Sợ hết phần, Nga cũng vội vàng “đến với châu Á”

Về ý định, Tổng thống Putin chỉ đưa ra thông báo rằng Nga sau 15 năm hồi sinh sức mạnh giờ đã đến lúc phải quay trở lại với các chiến lược ở châu Á – Thái Bình Dương.

Chiến lược trục châu Á- Thái Bình Dương của Nga sẽ khác hẳn với những gì trước đây đã áp dụng trong khu vực, kể cả thời gian lẫn mục đích cơ bản. Tổng thống Putin đã tuyên bố về chính sách này tại thời điểm khi Mỹ tuyên bố chính sách “Trục châu Á” đang gặp những thách thức khó khăn để khôi phục lại sự cân bằng quyền lực với Trung Quốc, đất nước đang có một phần lỗi trong việc gây ra sự bất ổn quân sự trong khu vực.

Tổng thống Nga Putin phát biểu trong hội nghị APEC được tổ chức ở Nga vào năm ngoái

Một trong những sai lầm trong chiến lược ở Đông Á của Mỹ là đã không lựa chọn Nga làm đồng minh trong việc đảm bảo an ninh ở châu Á - Thái Bình Dương, dù Mỹ đã nhiều lần công bố “thiết lập lại” quan hệ với Nga trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Obama. Khi mà Trung Quốc đang thực hiện chiêu bài “Mỹ đe dọa Trung Quốc” để chống lại động thái chuyển trục về châu Á của Mỹ thì Nga sẽ trở thành một đồng minh rất đắc lực với vị thế là một bên liên quan chịu trách nhiệm trong các vấn đề toàn cầu.

- Nga muốn trở lại Cam Ranh để ngăn chặn Trung Quốc
- Vì sao Nga bất ngờ tập trận?

Ý nghĩa địa chính trị của Nga là không thể phủ nhận. Trong điều kiện địa chính trị lợi thế tuyệt đối với đất đai rộng rãi, tài nguyên thiên nhiên và khả năng quân sự, Nga sẽ luôn là một cường quốc trong khu vực. Nga cũng nằm gần một số quốc gia chủ chốt trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương, có đường biên giới dài hơn 4.355km với Trung Quốc, có biên giới giáp với Triều Tiên và chỉ bị ngăn cách bởi một eo biển hẹp từ Hoa Kỳ và Nhật Bản.

Việc thiết lập trục mới của Nga đã đem đến một nhận thức muộn màng từ phía Washington rằng Nga thực sự có thể trở thành một lực lượng tích cực trong việc bảo vệ an ninh ở châu Á – Thái Bình Dương. Một số nhà quan sát cho rằng Mỹ đã chưa đưa ra bất kỳ phản ứng bất lợi nào với Tuyên bố Vladivostok của Tổng thống Putin. Điều này khiến giới chuyên gia nghĩ về một điều gì đó sâu sắc hơn đang được Mỹ và Nga cùng tiến hành trong khu vực này.

Chiến lược "Trục châu Á" của Mỹ hướng tới một chính sách dịch chuyển toàn diện, tuy nhiên, chủ yếu vẫn tập trung vào việc cân bằng lực lượng quân sự tại khu vực này.

Thực tế, Mỹ không thể hy vọng rằng Nga sẽ đóng vai trò hỗ trợ trong chiến lược trục châu Á – Thái Bình Dương. Mỹ cũng không nên hy vọng rằng Nga sẽ hoàn toàn thoát khỏi mối quan hệ với Trung Quốc. Điều này chỉ có thể xảy ra khi Nga thấy nó phù hợp với tình trạng và sự tôn trọng của một chiến lược hợp tác bình đẳng trong các vấn đề của khu vực.

Trong cán cân quyền lực, Mỹ đã luôn luôn chiếm ưu thế trong môi trường an ninh châu Á – Thái Bình Dương trong nhiều thập kỷ khi nước này sử dụng chiêu bài Trung Quốc chống Liên Xô cũ. Thực tế, Trung Quốc cũng dùng chính chiêu bài này để đẩy Mỹ ra khỏi sự ảnh hưởng về chính trị và kinh tế tới các quốc gia trong khu vực. Tuy nhiên, sẽ là hoang đường nếu kỳ vọng rằng Mỹ sẽ sử dụng chiêu bài Nga để chống lại Trung Quốc.  

Ở một khía cạnh khác, mối quan hệ Nga – Trung cũng đáng chú ý. Trong một ấn phẩm của Trung tâm nghiên cứu về các vấn đề Chiến lược và Quốc tế của Mỹ (CSIS) xuất bản hồi tháng 7/2011 có đoạn như sau: “Tuy nghịch lý, nhưng có vẻ như Maxcơva và Bắc Kinh sẽ không bao giờ thoát ra khỏi sự nghi ngờ lẫn nhau bất kể họ có bao nhiêu dự án cùng phát triển. Trong ngắn hạn, quan hệ đối tác năng lượng Nga-Trung đã bị bao bọc phần lớn bởi một chương trình chính trị ngờ vực sâu xa lẫn nhau, trái ngược với vẻ bề ngoài của một tiến trình hợp nhất quan hệ song phương”.

- Nga đẩy mạnh bán sỉ tàu ngầm cho Việt Nam, Ấn Độ
- Vì sao Nga bất ngờ tập trận?

Tổng thống Putin đã khá thận trọng khi không hướng chiến lược Trục châu Á của mình về quân sự. Thay vào đó, ông dự kiến tiến bước đột phá chiến lược của mình trong khu vực bằng kinh tế và một sự phát triển toàn diện của khu vực giàu năng lượng Đông Siberia và Viễn Đông của Nga, tích hợp khu vực Đông Bắc Á vào lưới điện năng lượng của Nga sắp tiến hành. Chiến lược này sẽ cung cấp cho các khách hàng tiềm năng kinh doanh sinh lợi cho Nga không chỉ đến từ Nhật Bản và Hàn Quốc, bên cạnh Trung Quốc mà quan trọng hơn là gã khổng lồ dầu Mỹ. Mỹ hiện đang dịch chuyển ánh mắt của họ ra khỏi sự phụ thuộc vào dầu ở Trung Đông sang châu Á – Thái Bình Dương.  

Trong khi Hoa Kỳ đã có thể sắp xếp các quốc gia Đông Á bao gồm Nhật Bản và Ấn Độ theo hướng này, sức mạnh của họ có thể không phù hợp với sức mạnh chiến lược của Nga khi mà Nga đang nổi trên trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương như là một tác quan trọng trong đảm bảo an ninh khu vực Đông Bắc Á, ngay cả khi đây không phải là toàn bộ khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Có thể nói rằng, trục chiến lược của Nga ở châu Á – Thái Bình Dương đã quyết đoán hơn, không nằm trong bất kỳ một phần chiến lược của nước nào muốn ngăn chặn Trung Quốc. Tuy nhiên, rõ ràng nó sẽ gây ra mối quan tâm chiến lược ở Trung Quốc, vì lợi ích an ninh khu vực và sự ổn định của tất cả các bên liên quan.

- Tàu Nga tập trận ở Biển Đông