Trung Quốc "thận trọng" hợp tác quân sự với Philippines

Theo tạp chí Diplomat, kể từ khi chính thức nhậm chức vào cuối tháng Sáu, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã tìm cách đa phương hóa chính sách đối ngoại quốc gia thay vì chỉ chú trọng tới đồng minh lâu năm là Mỹ bằng việc hướng tới thiết lập quan hệ với các cường quốc trên thế giới trong đó có Trung Quốc. Là nhà lãnh đạo Philippines đầu tiên tiến hành tái cân bằng chính sách đối ngoại đồng thời thúc đẩy quan hệ hợp tác kinh tế thân thiết với Trung Quốc, nhiều người cho rằng liệu ông Duterte có thể tạo lập mối quan hệ hợp tác quốc phòng với Bắc Kinh. 

Đáng nói, mối quan hệ hợp tác quốc phòng giữa Washington và Manila đang chứng kiến những bước sụt giảm đáng kể khi Philippines cho dừng một số cuộc tập trận quan trọng với quân đội Mỹ. Thậm chí, Philippines còn hủy bỏ thương vụ mua 26.000 khẩu súng trường tấn công M4 của Mỹ sau khi Washington lên tiếng chỉ trích chiến dịch chống ma túy của ông Duterte vi phạm nhân quyền. 

Lính thủy đánh bộ Mỹ và Philippines tham gia cuộc tập trận chung năm 2015 tại căn cứ Ternate của Philippines.

Trái lại, Tổng thống Duterte đang tiến hành đề xuất các thỏa thuận kinh tế và quân sự tiềm năng với Trung Quốc. Trước đó, trong chuyến thăm tới Bắc Kinh hồi tháng 10, ông Duterte còn giúp Philippines thu được các thỏa thuận thương mại và đầu tư trị giá 24 tỷ USD từ Trung Quốc. Hồi đầu tháng này, các quan chức thuộc công ty sản xuất vũ khí Norinco của Trung Quốc cũng đã có buổi gặp gỡ trao đổi với Tổng thống Duterte. Song có thể nói, Trung Quốc và Philippines mới chỉ xây dựng mối quan hệ hợp tác khởi đầu bởi Bắc Kinh vẫn còn "khá thận" trọng trước việc Manila thay đổi chính sách đối ngoại vốn thân Mỹ. 

Tuy nhiên, một trong những dấu hiệu cho thấy mô hình hợp tác quốc phòng giữa Trung Quốc và Philippines đang dần được hình thành là khoản viện trợ quân sự miễn phí trị giá hơn 14 triệu USD của Bắc Kinh cho Manila. Theo Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana, trong cuộc họp với Tổng thống Duterte hôm 19/12, đại sứ Trung Quốc Zhao Jianhua cho hay Bắc Kinh đề nghị cung cấp miễn phí cho Manila số vũ khí hạng nhẹ, xuồng cao tốc và kính nhìn ban đêm trị giá 14,4 triệu USD nhằm hỗ trợ Philippines trong cuộc chiến chống khủng bố và ma túy. Bộ trưởng Lorenzana còn bày tỏ hy vọng tiếp nhận lô vũ khí mà Trung Quốc cung cấp miễn phí vào quý II năm 2017. 

Có thể nói gói hỗ trợ quân sự mà Trung Quốc tặng cho Philippines không phải là "quá lớn" như lời Bộ trưởng Quốc phòng Lorenzana. Bởi kể từ năm 2002, Mỹ đã cung cấp số vũ khí qua sử dụng trị giá khoảng 800 triệu USD bao gồm vũ khí hạng nhẹ, tàu thuyền, trực thăng, radio, áo chống đạn, thiết bị chiến đấu ban đêm và radar cho Philippines. Trong năm nay, Mỹ còn cung cấp cho Philippines gói viện trợ quân sự trị giá hơn 120 triệu USD trong đó 79 triệu USD tới từ chương trình Tài trợ quân sự nước ngoài (FMF) và 42 triệu USD đến từ Viện Sáng kiến An ninh hàng hải Đông Nam Á. Ngay cả khi Tổng thống Duterte lên tiếng chỉ trích Mỹ cắt giảm khoản hỗ trợ quân sự thì số tiền mà Washington chuyển cho Manila vẫn lớn hơn nhiều so với Bắc Kinh. 

Song cũng trong cuộc họp hôm 19/12, đại sứ Trung Quốc Zhao Jianhua còn đề nghị trao cho Philippines khoản vay dài hạn trị giá 500 triệu USD để mua các thiết bị khác. Số tiền này mở ra cơ hội cho chương trình hợp tác quân sự giữa hai nước mà khả năng Philippines sẽ mua hàng loạt thiết bị quân sự của Trung Quốc như đã tuyên bố. 

Xét công bằng so với Mỹ, mối quan hệ quốc phòng giữa Trung Quốc và Philippines mới chỉ trong giai đoạn khởi đầu và Bắc Kinh cần thời gian để thay đổi quan điểm với Manila sau khi cựu Tổng thống Benigno Aquino III gửi đơn kiện Trung Quốc lên Tòa trọng tài quốc tế liên quan tới các tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông hồi năm 2013.