Nhân dân tệ, USD khuấy đảo kinh tế Triều Tiên

Một tiểu thương Tìiều Tiên đang phân loại tiền

Việc sử dụng đồng đôla Mỹ và Nhân dân tệ của Trung Quốc đã tăng mạnh kể từ khi đồng won tại Triều Tiên bị rớt giá thê thảm vào năm 2009, khiến khoản tiền tiết kiệm của hàng triệu người không cánh mà bay.

Theo tỷ giá ngoại hối được Daily NK – một website thông tin về Triều Tiên đặt trụ sở tại Seoul cập nhật, trên thị trường chợ đen, đồng won đã rớt giá hơn 99% so với giá trị đồng đôla kể từ sau thời điểm định giá lại.

Triều Tiên hiện là một trong những quốc gia "kín tiếng" nhất trên thế giới, do đó, việc đánh giá tác động từ sự rớt giá của đồng nội tệ tới chính sách quản lý nền kinh tế của nhà lãnh đạo Kim Jong-un gặp rất nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, việc sử dụng ngoại tệ tràn lan đang gây những cản trở lớn cho Bình Nhưỡng trong việc thực thi các chính sách kinh tế, hình thành một nền kinh tế tư nhân bên ngoài tầm với của quốc gia cô lập mà chỉ có các chính sách hà khắc mới có thể kìm cương phát triển. Song, hiện nay, Bình Nhưỡng dường như chọn giải pháp chấp nhận sử dụng ngoại tệ thay vì ngăn chặn.

Theo ước tính trong nghiên cứu hồi tháng Tư của một chuyên gia phân tích thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế Samsung tại Seoul, lượng ngoại tệ mạnh hiện đang lưu hành tại Triều Tiên lên tới 2 tỷ USD, trong khi nền kinh tế của quốc gia cô lập chỉ được định giá có quy mô 21,5 tỷ USD. Cho tới nay, Bình Nhưỡng vẫn chưa từng công bố dữ liệu về tình hình kinh tế.

Chuyên gia nghiên cứu Triều Tiên thuộc Viện Kinh tế quốc tế Peterson tại Washington - Marcus Noland cho rằng việc sử dụng đồng đôla Mỹ và Nhân dân tệ giờ đã quá phổ biến và Bình Nhưỡng không có biện pháp để ngăn chặn. Theo ông Noland, trong thời gian tới chính phủ Triều Tiên sẽ yêu cầu các nhà cung cấp hàng hóa và dịch vụ tới quốc gia mình phải chi trả bằng đồng won.

"Đây là cuộc chiến kéo dài suốt 20 năm nhằm kiểm soát tình hình nền kinh tế, vô hiệu hóa thị trường và buộc mọi người sử dụng đồng won nhưng chính sách này hoàn toàn không phát huy tác dụng. Trái lại, nó chỉ khiến tình hình ngày càng khó kiểm soát hơn", ông Noland nhận định. 

Đoạn video bí mật

Tại thị trấn Trường Bạch tỉnh Cát Lâm, Trung Quốc, đối diện thành phố nghèo khó Hyesan của Triều Tiên, một thương nhân Trung Quốc cho biết những đối tác làm ăn với ông là các quan chức Triều Tiên cũng chỉ muốn đổi lấy Nhân dân tệ hết tất cả mọi thứ kể cả lương thực.

Đồng Nhân dân tệ mà họ kiếm được đã nhanh chóng thâm nhập vào thành phố Hyesan – nơi sinh sống của 190.000 người và kinh tế từng dựa vào nền công nghiệp bị sa sút kể từ những năm 1990.

Hồi tháng Tư, Daily NK đã cho đăng tải đoạn video quay bí mật vào tháng Hai tại một khu chợ cóc trong thành phố Hyesan. Những người bán hàng đã niêm yết giá các mặt hàng như găng tay và áo khoác bằng đồng Nhân dân tệ. Thậm chí, hình ảnh đoạn video còn cho thấy một chủ hàng đang nhận tiền của khách bằng đồng Nhân dân tệ.

Trong thời gian qua, Bình Nhưỡng đã nhiều lần tiến hành các chiến định kỳ nhằm ngăn chặn việc sử dụng ngoại hối nhưng đều không thành công. Theo Liên đoàn quốc tế vì Nhân quyền tại Paris, từ tháng 9/2012, việc lưu hành ngoại tệ đã bị Triều Tiên khép vào tội tử hình.

Đồng won mất giá

Mức độ tín nhiệm của đồng won Triều Tiên đã bị sụt giảm kể từ khi cố chủ tịch Kim Jong-il đột ngột tiến hành định giá lại đồng nội tệ vào tháng 11/2009.

Chính phủ Triều Tiên tuyên bố bỏ bớt 2 chữ số 0 trên đồng tiền cũ đồng thời gia hạn thời gian cho người dân đi đổi tiền mới. Động thái này đã khích lệ hoạt động của thị trường tư nhân và người dân thì đổ xô đi tích trữ ngoại tệ.

Việc sử dụng ngày càng nhiều đồng Nhân dân tệ cũng phản ánh tốc độ phát triển giao thương và hoạt động buôn lậu giữa Triều Tiên và Trung Quốc dọc con đường biên giới dài 1.400 km. Theo số liệu thống kê thương mại chính thức, doanh thu thương mại của Triều Tiên với Trung Quốc rơi vào khoảng 6 tỷ USD/năm.

Trên thị trường chợ đen, trước khi đồng won được định giá lại thì 30 won đổi được 1 USD. Tuy nhiên, sau thời điểm bị định giá lại, 8.500 won mới đổi được 1 USD. Trong khi, tỷ giá chính thức vẫn giữ ở mức 130 won đổi 1 USD.

Theo ông Christopher Green, trưởng bộ phận các vấn đề quốc tế của Daily NK, tại các khu vực biên giới của Triều Tiên, 90% giao dịch được tiến hành bằng ngoại tệ. Tại những khu vực khác, tỷ lệ này là từ 50 – 80% đối với khu vực kinh tế tư nhân.

Dong Yong-Sueng – một quan chức cấp cao thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế Samsung tại Seoul cho biết mọi mặt hàng tại Triều Tiên từ bia, các khóa học luyện thi vào đại học và căn hộ đều được định giá bằng đôla Mỹ.

Trong năm 2000, Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc ước tính khoảng 1 tỷ USD ngoại tệ được lưu hành tại Triều Tiên và hiện nay con số này đã lên tới 2 tỷ USD dưới dạng tiền mặt. Một nửa số trong số này là đôla Mỹ, 40% là Nhân dân tệ và 10% là euro.