Obama hết kiên nhẫn với Trung Quốc?

Có thể nói rằng, Tổng thống Obama là mẫu nguyên thủ quốc gia luôn tin tưởng rằng bất đồng có thể được giải quyết bằng các hình thức đàm phán. Các quan chức Mỹ tin rằng ông thường không muốn triển khai quân, nhưng ngay cả ông cũng có giới hạn, đặc biệt là trong chuyến thăm Mỹ mới đây của ông Tập Cận Bình.

Trung Quốc vẫn tiếp tục các hoạt động xây dựng trên các vùng biển tranh chấp.

Theo nguồn tin từ chính phủ Mỹ, với hi vọng rằng ông có thể buộc ông Tập phải bàn bạc một cách cởi mở và trung thực, ông Obama đã tổ chức một bữa tối vào ngày 24/9. Một trong những đề tài mà ông Obama muốn đề cập đến đó là các hoạt động cải tạo đảo trên Biển Đông của Trung Quốc.

Việc cải tạo để xây dựng đảo nhân tạo trên vùng biển đang tranh chấp đã là một hành động gây tranh cãi, thế nhưng Bắc Kinh còn tiếp tục xây dựng cơ sở quân sự trên một vài hòn đảo ở đây. Tổng thống Obama đã mất nhiều thời gian để nói về vấn đề này và kêu gọi ông Tập dừng các hoạt động xây dựng lại. Nhưng theo một số nguồn tin, Chủ tịch Trung Quốc làm ngơ ông Obama.

Ngay sau cuộc gặp gỡ này, Tổng thống Obama đã liên lạc với tướng Harry Harris, người đứng đầu Bộ Chỉ hủy Quân đội Mỹ tại Thái Bình Dương. Ông đã chỉ thị cho phép Hải quân Mỹ thực thi một kế hoạch tại Biển Đông.

Theo đó, tàu của Mỹ sẽ áp sát các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng, cách chúng khoảng 12 hải lý. Theo luật pháp quốc tế, hải phận của một quốc gia là khu vực được tính từ bờ biển ra đến điểm cách đó 12 hải lý. Động thái này nhằm ám chỉ Bắc Kinh và các nước trong khu vực rằng Mỹ không thừa nhận chủ quyền của Trung Quốc đối với các đảo này.

Một số nguồn tin cho biết, các quan chức đã đề xuất kế hoạch này từ tháng 6 năm nay và họ muốn tiến hành ngay lập tức, song ông Obama vẫn chưa chấp thuận ngay. Lúc đó ông hi vọng rằng việc đối thoại với ông Tập sẽ khiến ông không cần đến kế hoạch này. Cuối cùng, ông Obama nhận ra rằng thái độ giảng hòa sẽ không buộc Trung Quốc phải hợp tác.

Động thái này cũng cho thấy sự thay đổi về thái độ của Mỹ đối với Trung Quốc, và điều này cũng là tín hiệu đáng chú ý đối với Nhật Bản và các nước châu Á khác.

Hình ảnh ông Obama, ông Tập Cận Bình cùng các cố vấn cấp cao ăn tối tại Nhà Trắng.

Theo nhiều nguồn tin từ các cơ quan ngoại giao, Nhật Bản và một số nước Đông Nam Á đã thúc giục Washington đưa tàu chiến đến Biển Đông, bởi theo họ, sự ổn định về an ninh trên biển phụ thuộc vào bước đi này của Mỹ. Tuy nhiên, một nguy cơ đáng kể có thể xảy ra, đó là nếu Trung Quốc thực sự điều quân để ngăn tàu Mỹ, một cuộc xung đột mà hai bên đều không mong muốn sẽ xảy ra.

Tuy nhiên, cũng không loại trừ khả năng Tổng thống Obama vẫn chưa từ bỏ hoàn toàn mong muốn giải quyết vấn đề bằng đối thoại với Trung Quốc. Chính cách làm này của ông đã dẫn đến thỏa thuận hạt nhân với Iran và khôi phục quan hệ ngoại giao với Cuba, vì vậy Tổng thống Mỹ chưa chắc sẽ vứt bỏ phương pháp này một cách vội vàng.

Trong khi đó, một vài quan chức Nhà Trắng đã đưa ra một chiến lược: một mặt gây sức ép đối với Trung Quốc đối với các hoạt động của họ trên Biển Đông, mặt khác hợp tác với Bắc Kinh trong các vấn đề khác như hiện tượng nóng lên toàn cầu hoặc tái thiết Afghanistan.

Rất khó để có thể hiểu được những toan tính của các cường quốc trên thế giới, do đó các nước châu Á vẫn luôn dõi theo quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh và điều chỉnh chiến lược của mình cho phù hợp, đảm bảo cân bằng giữa đối thoại và gây áp lực.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin Nikkei Asian Review, ấn bản tiếng Anh chuyên về kinh tế - chính trị của tập đoàn truyền thông Nikkei của Nhật, ra đời từ năm 2013.