Nỗi lo chung của Mỹ - Ấn: Phải kiềm chế Trung Quốc
Trong chuyến thăm 3 ngày tới Ấn Độ từ hôm 25/1, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã chuẩn bị sẵn kế hoạch thảo luận hàng loạt chủ đề như năng lượng và thương mại giữa hai nước. Tuy nhiên, trong 45 phút đầu tiên đàm phán với Thủ tướng Narendra Modi, hai nhà lãnh đạo chỉ đề cập tới chủ đề duy nhất: Trung Quốc.
Theo New York Times, ngay cả Tổng thống Obama và các quan chức Mỹ cũng tỏ ra ngạc nhiên với những đánh giá của Thủ tướng Modi về sự trỗi dậy cũng như mức độ ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc trước những vấn đề chiến lược tại khu vực Đông Á, gần giống với những quan ngại hiện nay của Washington. Ngoài ra, ông Modi cũng tỏ ra vô cùng bất an khi Trung Quốc nỗ lực mở rộng tầm ảnh hưởng trong toàn khu vực và dồn sức mạnh để đối phó với Ấn Độ.
![]() |
Mỹ - Ấn đang có chung mối quan tâm tìm cách kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc. |
Đây cũng chính là lý do khiến Thủ tướng Ấn Độ đồng thuận ký kết tuyên bố chung với ông Obama để lên tiếng phản đối Bắc Kinh khơi mào xung đột với các quốc gia láng giềng nhằm giành quyền kiểm soát Biển Đông. Ông Modi còn gợi ý tái thiết mạng lưới an ninh bị bỏ ngõ lâu nay giữa Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản và Australia. Ngoài ra, ông Modi cũng bày tỏ mong muốn đóng vai trò lớn hơn trong hội thảo "Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương", nhằm giúp Ấn Độ cân bằng tầm ảnh hưởng của Trung Quốc.
Trong nhiều năm qua, các đời Tổng thống Mỹ đã cố gắng đưa Ấn Độ, quốc gia theo chế độ dân chủ lớn nhất trên thế giới, vào danh sách đối tác chiến lược. Một phần của chính sách này là nhằm kiềm chế sức mạnh ngày càng lớn của Trung Quốc. Trong khi đó, Ấn Độ lâu nay luôn tỏ ra nghi ngờ và đối đầu với Trung Quốc. Song thực tế, suốt một thời gian dài, New Delhi vẫn là một quốc gia trung lập trước những vấn đề quốc tế và hoạt động tách biệt với Mỹ trong công tác đối phó với quốc gia láng giềng khổng lồ.
Nhưng, mọi chuyện giờ đã khác. Ông Modi hiện không chỉ sẵn sàng mà còn gấp rút thắt chặt quan hệ với Mỹ trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng mạnh cả về kinh tế, quân sự và chính trị.
Nếu mối quan hệ đối tác thân thiết giữa Mỹ - Ấn Độ được duy trì lâu dài, giới chức Mỹ hy vọng rằng sự chung sức của hai nước sẽ tạo tác động lớn hơn là khi Washington phải "đơn thương độc mã" đối phó với những tham vọng của Trung Quốc và duy trì trật tự trong khu vực.
Báo chí Trung Quốc lên tiếng
Tuy nhiên, chuyến thăm của ông Obama tới New Delhi đã vấp phải sự chỉ trích từ phía Trung Quốc. Khi hồi tuần này, Tân Hoa Xã nhận định chuyến thăm này chỉ là việc "nối lại quan hệ giữa hai nước một cách hời hợt" và nhắc lại sự kiện cách đây chỉ một năm, Ấn Độ và Mỹ còn tranh cãi về việc một nhà ngoại giáo Ấn Độ bị cáo buộc bóc lột một quản gia tại New York.
Theo Tân Hoa Xã, chuyến thăm của Tổng thống Obama "mang tính biểu tượng nhiều hơn là thực tế, và lộ rõ những cách biệt tồn tại lâu nay giữa hai cường quốc. Chuyến thăm ba ngày không đủ để hai nhà lãnh đạo Obama và Modi trở thành bạn bè thân thiết của nhau, và họ vẫn còn có những ý kiến bất đồng trên nhiều lĩnh vực như biến đổi khí hậu, tranh chấp nông nghiệp và hợp tác an ninh hạt nhân".
![]() |
Tranh chấp lãnh thổ biên giới là một trong những chủ đề gây căng thẳng trong quan hệ ngoại giao Trung Quốc và Ấn Độ. |
Trong khi đó, tờ Thời báo Hoàn Cầu cảnh báo rằng Mỹ đã cài sẵn một cái bẫy cho Ấn Độ. "Động cơ hàng đầu của phương Tây là khơi lại câu chuyện 'con rồng Trung Quốc' và 'con voi Ấn Độ' là địch thủ muôn đời của nhau", theo Thời báo Hoàn Cầu.
Song theo giới chức Mỹ, Trung Quốc không có gì phải lo lắng nếu như họ không có ý định bắt nạt các nước láng giềng. Ngoài ra, những nỗ lực hợp tác với Bắc Kinh đặc biệt trong thỏa thuận liên quan tới biến đổi khí hậu được ông Obama đề cập hồi tháng 11/2014 thậm chí còn quan trọng hơn những gì mà Tổng thống Mỹ bàn thảo về cùng một chủ đề với Ấn Độ hiện nay.
"Cách tiếp cận của Mỹ và Ấn Độ trước những vấn đề tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương không hề có ý đối đầu hay kiềm chế Trung Quốc", New York Times dẫn lời Phó cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Obama, ông Benjamin J. Rhodes.
Còn theo một quan chức cấp cao Mỹ, cuộc thảo luận giữa Tổng thống Obama và Thủ tướng Modi về chủ đề Trung Quốc "đã hoàn toàn khác" so với những cuộc gặp với các nhà lãnh đạo Ấn Độ trước đây. "Tôi thực sự bất ngờ về việc ông Modi có cùng quan điểm với chúng tôi", vị quan chức Mỹ nói.
Tuyên bố chung Mỹ - Ấn
Trong một tuyên bố chung, Thủ tướng Modi đã đồng thuận với phát ngôn của Mỹ liên quan tới những tranh chấp lãnh thổ của Trung Quốc.
Theo đó, hai nhà lãnh đạo Mỹ - Ấn tái khẳng định "tầm quan trọng của việc đảm bảo an ninh hàng hải, quyền tự do hàng hải và hàng không trong khu vực đặc biệt trên Biển Đông". Hai nước còn kêu gọi "tất cả các bên tránh đe dọa hay dùng vũ lực" để giải quyết tranh chấp hàng hải.
![]() |
Trung Quốc liên tiếp có những hành động khiêu khích các quốc gia láng giềng nhằm giành quyền kiểm soát Biển Đông. |
Ngoài ra, ông Modi đã gợi ý về việc tái thiết mối quan hệ hợp tác an ninh giữa Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản và Australia mang tên "Đối thoại an ninh bốn bên" được khởi xướng hồi năm 2007 và từng vấp phải sự chỉ trích của Trung Quốc. Liên minh này đã bị gián đoạn sau một năm thiết lập do những thay đổi trong bộ máy cầm quyền tại Australia.
Thủ tướng Ấn Độ cũng bày tỏ quyết tâm giữ một vai trò lớn hơn trong việc giải quyết các vấn đề tại châu Á với chính sách mang tên "Phương Đông hành động". Chính sách này gần tương đồng với chính sách "trục châu Á" của Mỹ. Theo giới phân tích, trong nhiều năm qua, Ấn Độ và Mỹ đã cùng nhau hướng tới sự nhất trí chung về quy cách kiềm chế Trung Quốc nhưng phải tới những sự kiện hồi năm ngoái, hai nước mới tỏ rõ quyết tâm này.
Một trong những vấn đề trọng tâm hiện nay đối với Ấn Độ là việc Trung Quốc điều động các tàu ngầm hạt nhân tới làm nhiệm vụ tuần tra tại vịnh Bengal, khu vực vốn được coi là sân sau chiến lược của New Delhi. Sự xuất hiện của các tàu ngầm Trung Quốc đã tạo sức ép không nhỏ đối với ngành quốc phòng Ấn Độ. Trong bối cảnh, chương trình đóng tàu ngầm của nước này nhiều lần bị trì hoãn và gặp không ít sự cố, khiến hạm đội tàu ngầm chưa thể triển khai. Ngay cả khả năng Bắc Kinh đưa các hệ thống tên lửa hạt nhân tớ gần khu vực bờ biển Ấn Độ cũng gây ảnh hưởng không nhỏ tới năng lực phòng thủ hạt nhân của nước này.
![]() |
Sự xuất hiện của lực lượng tàu ngầm hạt nhân của Trung Quốc tại vịnh Belgan khiến Ấn Độ lo lắng. |
Theo cựu đại sứ Ấn Độ tại Mỹ, ông Lalit Mansingh, lâu nay các nhà lãnh đạo Ấn Độ lo ngại việc quá thân thiết với Mỹ sẽ làm xấu đi mối quan hệ của nước này với Trung Quốc. Song nếu việc đối xử tốt với Trung Quốc chỉ dẫn tới tình trạng đối đầu thêm nghiêm trọng, Ấn Độ đã loại bỏ được rào cản lớn nhất để tiến tới thắt chặt quan hệ với Mỹ.
"Chuyến thăm của ông Obama cho thấy Thủ tướng Modi đã quyết định rằng Mỹ không chỉ còn là một đối tác chiến lược mà còn là một đối tác chiến lược quan trọng của Ấn Độ trên thế giới. Rõ ràng, mối quan hệ giữa hai nước sẽ ngày càng được cải thiện và đây là hướng đi mới trong chính sách ngoại giao của Ấn Độ", ông Lalit Mansingh nói thêm.
Nội dung được thực hiện dựa trên tham khảo nguồn tin từ tờ The New York Times. Đây là một nhật báo trực thuộc Công ty New York Times, được phong tặng tên hiệu "Bà tóc bạc" ("Gray Lady") và được xem là tờ báo danh giá (newspaper of record) và quan trọng nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.