Tại sao ông Trump lại vội vàng với thỏa thuận vũ khí hạt nhân?

Theo truyền thông, Tổng thống Mỹ Donald Trump hy vọng sẽ ký kết thỏa thuận vũ khí hạt nhân với Nga trong thời gian còn lại trước cuộc bầu cử.

Cụ thể, chính quyền Tổng thống Trump tin rằng họ có một thỏa thuận về nguyên tắc, được phía Nga chấp thuận. Đồng thời, thỏa thuận sẽ được ký kết trong vòng một tuần, ngay sau khi các cuộc đàm phán tiếp tục.

Được biết, Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START - phía Nga gọi là START-3) được ký kết vào ngày 8/4/2010 tại Prague (Cộng hòa Czech) thay thế các hiệp ước về giảm trừ vũ khí hạt nhân chiến lược đã ký kết trước đó. Hiệp ước có hiệu lực ngày 5/2/2011, dự kiến sau 10 năm (tức đến tháng 2/2021) sẽ hết hiệu lực và có thể kéo dài đến năm 2026 nếu hai bên đồng ý.

Hiệp ước New START hiện là thỏa thuận song phương duy nhất giới hạn kho vũ khí hạt nhân của Nga và Mỹ. (Ảnh: RIA)

Bình luận về việc này ông Konstantin Sivkov, Thuyền trưởng cấp 1 dự bị, Phó chủ tịch phụ trách về chính sách thông tin của Viện Hàn lâm Khoa học Tên lửa - Pháo binh Nga, bày tỏ quan điểm rằng phía Mỹ sẽ cố gắng thúc đẩy các điều khoản của thỏa thuận có lợi cho Mỹ.

“Thỏa thuận có thể bao gồm: phía Mỹ sẽ cố gắng loại bỏ những vũ khí nguy hiểm nhất đối với họ. Điều này có nghĩa là Nga sẽ phải đồng ý loại bỏ các hệ thống như Avangard. Có lẽ chính quyền ông Trump sẽ yêu cầu loại bỏ cả siêu ngư lôi hạt nhân Poseidon”, ông Sivkov cho biết.

Cũng theo ông Sivkov, “không thể loại trừ khả năng ông Trump sẽ cố gắng đưa vào thỏa thuận này những vũ khí siêu thanh như hệ thống Dagger và Zircon, những thứ mà người Mỹ không có cách nào chống lại. Một số nhà lãnh đạo quân sự và chính trị gia Mỹ đã nói về điều này. Nhưng những hệ thống này không liên quan gì đến hệ thống răn đe hạt nhân chiến lược, chúng là những điều quá xa vời. Và phía chúng tôi khó có thể đồng ý”.

Trong khi đó, Tổng giám đốc Trung tâm Thông tin Chính trị Aleksey Mukhin phân tích Hiệp ước New START có thể kéo dài, nhưng điều này đòi hỏi phải nghiên cứu kỹ lưỡng và sự vội vàng là không phù hợp.

“Việc gia hạn là có thể xảy ra, về nguyên tắc, một phương án khẩn cấp như vậy đã được phía Nga dự tính. Nhưng việc này đã được chuẩn bị trong nhiều năm, vì thỏa thuận mang tính toàn cầu. Để thỏa thuận hoạt động bình thường, nó phải được đàm phán theo nghĩa từ những sắc thái nhỏ nhất. Phía Nga đã nói về điều đó rất nhiều lần. Ngoài ra, Mỹ tuyên bố cần phải ký kết một thỏa thuận ba bên, bao gồm cả Trung Quốc, tuy nhiên Trung Quốc từ chối sáng kiến này. Tình hình rất khó khăn vì hành vi ‘thất thường’ như vậy của đối tác Mỹ”, ông Mukhin nhận định.

Ông Mukhin cũng lưu ý, một tình huống bất thường đang xảy ra trong chính trường Mỹ, khi Tổng thống Mỹ phải bằng mọi cách thể hiện “thái độ quyết đoán” đối với mọi thứ liên quan đến Nga để tránh bị cáo buộc là “âm mưu trước cuộc bầu cử”. Nhà khoa học chính trị tin rằng tất cả những điều này đều đi ngược lại kết luận của một thỏa thuận.

“Chúng ta đã quen với những bộ phim Hollywood mà tổng thống Mỹ giải quyết vấn đề bằng cách nhấn nút hoặc nhấc điện thoại lên gọi, và giờ ông ấy buộc phải diễn trong những hoàn cảnh kỳ lạ. Điều này phản ánh về tình trạng sợ hãi với mức độ gia tăng phụ thuộc vào an ninh toàn cầu. Theo tôi, tình hình này là bất thường”, ông Mukhin nhấn mạnh.

Trước đó, các cuộc tham vấn giữa Nga và Mỹ về ổn định chiến lược được tổ chức vào ngày 5/10 tại thủ đô Helsinki, Phần Lan. Nội dung cuộc tham vấn lần này nối tiếp các cuộc thảo luận diễn ra vào mùa hè, trong đó sẽ thảo luận về Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược.

Các cuộc hội đàm trước đó giữa các bên, trong đó Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov và Đặc phái viên Tổng thống Mỹ về Kiểm soát Vũ khí Marshall Billingsley tham gia, diễn ra vào ngày 17-18 tháng 8 tại Vienna.

Hiệp ước START mới quy định Mỹ và Nga phải cắt giảm 50% số đầu đạn hạt nhân chiến lược, hạn chế mỗi bên chỉ được triển khai 1.550 đầu đạn hạt nhân chiến lược và 700 tên lửa gồm tên lửa liên lục địa, tên lửa đạn đạo bắn từ tàu ngầm và từ máy bay ném bom hạng nặng.