Tân Ngoại trưởng Mỹ thân thiết với Nga đến mức nào?

Liệu với tầm ảnh hưởng của mình, Bộ trưởng Ngoại giao tương lai có làm cho mối quan hệ Nga-Mỹ đi theo hướng tích cực hơn?

Sáng ngày 13/12, Tổng thống đắc cử của Mỹ Donald Trump đã chọn ông Rex W. Tillerson, CEO tập đoàn dầu khí đa quốc gia Exxon Mobil, làm ngoại trưởng trong chính quyền mới.

Quyết định bổ nhiệm ông Tillerson của người đứng đầu Nhà Trắng tương lai được cho là đã bỏ qua lo lắng từ hai đảng lớn của nước này về việc ngoại trưởng tương lai là người “quá thân” Nga.

Dưới đây là năm điều cần biết về mối liên hệ giữa ông Tillerson và Nga.

ông Tillerson

Là một doanh nhân thành công

ExxonMobil, có trụ sở chính đặt tại Texas, là tập đoàn dầu lửa tư nhân lớn nhất thế giới và là một trong những tập đoàn có quy mô vốn lớn nhất. Chủ sở hữu tập đoàn sản xuất nhiên liệu này là tỷ phú nổi tiếng, vua dầu lửa John D. Rockefeller.

Hiện ở Nga, tập đoàn này đang tham gia dự án Sakhalin-1 (dự án có 30% vốn của ExxonMobil và Sodeco Nhật Bản, 20% của Rosneft và ONGC Ấn Độ). Đây là dự án khai thác dầu khí tại ba mỏ dầu lớn trên đảo Sakhalin là Odoptu, Chayvo và Arkutun-Daghi.

Ông Tillerson làm việc tại tập đoàn này từ năm 1975. Tháng 1/1998, ông được bổ nhiệm làm Phó chủ tịch của Exxon Ventures (CIS) Inc. và làm Chủ tịch của Exxon Neftegas Limited. Với tư cách là người điều hành các dự án của Exxon ở Nga và khu vực Caspian, cũng như chịu trách nhiệm cho các hoạt động của tập đoàn trong dự án Sakhalin-1 trên đảo Sakhalin, ông đã nhiều lần đến thăm Nga. Ông Tillerson đã dẫn dắt ExxonMobil trong suốt 14 năm qua.

Có mối quan hệ thân thiết với Tổng thống Putin

Tân ngoại trưởng Mỹ đã nhiều lần gặp gỡ với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Đặc biệt, năm 2003 ông đã tham gia cuộc họp của người đứng đầu điện Kremlin với lãnh đạo của các công ty năng lượng của Nga và nước ngoài, và đã giành được giải thưởng "Năng lượng toàn cầu" ở St Petersburg.

Tháng 9/2005, khi ông Putin sang thăm và làm việc tại Washington, họ cũng có cuộc gặp mặt. Tháng 6/2012, Tổng thống Putin đã tham dự lễ khai mạc tổ hợp bến cảng dành cho hoạt động quá tải dầu tại Tuapse. Cùng với sự hiện diện của nhà lãnh đạo Nga, ông Tillerson và người đứng đầu Rosneft là ông Igor Sechin đã ký một hợp đồng về hợp tác khai thác nguồn trữ lượng tiềm tàng tại Tây Siberia. Sau đó, họ cũng đã tổ chức một buổi hội đàm. Người đứng đầu ExxonMobil đã nhiều lần tham dự Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg và năm nay cũng không phải ngoại lệ.

Được tặng thưởng nhiều Huân chương

Ông Rex Tillerson đã được trao tặng Huân chương Hữu nghị của Nga. Tổng thống Putin đã đích thân trao thưởng cho người đứng đầu ExxonMobil tại cuộc gặp với các nhà lãnh đạo các công ty năng lượng trong khuôn khổ của Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg vào tháng 6/2013.

Huân chương Hữu nghị bắt đầu được trao từ tháng 3/1994. Giải thưởng được trao cho những người có thành tích xuất sắc đóng góp trong việc tăng cường quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa các quốc gia và dân tộc, có thành tựu cao trong phát triển tiềm năng kinh tế và khoa học Nga, mang lại hiệu quả đặc biệt trong việc xích lại gần nhau và làm giàu lẫn nhau của các nền văn hóa giữa các quốc gia và dân tộc, cũng như quan hệ hòa bình -hữu nghị giữa các dân tộc.

Ông Tillerson đã được trao tặng Huân chương Hữu nghị "vì những đóng góp đáng kể của mình trong việc tăng cường hợp tác trên lĩnh vực nhiên liệu và năng lượng".

ông Tillerson và Tổng thống Nga Putin

Có mối quan hệ tích cực với Nga

Các nhà báo của hãng tin Reuters đã gọi việc ông Tillerson tham dự Diễn dàn Kinh tế St. Petersburg vừa qua là một sự kiện đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Washington đang có quan điểm cứng rắn liên quan đến việc duy trì các biện pháp trừng phạt chống lại Nga.

Theo các chuyên gia Mỹ, ExxonMobil gần như là doanh nghiệp Mỹ bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ chống lại Nga. Tập đoàn đã buộc phải đình lại 9 dự án trong khuôn khổ thỏa thuận hợp tác chiến lược với Rosneft. Tờ Bloomberg đưa tin, ông Tillerson đang có mong muốn được trở lại làm việc với Nga. Trong khuôn khổ Diễn dàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg, người đứng đầu ExxonMobil cũng có cuộc gặp với lãnh đạo Bộ năng lượng Nga Alexander Novak. Trong cuộc gặp này, họ đã thảo luận về vấn đề nguồn tiền của dự án "Sakhalin-1".

Đặt lợi ích công việc lên hàng đầu

Cố vấn của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump, ông Kellienn Conway cho rằng mối quan hệ giữa ông Tillerson và Tổng thống Putin được xây dựng trên lợi ích công việc, chứ họ chưa thân đến mức có thể "cùng ngồi uống vodka tại một quán bar địa phương" được.

Việc Exxon Mobil trình lên tòa án Stockholm vụ kiện đòi Nga phải hoàn khoản thuế liên quan đến dự án "Sakhalin-1" và mùa xuân năm ngoái đã gián tiếp xác nhận ý kiến trên của ông Conway. Công ty Mỹ này đang cố gắng giảm thuế thu nhập của dự án"Sakhalin-1" từ 35%  xuống 20% và đòi lại khoản thuế đã nộp thừa suốt bảy năm qua (số tiền trị giá 500 triệu USD). Dự kiến phiên tòa liên quan đến tranh chấp thuế sẽ bắt đầu vào mùa xuân năm 2017, với điều kiện phía Nga muốn giải quyết vấn đề này tại tòa án.

Trong số các vị trí trong nội các mới của tân Tổng thống Donald Trump, chức vụ Ngoại trưởng là cuộc đua được báo chí chú ý nhiều nhất. Ông Trump đã cân nhắc từ ông Giuliani - một người ủng hộ trung thành, ông Romney - người từng chỉ trích ông gay gắt, cho đến Thượng nghị sĩ Bob Corker và ít nhất 3 ứng viên khác.

Sự lựa chọn của ông Trump sẽ phải chờ Thượng viện phê chuẩn, và ông Tillerson hầu như chắc chắn sẽ gây nên một sự giằng co giữa tân Tổng thống và Thượng viện. Những ngày qua, rất nhiều nghị sĩ, cả của đảng Cộng hòa lẫn Dân chủ, đã cảnh báo rằng ông Tillerson sẽ bị "soi" rất kỹ tại Thượng viện, xét trong bối cảnh ông có 2 thập kỷ quan hệ gần gũi với Nga.