Obama vắng mặt, Tập Cận Bình chiếm lợi thế ở APEC

Hội nghị thượng đỉnh APEC diễn ra trong 2 ngày 8 và 9 tháng Mười tại đảo Bali, Indonesia

Trung Quốc đang từng bước tìm kiếm các mối quan hệ kinh tế có lợi và đoàn kết tất cả các nước trong khu vực thương mại mở rộng. Đó là khẳng định của Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình tại Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương trong bối cảnh không có sự tham gia đầy đủ của Mỹ, nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Gạt bỏ sự đối đầu với Nhật Bản và một số nước Đông Nam Á, ông Tập Cận Bình nhấn mạnh cam kết của Trung Quốc hướng đến một khu vực hòa bình và tốt cho giao thương kinh tế.

“Khu vực châu Á – Thái Bình Dương là một gia đình lớn”, ông nói với một nhóm các nhà lãnh đạo doanh nghiệp lớn trong khu vực, “Một gia đình thịnh vượng hài hòa. Trung Quốc đã sẵn sàng sống trong tình hữu nghị với các quốc gia khác”.

Ngoại trưởng John Kerry, người đã thay thế Tổng thống Obama tham dự diễn đàn đã phản đối rằng chính Mỹ mới là nơi thiết lập nên một mô hình kinh doanh bình đẳng. Cường quốc mới nổi của thế giới – Trung Quốc – khó có thể tạo ra một nền kinh tế đổi mới khi vẫn còn sự áp đặt và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ một cách rộng rãi.

“Mỗi tập đoàn và doanh nghiệp trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương cần phải biết rằng họ có thể gặt hái những lợi ích gì khi họ phát triển”, ông Kerry nói, trong đó ám chỉ cáo buộc việc Trung Quốc chiếm đoạt tài sản trí tuệ, “Nếu ý tưởng của bạn có nguy cơ bị đánh cắp, và sự thay đổi của bạn có thể bị chia rẽ, bạn sẽ không bao giờ chạm tới được sự phát triển tiềm năng của nền kinh tế hay quốc gia đó”.

Tập Cận Bình và John Kerry đều cho rằng đất nước của họ mới là đối tác kinh doanh tốt nhất cho các nền kinh tế mới nổi ở châu Á, tuy nhiên, trọng tâm của sự ganh đua chính là sự nhấn mạnh cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc về ảnh hưởng kinh tế và quân sự khắp châu Á.

Sự vắng mặt của Tổng thống Obama tại APEC đã tạo ra một lợi thế rõ rệt cho Chủ tịch Tập Cận Bình. Theo dự kiến, trước khi đến Bali, Tổng thống Obama sẽ tới thăm các trung tâm thương mại ở cả Indonesia và Malaysia. Tuy nhiên, ông đã hủy bỏ chuyến đi để giải quyết các vấn đề nội bộ xung quanh việc đóng cửa chính phủ.

Buổi gặp gỡ giữa các nhà lãnh đạo bên lề Hội nghị thượng đỉnh APEC hôm 7/10/2013

Ông Tập đã thừa nhận sự suy giảm tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc, nhưng ông nói nó đã được dự đoán và không đáng quan tâm. “Tôi hoàn toàn tự tin về tương lai của Trung Quốc”, ông Tập nói với các đại biểu, “Tôi tin tưởng sâu sắc rằng nền kinh tế Trung Quốc sẽ duy trì được mức tăng trưởng”.

Ông Tập cũng cho biết Trung Quốc luôn tìm kiếm hòa bình và hòa hợp. Ông không đề cập trực tiếp đến những tranh chấp lãnh thổ gay gắt với một số quốc gia có tham gia diễn đàn, bao gồm cả Nhật Bản và Philippines.

Hôm qua, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc đã nói rằng Mỹ, Australia và Nhật Bản không nên sử dụng mối quan hệ đồng minh là một cái cớ để can thiệp vào các tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông và biển Hoa Đông.

Trung Quốc và Nhật Bản đều tuyên bố chủ quyền đối với các hòn đảo nhỏ không người ở, được gọi là Senkaku/Điếu Ngư.

“Hoa Kỳ, Nhật Bản và Australia là đồng minh. Nhưng điều này không nên trở thành cái cớ để can thiệp vào tranh chấp lãnh thổ”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hua Chunying nói, “Nó sẽ chỉ là vấn đề thêm phức tạp hơn và làm tổn hại đến lợi ích của tất cả các bên”.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và các đối tác Nhật Bản, Australia đã ra tuyên bố phản đối “hành động cưỡng chế hoặc đơn phương” thay đổi hiện trạng trên các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông. Việt Nam, Philippines, Đài Loan, Malaysia và Brunei đều có tranh chấp chủ quyền một  vùng biển ở Biển Đông với Trung Quốc.

Mỹ đang cố gắng để kết nối với các quốc gia Đông Nam Á nhằm đảm bảo lợi ích của Washington trong khu vực, với những lời hứa hẹn về kinh tế lẫn quân sự. Trung Quốc cũng có những động thái tương tự.

Sự thân thiện, cách tiếp cận tương đối ít quan trọng của ông Tập Cận Bình đã tạo ra sự thu hút và ý kiến đánh giá cao trong hội trường của các chủ doanh nghiệp và các quan chức chính phủ.

Ông cũng không đề cập đến Tổng thống Obama hay quyết định hủy bỏ chuyến công du của ông Obama trong bài phát biểu của mình.

Khi được hỏi về sự vắng mặt của Tổng thống Obama, học giả Kenneth Lieberthal tại Viện Brookings châu Á nói: “Tôi nghĩ rằng điều đó rất nguy hiểm”. Thiệt hại đầu tiên có thể nhìn thấy chính là cơ hội có được một thỏa thuận thương mại tự do xuyên Thái Bình Dương trong vài tháng tới của Tổng thống Obama, ông Lieberthal cho biết. “Có một sự khác biệt rất lớn giữa việc tổng thống tới tham dự một cuộc họp quan trọng như thế này với việc cử ngoại trưởng thay thế cho ông ấy”.