Tại sao Mỹ và Nga "dung túng" cho hành động của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria?

Thời báo Trung Quốc ngày 5/2 đưa ra đánh giá cho rằng, Mỹ - Nga “dung túng” Thổ Nhĩ Kỳ không phải là vì Ankara có thực lực, mà là vì bàn cờ chiến lược Mỹ - Nga đang trong giai đoạn giằng co lẫn nhau, Thổ Nhĩ Kỳ chính là nhân tố quyết định thắng lợi của Nga hay Mỹ.

Đầu tiên, Thổ Nhĩ Kỳ có vị trí địa lý trọng yếu, là tâm điểm trong ván cờ tranh giành lợi ích của Mỹ và Nga, để có thể đạt được sự hợp tác chân thành của vị trí địa lý của Thổ Nhĩ Kỳ, Mỹ và Nga đương nhiên phải đưa ra “viên kẹo” phù hợp. Trên bản đồ thế giới, Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia có vị trí địa lý rất quan trọng, quốc gia này là cầu nối lục địa Á-Âu, eo biển mà Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát cũng là tuyến đường duy nhất ra vào biển Đen.

Thổ Nhĩ Kỳ có vị trí quan trọng trong "bàn cờ" chiến lược Nga - Mỹ. Nguồn: China.com

Dù là các nước NATO muốn tấn công Nga từ hướng biển Đen hay là Nga muốn “tả xung hữu đột” vào Trung Đông từ hướng vùng biển này cũng đều phải “làm thân” với Thổ Nhĩ Kỳ. Đây cũng là nguyên nhân mà bất kể là Thế chiến I hay Thế chiến II, Thổ Nhĩ Kỳ luôn là quốc gia bị các cường quốc trên thế giới tranh đoạt.

Đối với Nga, Thổ Nhĩ Kỳ là đồng minh quan trọng của Mỹ và là thành viên trọng yếu của NATO, có thể nói Thổ Nhĩ Kỳ và Nga ở thế đối lập nhau. Tuy nhiên, Tổng thống Putin đã gạt bỏ những vấn đề này để làm thân với Thổ Nhĩ Kỳ, thậm chí Thổ Nhĩ Kỳ và các lực lượng chống Chính phủ Syria thân Thổ Nhĩ Kỳ đã 2 lần bắn hạ máy bay chiến đấu của Nga, nhưng Tổng thống Putin vẫn chưa một lần tuyên chiến với Thổ Nhĩ Kỳ.

Không chỉ vậy, khi Tổng thống Nga Putin nhận được thông tin tình báo về một cuộc đảo chính quân sự có thể xảy ra ở Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 2016, ông cũng chủ động kịp thời thông báo với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan và giúp Ankara dẹp bỏ cuộc đảo chính này, nhờ đó giành “tình bạn” chân thành của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ.

Nga có công đầu trong việc Tổng thống Edorgan đập tan cuộc đảo chính quân sự năm 2016. Nguồn: China.com.

Và kết quả thực sự đúng như mong đợi của Tổng thống Putin. Sau khi kết thúc cuộc đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ năm 2016, mối quan hệ giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ nhanh chóng ấm lên, khiến Mỹ rơi vào thế bị động hoàn toàn trong cuộc nội chiến ở Syria, và cuối cùng phải thừa nhận rằng Mỹ đã thất bại trong cuộc nội chiến ở Syria. Thông báo của Mỹ về việc rút khỏi Syria hồi tháng 12/2018 cho thấy tầm quan trọng của Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc nội chiến ở Syria.

Còn với Mỹ, đầu năm 2011, cuộc nội chiến ở Syria bùng phát đã trở thành cơ hội không thể tốt hơn để Mỹ tranh giành vị thế của Nga và thiết lập lại ảnh hưởng của mình tại quốc gia này. Hiểu rõ tham vọng địa chính trị của Thổ Nhĩ Kỳ với khu vực Trung Đông, Mỹ đã tận dụng triệt để cuộc chiến tại Syria để kéo Thổ Nhĩ Kỳ về đúng quỹ đạo của một đồng minh NATO thực sự.

Theo báo cáo của Reuters năm 2012, được sự hỗ trợ của Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ đã thiết lập một căn cứ quân sự bí mật cùng với các đồng minh Arab Saudi và Qatar để viện trợ quân sự và liên lạc trực tiếp với các phiến quân nổi dậy Syria từ một thành phố gần biên giới hai nước.

Thổ Nhĩ Kỳ đã làm cho Mỹ đạt được một lợi thế mang tính quyết định trong cuộc nội chiến ở Syria. Nguồn: China.com

Giới phân tích nhận định các cường quốc phương Tây, đứng đầu là Mỹ, đã thực sự ủy nhiệm cho Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến giành ảnh hưởng ở bàn cờ Trung Đông, với trọng điểm là chiến trường Syria. Trước năm 2016, nhờ có Thổ Nhĩ Kỳ mà Mỹ đã đạt được một lợi thế mang tính quyết định trong cuộc nội chiến ở Syria.

Tiếp theo, so với Mỹ và Nga, sức mạnh quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tương đối yếu nhược, không thể trở thành nhân tố mang tính quyết định trong việc làm chủ chiến trường, do đó, một khi Thổ Nhĩ Kỳ đi theo hướng “nổi loạn”, Mỹ và Nga đều có thể loại bỏ Thổ Nhĩ Kỳ bất cứ lúc nào.

Hơn 70 năm sau khi kết thúc thế chiến II, quốc gia duy nhất trên thế giới đến nay có thể cạnh tranh chiến lược với Mỹ vẫn là Nga và hai bên vẫn chơi ván cờ tranh giành lợi ích trong hơn 10 năm qua. Do vậy, đối thủ chân chính của Nga và Mỹ trên chiến trường Syria vẫn chính là 2 quốc gia này và một khi bên nào giành thắng lợi, nhân tố Thổ Nhĩ Kỳ sẽ ngay lập tức bị loại bỏ.

Nhân tố Thổ Nhĩ Kỳ sẽ ngay lập tức bị loại bỏ một khi Nga hay Mỹ giành được thắng lợi ở Syria. Nguồn: China.com

Mỹ đã từng có ý định loại bỏ Thổ Nhĩ Kỳ, tại thời điểm năm 2016, Mỹ đã “đạo diễn” một cuộc đảo chính quân sự chống lại Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan, do khi đó, Mỹ gần như làm chủ chiến trường Syria. Trước đó, năm 2015, sau khi Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ một chiếc máy bay Su-24 của Nga đang hoạt động tại chiến trường Syria. Tình cảnh bị Nga trả đũa khiến Thổ Nhĩ Kỳ hoảng sợ và phải “viện đến NATO” nhưng Mỹ tuyên bố thẳng thừng: “Đó là việc của Thổ Nhĩ Kỳ và Nga, Mỹ - NATO không liên quan”

Tương tự, sau khi Mỹ thất thế ở Syria năm 2018 và bắt đầu chuẩn bị rút quân, Nga ngay lập tức hỗ trợ Chính phủ Syria sẵn sàng tấn công vào lực lượng phiến quân do Thổ Nhĩ Kỳ ở Idlib bất cứ lúc nào, bất chấp các lời cảnh báo từ Thổ Nhĩ Kỳ kể cả việc Ankara đe dọa tăng 100.000 quân đến Syria.

Cả Mỹ và Nga đều không cho phép Thổ Nhĩ Kỳ giành lấy thành quả chiến thắng ở Syria. Nguồn: China.com

Từ quan điểm hành động của Mỹ và Nga cho thấy, cả Mỹ và Nga đều không cho phép Thổ Nhĩ Kỳ giành lấy thành quả chiến thắng ở Syria, vì vậy khi điều kiện cho phép, Mỹ và Nga sẽ không lưỡng lự “hất cẳng” Thổ Nhĩ Kỳ, sự khác biệt giữa quốc gia này chỉ là mức độ “tàn nhẫn” khác nhau.

Có thể nói, bất kể là Mỹ hay Nga, mặc dù trong một thời gian ngắn có thể “dung túng” hành động của Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng đây đều là các quyết định chiến lược của Nga và Mỹ xuất phát từ lợi ích của 2 quốc gia này. Về cơ bản, Mỹ và Nga chưa bao giờ “đặt Thổ Nhĩ Kỳ vào mắt họ”, cái gọi là “sự nuông chiều” chỉ là “phép thôi miên”.