Obama: Không phải mọi vấn đề đều cần đến "nắm đấm"

Tổng thống Mỹ Barack Obama phát biểu trước các sinh viên trường Học viện Quân sự Hoa Kỳ, West Point, New York, ngày 28/5/2014.

Theo tờ USA Today (Nước Mỹ Ngày nay), chính sách ngoại giao mới này sẽ phác thảo một cách tiếp cận mới, được xây dựng dựa trên các liên minh với các quốc gia khác nhằm chống lại chủ nghĩa khủng bố và các mối đe doạ toàn cầu khác.

“Mỹ luôn luôn phải đóng vai dẫn đầu trên sân khấu thế giới”, ông Obama nói với các sinh viên Học viện Quân sự Mỹ. Tuy nhiên, ông cũng khẳng định, “hành động quân sự không thể là [lựa chọn] duy nhất, hoặc thậm chí là đầu tiên, hình thành vai trò lãnh đạo của chúng ta trong mọi trường hợp”.

Ông nói thêm rằng: “Không phải vì chúng ta có chiếc búa tốt nhất mà mọi vấn đề chỉ là chuyện nhỏ được”.

Tờ USA Today đưa tin cho biết, nhằm thúc đẩy hoạt động đa phương cùng các quốc gia khác, ông Obama đã đề xuất một quỹ lên đến 5 tỷ USD để giúp các đồng minh chiến lược cùng tham gia chống lại chủ nghĩa khủng bố.

Ông Obama đã nhắc về chiến tranh Việt Nam, cho rằng chiến tranh không phải là lựa chọn duy nhất để giải quyết vấn đề.

Bài phát biểu của ông Obama đề cập đến một loạt các vấn đề toàn cầu: Khủng hoảng Ukraine, chương trình hạt nhân Iran, vụ bắt cóc nữ sinh ở Nigeria, và tiến trình hòa bình Trung Đông. “Câu hỏi chúng ta phải đối mặt không phải là liệu Mỹ sẽ lãnh đạo như thế nào, mà là chúng ta sẽ làm gì”, ông Obama nói, “Không chỉ để đảm bảo hoà bình thịnh vượng cho chúng ta, mà còn mở rộng hoà bình và thịnh vượng trên toàn cầu”.

Bài phát biểu diễn ra một ngày sau khi Tổng thống Obama công bố kế hoạch giải ngân cuối cùng cho Afghanistan. Các hoạt động chiến đấu của Mỹ tại đây sẽ kết thúc vào cuối năm nay.

Đã 13 năm kể từ sau cuộc tấn công khủng bố 11/9/2001, chủ nghĩa khủng bố vẫn là “mối đe doạ trực tiếp nhất đến người Mỹ ở cả trong và ngoài nước”, ông Obama phát biểu.

Hoa Kỳ vẫn dẫn đầu thế giới và nền kinh tế tiếp tục được tăng cường, nhưng đã có thêm những thách thức cũng như cơ hội.  Ông Obama cho rằng công nghệ và toàn cầu hóa "đã đưa đến nhiều quyền lực hơn cho các cá nhân tại các quốc gia khác”, điều đó đã "nâng cao năng lực cho những kẻ khủng bố và phá hoại”.

Đảng Cộng hòa và các nhà phê bình khác đã cáo buộc ông Obama của sự yếu kém và do dự, khuyến khích hành vi hung hăng của Nga , Syria, Iran và Trung Quốc… Tranh luận vấn đề được các nhà bình luận của cả hai phía tả và hữu, ông Obama nói rằng: “Một sự thật hoàn toàn rằng trong thế kỷ 21, chủ nghĩa biệt lập của Mỹ không phải là một lựa chọn”, nhưng không đồng nghĩa với “mọi vấn đề đều cần giải pháp quân sự”.

Trong một tham chiếu rõ ràng với chiến tranh Việt Nam và Iraq, ông Obama nói: “Kể từ Thế chiến II, một số sai lầm tốn kém nhất của chúng ta là bởi chúng ta không thể kiềm chế. Chúng ta đã sẵn sàng lao vào cuộc phiêu lưu quân sự mà không nghĩ tới hậu quả”.

Tổng thống Mỹ không khước từ các khả năng sẽ sử dụng hành động quân sự đơn phương, nói rằng sẽ chỉ sử dụng đến biện pháp đó khi “lợi ích cốt lõi của chúng ta đòi hỏi, khi người dân bị đe doạ, khi đời sống của chúng ta bị đe doạ, hoặc khi sự an nguy của các đồng minh đang gặp nguy hiểm”.

Trong những trường hợp khác, ông Obama cho rằng nước Mỹ không nên hành động một mình. Thay vào đó, cần huy động các đồng minh và đối tác để “hành động tập thể”.

Trong một cuộc phỏng vấn với chương trình CBS This Morning, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã nói đến “Quỹ quan hệ đối tác chống khủng bố” trị giá 5 tỷ USD. Ông Kerry cho biết, quỹ này sẽ được sử dụng “để đào tạo các quốc gia khác, trong khả năng của mình, cùng tham gia vào liên minh để chống lại chủ nghĩa cực đoan cấp tiến – điều đang gia tăng thách thức luật pháp ở nhiều nơi”.

Tại cuộc gặp mặt ở West Point với các sinh viên, Tổng thống Obama cũng định nghĩa những gì ông gọi là “các yếu tố lãnh đạo của Mỹ”.

Chúng bao gồm nỗ lực cung cấp thông tin công khai hơn về các chương trình quốc phòng của Mỹ, bao gồm cả việc sử dụng máy bay do thám và các chương trình giám sát tình báo Cơ quan An ninh Quốc gia đang vấp  phảinhiều chỉ trích.

Ông Obama cũng cam kết sẽ thúc đẩy hỗ trợ các tổ chức quốc tế để giúp nền kinh tế toàn cầu, từ Liên Hợp Quốc cho đến Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Ông cho biết hiện Mỹ đang làm việc với các quốc gia khác có thể giúp Washington giải bài toán thoả thuận dài hạn về chương trình hạt nhân của Iran.

“Lãnh đạo toàn cầu đòi hỏi chúng ta không chỉ nhìn thấy thế giới như nó vốn có, với tất cả các mối nguy hiểm và sự không chắc chắn của nó", ông Obama nói, “mà còn phải nhìn thấy thế giới như nó phải được [trong tương lai]”.