Thỏa thuận hạt nhân Iran: Ai thắng, ai thua?

Kẻ thắng

Tổng thống Iran Hassan Rouhani

Tổng thống Iran chắn chắn là một trong những người chiến thắng lớn nhất khi Iran và 6 cường quốc thế giới đạt được thỏa thuận hạt nhân lịch sử. Ông Rouhani đã từng nhấn mạnh rằng thế giới nên công nhận quyền phát triển năng lượng hạt nhân một cách hòa bình và vị thế của Iran trong khu vực. Việc đưa Iran thoát khỏi sự cô lập quốc tế sẽ là một thành tựu vô cùng lớn lao, có khả năng giúp ông tiếp tục chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2017.

Tổng thống Iran Hassan Rouhani và Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Tuy nhiên, ông cũng phải đối mặt với sự chống đối từ những người bảo thủ, những người lo sợ rằng việc xích lại gần Mỹ và phương Tây sẽ dẫn đến những thay đổi nội tại có thể làm suy yếu chế độ của nhà lãnh đạo tinh thần tối cao Ayatollah Ali Khamenei.

Tổng thống Mỹ Barack Obama

Thành tựu trên của Tổng thống Mỹ Barack Obam đã đi ngược lại với lập trường của cựu Tổng thống George W.Bush, người đã từng tuyên bố vào năm 2002 rằng Iran là một thành viên của "trục ma quỷ", gồm các kẻ thù của Mỹ như Triều Tiên và Iraq.

Ông Obama cho hay: "Thỏa thuận trên cho thấy rằng các hoạt động ngoại giao của Mỹ có thể mang lại những thay đổi thực sự và có ý nghĩa…Đừng bao giờ sợ thương lượng”.

Tổng thống Obama cũng khẳng định sẽ phủ quyết bất cứ quan điểm đối lập nào trong quốc hội nhằm làm suy yếu thỏa thuận hạt nhân này.

Nếu mọi việc suôn sẻ, đây sẽ là một “mốc son” quan trọng trong chính sách đối ngoại của ông Obama và cũng phần nào củng cố giải thưởng Nobel Hòa bình mà ông đã nhận được năm 2009.

Tổng thống Syria Bashar al-Assad

Tổng thống Syria Bashar al-Assad

Tổng thống Syria nhanh chóng ca ngợi thỏa thuận hạt nhân của Iran là một "bước ngoặt lớn" trong lịch sử của Iran, khu vực và toàn thế giới và rằng đó là một "đại thắng lợi". Kể từ khi Syria lâm vào cuộc nội chiến năm 2011, ông Assad đã nhận được rất nhiều sự hỗ trợ về quân sự và tài chính từ Iran. Việc vị thế của Iran trong khu vực sẽ được củng cố sau thỏa thuận trên sẽ giúp Iran đóng vai trò quan trọng hơn trong các cuộc đàm phán về tương lai của Syria.

Kẻ thù của ông Assad ở thế giới Ả Rập không thích thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và 6 cường quốc cũng bởi vì lý do đó.

Tổng thống Nga Vladimir Putin

Tổng thống Nga khẳng định, thế giới đã "thở phào nhẹ nhõm" khi thỏa thuận về hạt nhân của Iran được kí kết. Việc Iran được gỡ bỏ các lệnh trừng phạt cũng có thể giúp cho các lệnh trừng phạt của phương Tây với Nga bớt “ngột ngạt” hơn. Nga cũng sẽ được hưởng lợi rất nhiều khi Iran được gỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí. Moscow khẳng định, nên gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí để Iran có thể giúp chống lại tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS).

Người thua

Thủ lĩnh IS Abu Bakr al-Baghdadi

Khi mối quan hệ giữa Iran, Mỹ và phương Tây trở nên tốt đẹp hơn sau khi thỏa thuận hạt nhân được kí kết, IS có thể sẽ phải đối mặt với những nỗ lực quốc tế chặt chẽ hơn nhằm chống lại tổ chức này ở Syria và Iraq.

Iran đã từng cho rằng Mỹ không thật sự nghiêm túc trong cuộc chiến chống khủng bố và rằng các đồng minh Ả Rập thân cận của Mỹ như Ả Rập Xê-út,  Qatar, các quốc gia vùng Vịnh cũng như Thổ Nhĩ Kỳ đang thúc đẩy các nhóm thánh chiến. Iran luôn thể hiện sự sẵn sàng giúp đỡ chống lại IS.

Vua Salman bin Abdulaziz của Ả Rập Xê-út

Vua Salman bin Abdulaziz của Ả Rập Xê-út

Sự im lặng ban đầu của Ả Rập Xê-út đã cho thấy vương quốc này vô cùng lo ngại về việc Mỹ và Iran, đối thủ lớn nhất của Ả Rập Xê-út trong khu vực, sẽ xích lại gần nhau hay Mỹ sẽ chuyển trọng tâm ra khỏi vùng Vịnh.

Ả Rập Xê-út, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và các quốc gia quanh đó đều cho rằng Washington đang xoa dịu Tehran và phớt lờ các mối lo ngại an ninh của họ, mặc dù các quốc gia này đều chi tiêu rất lớn cho quân sự. Ông Salman mạnh mẽ phản đối vai trò của Iran tại Iraq , Syria, Bahrain và Yemen. Đặc biệt, tại Yemen, Ả Rập Xê-út cho rằng Tehran đang hậu thuẫn cho phiến quân Houthi.

Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu

Thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu

Thủ tướng Israel đã từng tuyên bố sẽ ngăn chặn thỏa thuận hạt nhân giữa Mỹ và Iran. Tuy nhiên, ông không chỉ không làm được như vậy mà còn gây tổn hại nghiêm trọng mối quan hệ chiến lược với Washington.

Các nhà phê bình Israel cho rằng ông đã phóng đại mối đe dọa từ Iran, thậm chí một số còn yêu cầu ông từ chức. Mối quan hệ giữa Iran và Israel trở nên vô cùng căng thẳng kể từ cuộc cách mạng năm 1979. Tehran luôn nhấn mạnh sự ủng hộ với người Palestine, trong đó bao gồm lực lượng Hamas và Hezbollah ở Lebanon.

Thỏa thuận về hạt nhân của Iran sẽ không thay đổi được mối quan hệ trên. Israel lo ngại Iran sẽ tiếp tục ủng hộ mạnh mẽ hơn nữa đối với Palestine. Ông Netanyahu cáo buộc: “Việc gỡ bỏ các biện pháp trừng phạt sẽ giúp Iran có thêm một “món hời”, một vận may với hàng trăm tỷ USD, cho phép Iran tiếp tục theo đuổi các hành động hung hăng và khủng bố trong khu vực và trên thế giới”.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin The Guardian, một nhật báo lớn được phát hành hàng ngày ở Vương quốc Anh.