Tại sao cuộc nội chiến Syria chủ yếu tập trung ở phía Bắc?

Mặc dù, hàng chục nghìn người vẫn thiệt mạng ở phía Bắc bất chấp lệnh ngừng bắn, khu vực phía Nam lại yên bình một cách đáng kinh ngạc.

Theo Trung tâm Carter, một tổ chức chuyên gia của Mỹ, kể từ tháng 2/2016, hơn 95% số vụ giao tranh đều xảy ra ở phía Bắc Syria. Bản đồ xung đột Syria trước khi thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực cho thấy miền Bắc được đánh dấu với nhiều vụ đụng độ liên tiếp, các cuộc không kích và số lượng người chết nhiều xung quanh khu vực trung tâm thành phố Aleppo và hầu như không có chỗ trống. Vậy tại sao chiến sự Syria lại tập trung chủ yếu ở phía Bắc?

Thực tế miền Nam Syria không xa lạ gì với quân nổi dậy. Cuộc khởi nghĩa năm 1925 chống lại sự cai trị của Pháp của nước này bắt đầu từ đây, cũng như cuộc nổi dậy năm 2011, được phát động ở Deraa, một thành phố giáp với biên giới Jordan, chính là căn nguyên của cuộc nội chiến ngày nay. Khi cuộc chiến bắt đầu, hàng trăm người Jordan đã khiến đội ngũ thánh chiến ở phía Nam tăng lên đáng kể. Và những quả bom liên tiếp dội xuống các khu vực trung tâm ở phía Nam cũng như ở phía Bắc, khiến hàng trăm nghìn người trở thành người tị nạn.

Cuộc nội chiến Syria hiện chủ yếu diễn ra ở các tỉnh miền Bắc. Nguồn: Seattle Times

Tình trạng bạo lực ở miền Nam thuyên giảm là nhờ nhiều vào các thế lực bên ngoài chứ không phải những nhân tố địa phương. Jordan đã duy trì sự kiểm soát chặt chẽ ở khu vực biên giới và ngăn chặn đáng kể dòng người di chuyển, vũ khí và việc hỗ trợ cho quân nổi dậy, khiến cuộc chiến ở đây rơi vào bế tắc.

Do lo sợ hậu quả của cuộc nội chiến, dòng người tị nạn, nguy cơ trả đũa bởi chế độ Assad và việc hình thành các lực lượng cấp tiến ở vùng biên giới nước này, nên Jordan đã nỗ lực xóa sổ, giảm bớt các cuộc nổi loạn của nhóm phiến quân cực đoan và thiết lập tình trạng yên bình ở miền Nam.

Một cơ chế tương tự cũng xuất hiện ở vùng biên giới phía Bắc Syria, dưới sự bảo trợ của CIA, song đối lập với miền Nam, khu vực này lại bị xẻ ra bởi nhiều lợi ích đối lập. Trong khi CIA tập trung vào lực lượng nổi dậy chống ông Assad thông qua người Sunni Ả Rập thì Lầu Năm Góc lại theo đuổi cuộc chiến chống IS thông qua lực lượng của  người Kurd. Điều này đã động chạm đến Thổ Nhĩ Kỳ, vốn có một cuộc chiến riêng với người Kurd.

Cùng với Qatar, nước này đã dựng lên một lực lượng phiến quân Ả Rập Sunni khác, chống lại sự bành trướng của lực lượng người Kurd. Sự kết hợp của các lợi ích đối nghịch, các tuyến đường viện trợ và sự độc lập của những nhóm thánh chiến đã khiến miền Bắc Syria trở nên khó kiểm soát hơn.

Bản đồ phân bố các lực lượng trong cuộc nội chiến tại Syria. Nguồn: Economist

Liệu lệnh ngừng bắn mới nhất này có giúp miền Bắc phần nào đạt được sự ổn định như miền Nam? Không tiết lộ chi tiết thỏa thuận, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và người đồng cấp Nga Sergei Levrov cùng cam kết sẽ nỗ lực giải thoát cho miền Bắc khỏi sự thống trị của Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS và tổ chức khủng bố Jabhat al-Nusra, một nhánh cũ của Al-Qaeda.

Thêm vào đó, việc nối lại quan hệ với Nga cùng sự gia tăng bạo lực ở Thổ Nhĩ Kỳ đã thuyết phục được Tổng thống Recep Tayyip Erdogan dành ưu tiên cho việc bình ổn khu vực phía Bắc thay vì chăm chăm vào cách lật đổ ông Assad.

Tuy nhiên, điều này cũng có thể dẫn đến những hậu quả đảo ngược. Nếu được giải thoát ở phía Bắc, các lực lượng của ông Assad có thể sẽ quay xuống phía Nam. Trước khi thỏa thuận ngừng bắn diễn ra, các lực lượng này cũng đã đổ bộ xuống phía Nam, trên tuyến đường mà quân nổi dậy nắm giữ ở Deraa. Vì vậy, nếu không có một sự ổn định chính trị hay một hiệp định chính thống được ký kết thì sự bình định ở một mặt trận có thể sẽ làm leo thang xung đột ở một mặt trận khác.

Nội dung được tham khảo từ nguồn tin của The Economist, đây là một ấn bản tin tức và các vấn đề quốc tế bằng tiếng Anh được phát hành hàng tuần, The Economist được sở hữu bởi The Economist Newspaper Ltd, thành lập năm 1843. Ấn bản này dành sự ủng hộ cho thương mại tự do, toàn cầu hóa, sức mạnh của chính phủ và chi tiêu cho giáo dục.