Báo Nhật: “Trục châu Á của Mỹ chỉ là thứ nửa vời"

Liên quân Mỹ - Nhật tập trận (Ảnh minh họa)

Ngày 24/4, trong cuộc gặp thượng đỉnh Nhật - Mỹ tại Tokyo giữa Tổng thống Barack Obmam và Thủ tướng Shinzo Abe, cả hai nhà lãnh đạo đều nhấn mạnh về sự cần thiết và tầm quan trọng của mối quan hệ đồng minh Nhật - Mỹ. Ông Obama là Tổng thống Mỹ đầu tiên công khai tuyên bố quần đảo Senkaku/Điếu Ngư nằm trong phạm vi "Hiệp ước An ninh Nhật - Mỹ", tức là Washington sẽ bảo vệ quần đảo đó nếu có sự xâm phạm.

Trong bối cảnh sự đe dọa và uy hiếp của Trung Quốc ngày càng lớn, Tokyo và Washinton đã phải công khai thể hiện tình đoàn kết. Nhưng có điều, “tình đoàn kết” này đến nay vẫn chủ yếu được thể hiện bằng lời nói suông chứ không phải bằng hành động cụ thể và càng không phải là những kết quả trên thực tế.

Theo bình luận của tờ nhật báo Asahi (Nhật Bản), chính sách “Trục châu Á” mà ông Barack Obama vẫn nói bấy lâu nay chỉ là một thứ “cam kết nửa vời”.

“Trong suốt hơn một năm qua, uy tín của nước Mỹ đã sút giảm nghiêm trọng. Washington đã bất nhất trong vấn đề Syria. Việc cơ quan liên bang của nước này bị đóng cửa do thiếu ngân sách hoạt động hay mới đây nhất là Mỹ không hề biết mình cần phải làm gì trước việc Crimea sáp nhập vào Liên bang Nga...”, nhật báo Asahi bình luận.

Cuộc gặp của nhà lãnh đạo Mỹ -Nhật tại Tokyo hôm 24/4 vừa qua.

Từ những “thất bại” này của Mỹ, tờ báo Nhật Bản lập tức đặt dấu hỏi đến tình hình châu Á – Thái Bình Dương và những “cam kết” của Mỹ đối với khu vực này. “Có một cường quốc khác đang hành xử theo kiểu thực dân của thế kỷ 19, đó là Trung Quốc. Với khẩu hiệu "khôi phục sự vĩ đại của dân tộc Trung Hoa", Bắc Kinh đang tìm cách thay đổi trật tự đã có, vẽ lại bản đồ vùng trời, vùng biển trong khu vực. Theo đó, chi phí cho quốc phòng của Bắc Kinh đã tăng tới 4 lần trong 10 năm qua. Trong lúc căng thẳng khu vực gia tăng, uy tín của Mỹ suy yếu, Nhật Bản và các nước châu Á rơi vào tình trạng bất an. Người Nhật đang hỏi nhau: Liệu đồng minh Nhật - Mỹ có hành động không nếu "xảy ra chuyện" tại quần đảo Senkaku/Điếu Ngư?”, tờ Asahi viết.

Trong chuyến thăm Mỹ năm 2013, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng trực tiếp đề nghị với Tổng thống nước chủ nhà Obama về cái gọi là "quan hệ cường quốc kiểu mới". Thuật ngữ này sau đó được nhiều quan chức cao cấp Mỹ sử dụng khiến người Nhật Bản lo lắng. Một quan chức ngoại giao kỳ cựu của Nhật Bản đặt câu hỏi rằng liệu có phải người Mỹ đã bỏ qua Nhật Bản để đến với Trung Quốc?

Rút kinh nghiệm từ những vụ việc đã xảy ra như Nga sáp nhập Crimea, Trung Quốc áp đặt "Vùng Nhận dạng Phòng không" (ADIZ) trên Biển Hoa Đông, chính quyền Mỹ đã thay đổi "hình thức cảnh giác" đối với tình hình khu vực. Đây cũng chính là lý do buộc Tổng thống Obama công khai tuyên bố Senkaku/Điếu Ngư nằm trong phạm vi bảo vệ của Mỹ.

 Tuy nhiên, theo tờ "Asahi", không nên quá kỳ vọng vào tuyên bố trên của ông Obama. Từ hàng chục năm nay, chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc liên tục thay đổi, từ "can dự" tới "cảnh giác" và ngược lại. Hiện tại có thể Washington đang "cảnh giác" Bắc Kinh, song chưa thể lường trước được khi nào gió sẽ xoay chiều thành "can dự". Đối với Mỹ, Trung Quốc quyết không phải là "địch". Một quan chức cao cấp của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ từng tuyên bố kim ngạch thương mại Mỹ-Trung lên tới 500 tỉ USD. Nếu thực sự là Mỹ "bao vây" Trung Quốc thì không thể có được kim ngạch khổng lồ như vậy.

Tàu Trung Quốc và Nhật Bản vẫn thường xuyên đụng độ nhau quanh quần đảo Senkaku/Điếu Ngư

Chính sách "Trục châu Á" của chính quyền Obama có mục đích cơ bản là kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc trong lĩnh vực quân sự. Về kinh tế và an ninh, Mỹ muốn "khoanh vùng" Trung Quốc trong một hệ thống quốc tế. Cho đến nay, sách lược này có thể nói là không hiệu quả. Sức mạnh quân sự của Trung Quốc không ngừng được tăng cường và Mỹ cũng vẫn phải tính tới thái độ của Bắc Kinh khi phải "nhắc nhở" đồng minh Nhật Bản, lẫn đối tác Trung Quốc, không được có cách hành vi khiêu khích.

Có thể nhận định, trong chuyến thăm chính thức Nhật Bản lần này của ông Obama, Washington và Tokyo đã khắc phục được những dấu hiệu chia rẽ. Tuy nhiên, quá trình đàm phán TPP vẫn chưa thể tiên liệu được kết quả. 

Hiện vẫn chưa rõ liệu chính quyền Obama có thật sự muốn thực hiện chính sách "Trục châu Á" sau chuyến thăm bốn nước châu Á lần này?