Tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ "đau đầu" giải quyết rắc rối của ông Trump

Hồi tuần trước, ông Mattis đã thực hiện chuyến công du đầu tiên trên cương vị "Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ" và điểm đến là khu vực châu Á. Thay vì tới thăm Trung Đông hay các đồng minh của Mỹ trong khối NATO ở châu Âu, ông Mattis đã chọn tới thăm Hàn Quốc và Nhật Bản. Bởi trước đó, ngay trong chiến dịch tranh cử, ông Trump đã nhiều lần cảnh báo Tokyo và Seoul cần gánh thêm phần chi phí hỗ trợ quân sự cũng như tự phát triển vũ khí hạt nhân. 

Tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis (bên phải) tới thăm Nhật Bản hồi tuần trước.

Theo Guardian, trong các cuộc thảo luận tại Seoul và Tokyo, ưu tiên hàng đầu của ông Mattis là nhấn mạnh Mỹ vẫn giữ vai trò đồng minh đáng tin cậy của hai quốc gia này dù ông Trump có nói gì đi nữa. Bởi an ninh và hòa bình khu vực Đông Á đang bị đe dọa trước sự phát triển nhanh chóng của quân đội Trung Quốc cùng chương trình sản xuất vũ khí hạt nhân của Triều Tiên. Hiện tại, Mỹ cũng đang duy trì hoạt động của khoảng 80.000 binh sĩ tại các căn cứ ở Nhật Bản và Hàn Quốc. 

Tuy nhiên, khi Bộ trưởng Mattis vừa mới trấn an được Nhật Bản và Hàn Quốc, ông Trump lại tiếp tục có những tuyên bố về người tị nạn làm tổn thương đồng minh Australia. Chưa dừng lại, ông Trump còn ra lệnh cho một đơn vị đặc nhiệm tới Yemen. Còn cố vấn an ninh của Tổng thống Trump là ông Michael Flynn, lại đe dọa phát động một cuộc chiến với Iran. 

Hạ nhiệt căng thẳng Mỹ - Trung

Việc bổ nhiệm ông Mattis, một cựu tướng Thủy quân lục chiến dày dặn kinh nghiệm, được xem là dấu hiệu cho thấy ông này sẽ phải giải quyết hàng loạt những vấn đề hóc búa trong nhiệm kỳ của mình. Tuy nhiên, không loại trừ khả năng, ông Mattis có thể thuần hóa Tổng thống Trump và cả những quan chức hiếu chiến trong bộ máy chính quyền mới ở Nhà Trắng. 

Song trên thực tế, sứ mệnh mà ông Mattis đang nắm giữ không hề đơn giản. Điển hình, Trung Quốc vẫn đang đơn phương tuyên bố chủ quyền trên nhiều khu vực ở Biển Đông, một trong những tuyến đường biển quan trọng bậc nhất trên thế giới. Thậm chí, sau khi Tòa trọng tài quốc tế ra phán quyết phủ nhận chủ quyền phi lý "đường chín đoạn" của Trung Quốc trên Biển Đông hồi tháng 7/2016, chính quyền Bắc Kinh vẫn không ngừng quân sự hóa trên các hòn đảo nhân tạo. 

Không chỉ trên Biển Đông, Trung Quốc còn mở rộng hành động xâm phạm chủ quyền ở biển Hoa Đông. Mới đây, Bắc Kinh đã đơn phương tuyên bố chủ quyền đối với các hòn đảo nằm trên chuỗi đảo Ryukyu, nằm cách phía nam đảo Senkaku/Điếu Ngư 100 dặm và cách đất liền Trung Quốc 300 dặm. 

Quần đảo Senkaku/Điếu Ngư nằm trên biển Hoa Đông là khu vực đang xảy ra tranh chấp chủ quyền giữa Nhật Bản và Trung Quốc.

Về phần mình, Nhật Bản cũng đã có phương án chuẩn bị. Theo đó, Nhật Bản đã tăng chi tiêu quốc phòng lên mức kỷ lục 43,6 tỷ USD. Ngoài ra, chính phủ Nhật Bản còn thay đổi hiến pháp hòa bình cho phép Lực lượng Phòng vệ nước này hoạt động tự do hơn. Truyền thông Nhật Bản cũng thường xuyên cập nhật thông tin về các vụ xâm phạm không phận và lãnh hải từ Trung Quốc kể cả cuộc tập trận đầu tiên của tàu sân bay Liêu Ninh ở Thái Bình Dương.

Theo giới chuyên gia, đây chính là thời điểm, ông Mattis phải tìm cách trung hòa những tuyên bố mang tính kích động từ ông Trump và các thân tín. Cụ thể, tân Bộ trưởng Quốc phòng Rex Tillerson từng tuyên bố Mỹ sẽ tìm cách ngăn Trung Quốc tiếp cận các hòn đảo nhân tạo ở Biển Đông và không ngần ngại đe dọa dùng vũ lực. 

Còn ông Trump nhiều lần đặt ra câu hỏi Mỹ có nên duy trì quan điểm đối với chính sách "một Trung Quốc" vốn coi Đài Loan là một tỉnh ly khai của Trung Quốc. Ông Trump còn tiến hành điện đàm với Nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn. Đây là cuộc đối thoại đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Đài Loan kể từ khi Washington và Bắc Kinh thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức vào năm 1979. 

Trong khi đó, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định chính quyền Bắc Kinh quyết bảo vệ các tuyên bố chủ quyền biển đồng thời gia tăng áp lực với Đài Loan. Vào cuối năm ngoái, Trung Quốc còn tịch thu một thiết bị lặn tự hành của Mỹ. 

Theo Guardian, nhiệm vụ của ông Mattis là ngăn không cho mối quan hệ Mỹ - Trung ngày càng xấu đi. Tuy nhiên, chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đã phản tác dụng khi tạo ra thêm căng thẳng. Theo đó, ông Mattis khẳng định Mỹ vẫn sẽ triển khai Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) tới Hàn Quốc nhằm ngăn chặn mối đe dọa từ Triều Tiên. Trong khi đó, Trung Quốc cho rằng sự xuất hiện của THAAD ở Hàn Quốc là vô lý và làm thay đổi cán cân chiến lược trong khu vực.

Sự xuất hiện của THAAD còn có thể kích động thêm Bình Nhưỡng. Bởi theo giới phân tích, nhà lãnh đạo Kim Jong-un đang "án binh bất động" theo dõi mọi động tĩnh từ chính quyền mới của ông Trump cũng như việc ai sẽ trở thành tân Tổng thống Hàn Quốc thay cho bà Park Geun-hye.

Tuy nhiên, trong bài phát biểu nhân dịp năm mới, ông Kim cũng đã ra tuyên bố Triều Tiên đang bước vào giai đoạn cuối chuẩn bị cho một vụ thử tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM). Trên lý thuyết, ICBM mang theo đầu đạn hạt nhân của Triều Tiên có tầm bắn lên tới 5.500 dặm, đủ sức vươn tới lãnh thổ Mỹ. Ngoài ra, Triều Tiên đã cho tái khởi động lò phản ứng plutonium ở trung tâm hạt nhân Yongbyon. 

Về phần mình, hôm 3/2, ông Mattis cảnh báo Triều Tiên sẽ phải nhận phản ứng "dữ dội" từ quân đội Mỹ nếu Bình Nhưỡng bị phát hiện sử dụng các loại vũ khí hạt nhân.