặc biệt mở rộng mối quan hệ với Moscow. 

Việc giới lãnh đạo Hungary chuyển hướng ngày càng thân thiết với Nga đã được thể hiện qua nhận định của cựu Bộ trưởng Ngoại giao Đức, Joschka Fischer. Ông Fischer cho rằng: "Ông Orban là người duy nhất điều hành một chính quyền theo đường lối của Tổng thống Nga Putin trong khối EU". 

Mới đây, Hungary đã đồng thuận hợp tác với Nga xây dựngđường ống dẫn khí đốt Dòng chảy Phương Nam (South Stream). (Ảnh minh họa)

Điều này hoàn toàn trái ngược với một số quốc gia Đông Âu khác như Ba Lan, đất nước vẫn quyết đi theo phương Tây và luôn tỏ ra nghi ngờ Nga sau cả khi Chiến tranh Lạnh đã kết thúc. 

Tuy nhiên, Hungary, quốc gia từng thuộc khối Liên Xô cũ, hiện đã quyết định rẽ ngang khỏi lối đi phương Tây. Tiền bạc, văn hóa và các nguồn năng lượng vẫn trói buộc phần lớn các nước Đông Âu vừa sát lại với Nga vừa xích lại với châu Âu. Tuy nhiên, thực tế, chủ nghĩa dân tộc của Tổng thống Putin vẫn đang thống soái khu vực này và mạnh hơn là chủ nghĩa dân chủ phương Tây. 

Thậm chí, ông Obran còn đề ra quan điểm triết học để điều hành chính quyền Hungary. Ông Thủ tướng còn cam kết về lâu về dài, sẽ đưa Hungary hướng tới một cái gì đó khác biệt so với phương Tây mong muốn ngay sau sự kiện Bức tường Sắt và Bức tường Berlin sụp đổ. 

(Bức tường Sắt là một biên giới vật lý lẫn tư tưởng mang tính biểu tượng chia cắt châu Âu thành hai khu vực riêng rẽ từ cuối Thế chiến thứ II vào năm 1945 đến cuối Chiến tranh Lạnh vào năm 1991). 

Tuyên bố táo bạo

Trong bài phát biểu vào mùa hè năm nay, ông Orban tuyên bố: Nền dân chủ tự do đã đi tới hồi kết và ca ngợi những chính quyền đi theo con đường “dân chủ phi tự do” tại Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc, Singapore và Nga. 

Ông Orban đã chứng minh quan điểm của mình bằng cách viện dẫn sự thất bại của chính quyền phương Tây trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng tài chính từ năm 2008 và kế tiếp là sự suy thoái sâu sắc. 

Ông Orban còn gọi cuộc khủng hoảng kinh tế là cú sốc thứ tư trong thế kỷ qua sau Thế chiến thứ I, Thế chiến thứ II và Chiến tranh Lạnh. Do đó, Thủ tướng Hungary đang tự thúc đẩy cái mà ông cho là cuộc chiến trọng tâm hiện nay: “Cuộc đua để sáng tạo ra một đất nước có khả năng tạo thành công tối đa cho quốc gia mình”. 

Trong một tuyên bố khác, ông Orban còn nhấn mạnh: “Các quốc gia dân chủ phương Tây sẽ không thể duy trì khả năng cạnh tranh toàn cầu trong những thập niên tới và thậm chí còn bị tụt hậu nếu như họ không thể tạo ra những thay đổi đáng kể cho riêng mình”. 

Cũng theo ông Orban: “Hungary sẽ thoát khỏi những giáo điều và lý luận của phương Tây để xây dựng ‘một đất nước Hungary mới’ có thể cạnh tranh với toàn thế giới trong những thập niên tới”. 

Để đạt được những tham vọng này, Hungary cần có những quan điểm cứng rắn hơn trước những thế lực bên ngoài bao gồm các tổ chức phi chính phủ, EU và cả những nhà cho vay và nhà đầu tư đến từ nước ngoài, ông Orban khẳng định.

Vào thời điểm năm 2008, Thủ tướng Orban từng là người chỉ trích mạnh mẽ Tổng thống Putin. Nhưng quan điểm này đã dần dần thay đổi và thậm chí 2 nhà lãnh đạo còn xây dựng tình bằng hữu. Sự thay đổi này đã mở đường cho Nga đầu tư một khoản tiền lớn vào Hungary. 

Ông Orban muốntriệt tiêu thái độ sống nhờ vào nguồn trợ cấp xã hội thay vì phải làm việc. (Ảnh minh họa)

“Ông Orban là người nói là làm và Hungary có thể trở thành một hình mẫu tại Đông Âu để các nước như Romani và Bulgary noi theo”, Peter Kreko, Giám đốc Viện Political Capital tại Budapest, một tổ chức nghiên cứu độc lập, nhận định. 

Theo ông Kreko, sự khác biệt duy nhất giữa Thủ tướng Orban với các nhà lãnh đạo Đông Âu khác là “khi họ chuyển hướng theo phương Tây, họ phải cố gượng cười còn ông Orban thì không phải làm như vậy”. 

Không chỉ các thân tín trong Đảng Fidesz cầm quyền mà cả phát ngôn viên các vấn đề quốc tế của ông Orban, Zoltan Kovacs cũng cho rằng Thủ tướng Hungary vẫn giữ nguyên quan điểm như cách đây 25 năm. “Ông ấy muốn loại bỏ những tàn dư của chế độ trước, muốn triệt tiêu thái độ sống nhờ vào nguồn viện trợ xã hội thay vì làm việc”, ông Kovacs nói. 

Tuy nhiên, nhiều lời chỉ trích cay nghiệt cho rằng ông Orban chỉ biết quanh quẩn bên cạnh Tổng thống Putin. Cộng đồng quốc tế cũng không ngừng "tấn công" vị Thủ tướng Hungary. Điển hình, trong "danh sách đen" trừng phạt của Tổng thống Obama, Hungary là quốc gia châu Âu duy nhất bị nêu tên. Theo đó, Washington đã cấm 6 quan chức Hungary trước cáo buộc tham nhũng, không được phép nhập cảnh vào Mỹ. 

Từng bước củng cố quyền lực

Trong cuộc bầu cử tự do đầu tiên vào năm 1990, ông Orban từng là một trong những nhân vật kêu gọi lật đổ chủ nghĩa cộng sản để giành quyền lực và tầm ảnh hưởng. Tuy nhiên, vào thời đó, phần lớn người dân Hungary cũng như các nước Trung và Đông Âu khác, đều không kỳ vọng nhiều về một cuộc sống biến chuyển nhanh lẹ và tốt đẹp dưới chế độ dân chủ và tư bản chủ nghĩa. 

Sau khi gia nhập NATO vào năm 1999, khối liên minh quân sự này cũng đã yêu cầu Hungary có trách nhiệm ngay lập tức phản đối Nga và tham gia cuộc chiến tại Kosovo. Ngoài ra, dù phải trải qua vô vàn cuộc đàm phán, song giống như 7 quốc gia từng thuộc khối Liên Xô cũ, Hungary đã được EU đón nhận với tư cách một thành viên trong khối vào năm 2004. 

NATO từng yêu cầu quân đội Hungary tham gia cuộc chiến tại Kosovo. (Ảnh minh họa)

Điều rõ ràng là người dân Hungary cảm thấy quá trình chuyển giao này khó khăn hơn mọi biến động chính trị khác bởi họ từng có cuộc sống tốt đẹp hơn các quốc gia khác trong khối Warsaw (khối Vác-xa-va của các nước theo chủ nghĩa xã hội). 

Biên tập viên mảng nội chính của tờ Heti Valasz, ông Balint Ablonczy cho rằng nền dân chủ tự do mang đến quyền tự do ngôn luận nhưng lại kéo theo tình trạng mất việc làm và bất ổn an ninh. 

Tuy nhiên, tới năm 1998, các cử tri Hungary đã quyết định từ bỏ chính quyền theo lối xã hội chủ nghĩa và trao quyền lực cho ông Orban cũng như đảng của ông này. 

Trong nhiệm kỳ đầu làm Thủ tướng, "ông Orban đã cường điệu hóa tư tưởng dân tộc chủ nghĩa", theo nhà phân tích Julia Lakatos tại một trung tâm nghiên cứu tại Budapest. Song, vào năm 2002, những chính trị gia đi theo hướng xã hội chủ nghĩa đã lại lên nắm quyền. 

Tới năm 2010, các cử tri Hungary đã quay lại ủng hộ cho ông Orban, nhà lãnh đạo biết rút kinh nghiệm từ những lỗi lầm trước đó. 

Ngoài ra, đảng Fidesz của Thủ tướng Orban còn tiếp tục giành chiến thắng lần thứ hai liên tiếp trong cuộc bầu cử nhiệm kỳ 4 năm. Trong khi đó, liên minh của đảng Fidesz còn giành được 2/3 ghế trong Quốc hội, cho phép họ thông qua bất cứ bộ luật nào mong muốn. 

Trong năm nay, đảng Fidesz còn giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử Quốc hội châu Âu hồi tháng Năm và các cuộc bầu cử địa phương vào ngày 12/10. 

Nội dung được thực hiện dựa trên tham khảo nguồn tin từ tờ The New York Times. Đây là một nhật báo trực thuộc Công ty New York Times, được phong tặng tên hiệu "Bà tóc bạc" ("Gray Lady") và được xem là tờ báo danh giá (newspaper of record) và quan trọng nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.