Obama vắng mặt, Mỹ vẫn tiến bước ở châu Á

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel và Ngoại trưởng John Kerry cùng các đồng cấp Nhật Bản Fumio Kishida và Itsunori Onodera nhất trí rằng Mỹ - Nhật cần làm mới các cam kết hợp tác.

Trong các cuộc gặp với những người đồng cấp Nhật Bản hôm 3/10 của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel và Ngoại trưởng John Kerry, hai bên đã quyết định xem xét lại các đường hướng hợp tác quốc phòng, giải quyết một số vấn đề còn tồn tại trong việc điều chuyển lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ ra khỏi Okinawa.

Ông Hagel cũng đã có chuyến thăm Hàn Quốc, tại đó ông và các quan chức quân sự cấp cao Mỹ công bố một chiến lược mới. Sau các cuộc họp thượng đỉnh khu vực tại Indonesia và Brunei, Hagel tới Philippines để thảo luận về kế hoạch tăng cường luân chuyển quân Mỹ tới các căn cứ quân sự của Philippines.

Mục đích Washington muốn đạt được trong chuyến công du của Bộ trưởng Hagel là củng cố thêm liên minh giữa Mỹ và các nước trong khu vực. Khi Mỹ đang tìm cách rút dần lực lượng ra khỏi Trung Đông, Washington đã tìm cách tái thiết lập sự hiện diện của mình ở Đông Á để đối phó với sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc cũng như các mối đe dọa từ Triều Tiên.

Về phần mình, các đồng minh của Washington cũng muốn có sự cam kết mạnh mẽ hơn về an ninh, quân sự. Mỹ muốn tăng cường củng cố liên minh trong khi cố làm tránh rối thêm tình hình nội bộ ở các nước này. Tuy nhiên, Washington cũng nhận ra yêu cầu phải luôn trong tư thế sẵn sàng đối phó với những khiêu khích vượt ngoài tầm kiểm soát của Triều Tiên cũng như khả năng Bắc Kinh không còn muốn hành xử trong hệ thống toàn cầu do Mỹ lãnh đạo.

Trong chuyến thăm Nhật, Ngoại trưởng Kerry và Bộ trưởng Quốc phòng Hagel cùng người đồng cấp Fumio Kishida và Itsunori Onodera đã nhất trí rằng Mỹ và Nhật Bản cần làm mới các nguyên tắc hợp tác.

Hai bên đồng ý bố trí thêm một loạt tiết bị quân sự mới, bao gồm một hệ thống rađa X-band tại phía Tây Nhật Bản, 2 hoặc 3 máy bay do thám không người lái Global Hawk và 42 máy bay chiến đấu F-35. Hai bên cũng giải quyết một số vấn đề kỹ thuật trong kế hoạch di chuyển 9.000 lính thủy đánh bộ từ Okinawa ra đảo Guam, Hawaii và luân chuyển tới Australia, thúc đẩy việc tái bố trí căn cứ Futenma.

Mỹ sẽ cung cấp cho Nhật Bản 42 máy bay chiến đấu F-35.

Tại Hàn Quốc, Mỹ đã thống nhất với đối tác hoạch định một chiến lược ngăn chặn mới, tập trung điều phối phản ứng của hai nước trước các mối đe dọa cụ thể, đặc biệt trong chiến lược chống tên lửa đạn đạo.

Tất nhiên, có nhiều khác biệt trong mối quan hệ chiến lược của Mỹ với Nhật và Hàn Quốc. Mối quan hệ không mấy tốt đẹp giữa Tokyo và Seoul đã thôi thúc Mỹ phải cải thiện quan hệ song phương với mỗi nước nhằm bảo vệ cấu trúc an ninh ba bên. Nhưng chủ đề chính trong chuyến công du của Hagel là nhằm tăng cường thực hiện chiến lược chặn bằng việc nâng cao hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo.

Trung Quốc đang theo dõi chặt chẽ việc nâng cấp nhanh chóng các mối quan hệ quân sự, quốc phòng giữa Mỹ và các đồng minh cũng như các đối tác ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, Bắc Kinh lo ngại về tham vọng của Nhật muốn nâng cao vị thế toàn cầu của mình, sợ rằng người Nhật sẽ lấy đi mối quan hệ tương đối ổn định hiện nay giữa Mỹ và Trung Quốc.

Bắc Kinh gần đây tập trung chỉ trích mạnh mẽ chính phủ của Thủ tướng Shinzo Abe nhằm thỏa mãn dư luận trong nước. Trong khi đó, Bắc Kinh đang thể hiện thái độ hợp tác hơn trong quan hệ với khu vực Đông Nam Á, tạm thời làm dịu những tranh chấp lãnh hải để tăng tình đoàn kết. Khó khăn kinh tế của Trung Quốc vẫn chưa tới mức mà nước này mất đi lợi thế trong quan hệ với các quốc gia này.

Mặc dù không có được mức cam kết ở cấp độ Tổng thổng với khu vực này, song các chuyến thăm của ông Hagel và Kerry tới các nước đồng minh vẫn thể hiện sự cam kết mạnh mẽ của Mỹ trong chính sách tái can dự vào khu vực Châu Á - TBD.