Rắn có thể tự sát bằng nọc độc của chính mình không?

Nếu nọc rắn được tạo ra từ trong miệng và phun ra từ răng nanh, vậy con rắn có bị ảnh hưởng nếu vô tình nuốt phải chúng? Và nếu nó dùng răng nanh tự cắn vào cơ thể, nó có thể bị chết không?

Mặc dù có gần 3.000 loài rắn khác nhau trên thế giới nhưng hơn 10% trong số này là có nọc độc. Trong số 10-15% đó, một phần rất nhỏ thực sự nguy hiểm đối với con người.

Thế nhưng, nỗi sợ bị rắn độc cắn vẫn lan tràn khắp các nền văn hóa toàn cầu, bởi vì chúng ta đã nghe về hoặc nhìn thấy những hậu quả khủng khiếp từ nọc độc của rắn.

Rắn có thể tự sát bằng nọc độc của chính mình không?

Nọc độc của rắn là gì?

Nọc độc của rắn là một dạng nước bọt đặc biệt có chứa một loạt các zootoxin và được lưu trữ giống với tuyến nước bọt của chúng ta. Một khi nọc độc được tạo ra và lưu trữ trong các tuyến này, nó không di chuyển trở lại qua cơ thể, nơi nó có thể lây nhiễm các mô khác, giống như trong con mồi của chúng. Nọc độc được lưu trữ trong các tuyến được bảo vệ đặc biệt này cho đến khi nó được di chuyển xuống qua các ống hẹp trong nanh và đưa vào con mồi của rắn.

Nọc độc của rắn chủ yếu được tạo thành từ protein, phần lớn trong số chúng bị phá vỡ trong dạ dày, giống như các protein có trong thịt và đậu. Nói cách khác, ăn chất độc dựa trên protein sẽ không có hại lắm, vì chúng sẽ bị trung hòa trong dạ dày.

Tuy nhiên, nếu nọc độc đó bằng cách nào đó bỏ qua dạ dày của bạn hoặc xâm nhập vào máu của bạn theo một cách khác (chẳng hạn như qua vết cắn), thì chất độc sẽ không bị phá vỡ và sẽ bắt đầu gây tổn hại thực sự cho hệ thống cơ quan của bạn, điển hình là ở dạng hoại tử và xuất huyết. Khi các protein độc hại này bị phá vỡ trong dạ dày, chúng được tách thành các axit amin đơn giản, vô hại.

Do đó, điều tương tự cũng đúng với loài rắn, về mặt ăn thức ăn của chúng. Những chất độc protein này có chức năng làm suy nhược và tiêu hóa con mồi, ngoài khả năng phòng vệ tự nhiên, vì vậy rắn đang phơi bày chất độc của chính chúng khi chúng ăn thức ăn của chúng. Tuy nhiên, khi chúng nuốt chửng con vật nhỏ đó (hoặc thậm chí là một con rắn khác), chúng có thể tự vô hiệu hóa nọc độc của mình thông qua quá trình phân hủy protein này trong khi chúng tiêu hóa thức ăn.

Tại sao nọc độc không ảnh hưởng đến rắn?

Khác với việc phá vỡ nó trong đường tiêu hóa của chúng, rắn đã điều chỉnh các tuyến này để ngăn chặn bất kỳ sự phơi nhiễm quá mức nào với nọc độc của chúng, có một mức độ phơi nhiễm thấp. Điều này đã khiến hầu hết các nhà nghiên cứu tin rằng khi rắn tiến hóa, chúng đã phát triển các kháng thể để bảo vệ bản thân khỏi hỗn hợp nọc độc đặc biệt của riêng chúng.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những con rắn cùng loài thường không sử dụng các cuộc tấn công nọc độc của chúng khi chiến đấu cho lãnh thổ hoặc bạn tình. Điều này có thể được giải thích bởi vì những con rắn biết rằng nọc độc của chúng sẽ không nhất thiết mang lại lợi thế trong cuộc chiến, vì vậy chúng bảo tồn nó và sử dụng sức mạnh của chúng để giành chiến thắng.

Vậy thì việc rắn độc tự cắn mình có thể khiến chúng bị chết hay không? Câu trả lời là có. Nếu nọc độc của chúng tiêm vào trong máu hoặc do một con rắn khác tiêm vào, tác dụng của nọc cũng tương tự như khi rắn tiêm vào con người. Nói cách khác, một con rắn có thể tự sát bằng cách tự cắn, với điều kiện là nó tự tiêm nọc độc vào máu của mình.

Tuy nhiên có một trường hợp khác, đó là nếu con rắn nuốt phải nọc độc qua đường tiêu hóa. Liệu chúng có chết hay không? Câu trả lời là không. Bởi lẽ thành phần chính trong nọc độc là protein. Để độc tố protein có hiệu lực, chúng phải được tiêm hoặc hấp thụ vào các mô hoặc máu. Việc rắn nuốt phải nọc độc của chính nó không hề có hại, đơn giản vì các độc tố gây hại này sẽ bị phân hủy bởi axit dạ dày và các enzym tiêu hóa. Do đó nọc độc lúc này không còn nguy hiểm nữa.

Rắn dường như là nhà quản lý về mức độ độc tố bên trong của chúng. Rắn là những sinh vật đáng gờm và hấp dẫn, một sinh vật khá tự tin để dành cả đời với những túi thuốc độc chết người được cất giữ ngay sau mắt nó.

Top các loại rắn độc nhất thế giới

Rắn Taipan nội địa

Rắn taipan có tên gọi khác là rắn dữ tợn đây là loài rắn trên cạn độc nhất thế giới. Một vết cắn của chúng có thể giết chết 100 người hay 200.000 con chuột. Theo các nhà khoa học, một lượng nọc độc rất rất nhỏ của loài rắn này độc hơn gấp 10 lần vết cắn của rắn chuông, độc hơn 50 lần so với rắn hổ mang. Người trưởng thành sẽ thiệt mạng sau 45 phút từ khi bị rắn cắn.

Rắn biển Belcher

Rắn biển Belcher là loài rắn độc dưới nước, loài rắn này nằm trong top 1 10 loài rắn độc nhất thế giới, chỉ cần vài miligram nọc độc của chúng đã đủ giết chết hàng nghìn người. Rắn biển Belchet thường bơi lượn trọng nước ấm ở Ấn Độ Dương và Nam Thái Bình Dương. Ngư dân đi biển là nạn chính của loài rắn biển này, họ gặp phải chúng khi kéo lưới từ đại dương lên. Có thể bắt gặp rắn biển Belcher ở các vùng biển khơi Bắc Australia và Đông Nam Á. Thức ăn chủ yếu của chúng gồm cá nóc, cá tra và các loại các khác, đôi khi chúng ăn là các loài mực ống.

Rắn đuôi chuông

Rắn đuôi chuông có nguồn gốc từ châu Mỹ, có thể nhận biết loài rắn này bởi tiếng rung đuôi giống với tiếng chuông. Rắn chuông là thành viên của nhà Pit Viper, nó có khả năng tấn công bằng ⅔ chiều dài của cơ thể. Các nhà khoa học cho biết, rắn chuông chưa trưởng thành lại nguy hiểm hơn con đã trưởng thành, do nó không có khả năng kiểm soát lọc độc tiêm vào cơ thể kẻ thù. Nọc độc của loài rắn đuôi chuông sẽ làm phá hủy mô, khiến các cơ quan bị thoái hóa và gây đông máu. Một vài trường hợp vết rắn cắn sẽ gây sẹo vĩnh viễn dù đã được điều trị kịp thời, nhiều ca dẫn tới mất một chi hoặc tử vong.
Triệu chứng xuất hiện khi bị rắn cắn bao gồm chảy nước dãi, tê liệt và xuất huyết tràn lan. Vết rắn đuôi chuông cắn nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn tới tử vong. Tuy nhiên nếu dùng thuốc Antivenin kịp thời sẽ giảm tỷ lệ tử vong xuống dưới 4%.

Rắn hổ mang Philippines

Đây là loài rắn nằm trong top 10 loài rắn độc nhất thế giới, có khả năng phóng độc tới kẻ thù cách nó 3m, khiến con mồi chết ngay sau đó ít giây. Mặc dù chúng sở hữu vũ khí rất lợi hại nhưng loài rắn này chỉ tấn công khi bị đe dọa.

Rắn độc Úc

Rắn độc Úc có tên tiếng Anh là Death Adder, loài rắn này rất độc ác và dã man bởi chúng thường săn lùng và giết chết các loài rắn khác, kể các các loài rắn có trong danh sách top 10 loài rắn độc nhất thế giới. Chúng là loài tấn công con mồi nhanh nhất trên thế giới. Một vết cắn của loài rắn độc này sẽ gây bại liệt và tử vong trong khoảng 6 giờ do suy hô hấp. Triệu chứng thường đạt ở mức cao nhất trong thời gian từ 24 tới 48 giờ. Tỷ lệ tử vong do bị rắn độc Úc cắn là rất cao, lên đến 50%.

Rắn Mamba đen

Rắn Mamba đen được tìm thấy ở khắp nơi ở lục địa châu Phi. Chúng rất hung dữ, là loài rắn nhanh nhất trên thế giới, có khả năng đạt tốc độ tới 20km/h, độ tấn công chính xác đến chết người. Những con rắn này có thế tấn công con mồi 12 lần liên tiếp và giết chết từ 10 tới 25 người lớn. Nọc độc của rắn Mamba đen là loại Neurotoxin hoạt động cực kỳ nhanh, một vết cắn của nó chứa khoảng 100 – 120mg nọc độc, đôi khi là lên tới 400mg. Nọc độc đạt tới tĩnh mạch 0,25 mg/kg sẽ giết chết một người. Triệu chứng ban đầu khi bị rắn Mamba đen cắn là đau xung quanh khu vực bị rắn cắn, sau đó là cảm giác ngứa ran ở trong miệng và các chi xung quanh, sốt, tầm nhìn kém, mất ngủ. Nếu người bị rắn cắn không được can thiệp y tế kịp thời thì vết cắn sẽ nhanh chóng bị biến chứng dẫn tới đau bụng nghiêm trọng, buồn nôn và nôn, đau nhức, độc thận, độc tim và liệt. Sau đó, nạn nhân sẽ bị co giật hệ hô hấp, hôn mê và tử vong. Trường hợp không có thuốc Antivenin thì tỷ lệ tử vong là 100% trong khoảng từ 15 phút tới 3 giờ.

Rắn hổ lục

Có thể tìm thấy loài rắn hổ lục này ở khắp nơi trên thế giới. 2 loài rắn độc nhất là rắn lục chuỗi và rắn lục hoa cân phân bố chủ yếu ở khu vực Trung Đông, Trung Á, đặc biệt là Trung Quốc, Ấn Độ và Đông Nam Á. Rắn hổ lục rất nóng tính, chúng thường hoạt động về ban đêm, sau những cơn mưa. Nạn nhất bị rắn cắn sẽ có những triệu chứng như đau, sưng, huyết áp tụt, loạn nhịp tim, hoạt tử và có thể tử vong do bị nhiễm khuẩn huyết.

Rắn Eastern Brown

Rắn Eastern Brown là loài rắn cuối cùng lọt vào top 10 loài rắn độc nhất thế giới. Nhiều người thường bị vẻ ngoài vô hại của chúng đánh lừa. Tuy nhiên, chỉ với 1/500g nọc độc của chúng có thể giết chết 1 người trưởng thành. Loài rắn này rất phổ biến ở Australia, xếp thứ 2 trên thế giới về độc cực độc. Khi trưởng thành chúng có nhiều màu sắc khác nhau, ngoài màu nâu bóng còn có một số màu khác như xám đen, vàng. Thức ăn chủ yếu của rắn Eastern Brown là động vật có xương sống như thằn lằn, ếch, chim, rắn và loài gặm nhấm.