Radar bay A-100, ‘khắc tinh’ của các hệ thống tác chiến điện tử

Theo báo cáo mới đây của tờ  Izvestia (Nga), Không quân Nga sẽ sớm có “radar bay” A-100 Premier, việc phát triển máy bay này sẽ được hoàn thành vào cuối năm 2024, tuy nhiên thời gian bàn giao chính xác của máy mới này vẫn chưa xác định cụ thể. Đơn vị phát triển cho biết, radar và thiết bị máy tính được trang bị trên chiếc máy bay cảnh báo sớm này sẽ là loại tiên tiến nhất trên thế giới. Các chuyên gia tin rằng, gần như không thể can thiệp vào máy bay cảnh báo sớm này thông qua hoạt động tác chiến điện tử.

Máy bay cảnh báo sớm A-100 của Nga. Nguồn: Sina.

Báo cáo dẫn nguồn tin của Bộ Quốc phòng Nga cho biết, máy bay cảnh báo sớm radar tầm xa (AWACS) A-100 của Không quân Nga sẽ sớm được đưa vào hoạt động. A-100 mới được chế tạo dựa trên nền tảng máy bay vận tải quân sự Il-76MD-90A. Kể từ năm 2013, Nga tiến hành thử nghiệm thiết kế máy bay A-100 với tên gọi Premier-476, khi đó Nga muốn chế tạo một máy bay đa năng có thể chỉ huy và giám sát trên không.

Đến nay, Nga đã chế tạo thành công A-100 dựa trên phiên bản Il-76MD-90A và đang tiến hành thử nghiệm, nhiều thông số kỹ-chiến thuật của máy bay trong quá trình thử nghiệm được đánh giá là vượt qua các đối thủ phương Tây. Kế hoạch phát triển và thử nghiệm máy bay cảnh báo sớm A-100 sẽ được hoàn thành vào năm 2024. Sau đó, nó sẽ bắt đầu sản xuất hàng loạt để thay thế máy bay cảnh báo sớm A-50 và phiên bản nâng cấp A-50U.

Phi công thử nghiệm công huân, Anh hùng Nga Igor Malikov cho rằng, ngay cả khi ở khoảng cách là 200 km, máy bay cảnh báo sớm A-100 cũng có thể phát hiện hệ thống phòng thủ của đối phương. Vị chuyên gia này cho biết: “Máy bay có thể phát hiện tất cả các loại mục tiêu mặt đất và trên không. Đây là điều rất cần thiết cho hoạt động chỉ huy chiến đấu, nếu không thể nhìn thấy đối phương, rất khó để chỉ huy các máy bay chiến đấu của chúng tôi. Tôi đã tham gia thử nghiệm máy cảnh báo sớm A-50. Chúng tôi bay lên không trung, và máy bay cảnh báo sớm đưa ra tọa độ của từng mục tiêu”.

Một tính năng của AWACS mới là có khả năng tự động truyền dữ liệu mà không bị ảnh hưởng bởi ngôn ngữ của thông tin. Ông Igor Malikov khẳng định, với kỹ thuật hiện nay, gần như không thể sử dụng các biện pháp tác chiến điện tử để chế áp loại máy bay cảnh báo sớm này. A-100 là sản phẩm thể hiện thành công những thành tựu cao nhất trong lĩnh vực radar và công nghệ thông tin ở Nga.

Hiện tại, Không quân Nga có hai loại máy bay cảnh báo sớm. Quân đội Nga kế thừa khoảng 22 máy bay cảnh báo sớm A-50 từ Liên Xô. Trong những năm gần đây, 6 trong số máy bay này đã được hiện đại hóa và nâng cấp lên A-50U. A-50U nâng cấp được trang bị các thiết bị radar và trung tâm chỉ huy tiên tiến.

Không có hệ thống nào có thể can thiệp được A-100 Premier. Nguồn: Sina.

So với máy bay cảnh báo sớm A-50, nhiệm vụ của Premier đã được mở rộng rất nhiều, Premier cũng là tên chính thức của A-100 AWACS. Giới quân sự mệnh danh cho máy bay này là "Hệ thống hàng không đa năng cho giám sát và dẫn đường radar" (MAK RLDN).

Đại diện phía Quân đội, với sự trợ giúp của radar trên không, máy bay cảnh báo sớm Premier có thể phát hiện tất cả các mục tiêu trên không và trên mặt đất. Sau đó, truyền số liệu đến tàu chiến và máy bay chiến đấu để sử dụng vũ khí dẫn đường có độ chính xác cao tiêu diệt mục tiêu.

Tổng giám đốc Tổ hợp thiết kết Điện tử-vô tuyến Vega, Vyacheslav Mikheev cho biết, sự khác biệt của A-100 so với dòng AWACS trước đó là hệ thống giám sát điện tử được thiết kế đặc biệt và độc đáo. Khi phát hiện ra các dấu hiệu nghi vấn, hệ thống có thể nhanh chóng tập trung nguồn phát để mở rộng phạm vi giám sát ở một hướng nhất định. Khả năng hoạt động của A-100 ưu thế, thậm chí là vượt xa so với các dòng AWACS hiện có của Mỹ và phương Tây.

A-100 với radar mảng pha có khả năng phát hiện máy bay địch bay ở tầm xa hơn 600 km, tại bất kỳ độ cao nào, sau đó chuyển số liệu tự động về trung tâm chỉ huy, đồng thời hướng dẫn, chỉ huy các máy bay chiến đấu và tên lửa phòng không trong các nhiệm vụ chiến đấu.

Theo một số đánh giá sơ bộ, A-100 có thể phát hiện các chiến hạm ở khoảng cách xa tới 400 km, tên lửa hành trình ở khoảng cách gần 300 km. A-100 có thể trinh sát, phát hiện, theo dõi ít nhất là trên 300 mục tiêu, sau đó đồng thời chỉ huy tác chiến tới 10 máy bay chiến đấu ở các khoảng cách khác nhau.

Vào tháng 2/2019, máy bay A-100 đã có chuyến bay thử đầu tiên thuộc giai đoạn thử nghiệm bay sơ bộ. Đây là giai đoạn quan trọng để dòng AEW&C mới của Nga có đủ tiêu chuẩn để bắt đầu giai đoạn thử nghiệm cấp quốc gia và đưa vào trang bị chính thức.

Đức Trí (lược dịch)