Nhật - Trung sẽ “không chiến” ở Senkaku?

Máy bay không người lái đang đóng vị trí trung tâm trong cuộc chạy đua vũ trang ngày càng căng thẳng giữa Trung Quốc và Nhật Bản nhằm khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông.

Máy bay không người lái Wing Loong của Trung Quốc tại cuộc triển lãm hàng không Chu Hải 2012.

Trong vài tuần qua, căng thẳng do tranh chấp chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư đã leo thang. Chỉ trong nửa đầu tháng 12, các máy bay do thám Trung Quốc đã 4 lần bay ra không phận quanh quần đảo này nhưng lần nào cũng bị các chiến đấu cơ F-15 của Nhật Bản “xua đuổi”. Cho tới nay chưa bên nào tỏ dấu hiệu lùi bước.

Chính quyền của tân Thủ tướng Shinzo Abe đã đặt ưu tiên hàng đầu cho mục tiêu đối đầu với mối đe dọa từ Trung Quốc về quần đảo Senkaku kể từ khi đảng LDP của ông Abe giành chiến thắng vang dội trong cuộc tổng tuyển cử hồi tháng 12. Ngay sau khi trở thành thủ tướng Nhật, ông Abe đã chỉ thị xem xét lại chương trình quốc phòng 2011-2016 nhằm mục tiêu mua thêm 1 hoặc 3 chiếc máy bay không người lái của Hoa Kỳ.

Tân Thủ tướng Abe là một người có tư tưởng dân tộc chủ nghĩa và mong muốn các lực lượng vũ trang Nhật đóng vai trò lớn hơn trên trường quốc tế. Dưới thời lãnh đạo của ông Abe dự kiến lần đầu tiên sau 11 năm, Nhật Bản sẽ tăng chi tiêu quốc phòng. Lượng ngân sách tăng thêm sẽ được sử dụng để bổ sung nhân lực và nâng cấp vũ khí khí tài. Hôm 8/1, Thứ trưởng ngoại giao Nhật Bản Akitaka Saiki đã triệu hồi Đại sứ Trung Quốc tại nước này tới để phản đối hành động “xâm nhập” của các tàu Trung Quốc trong vùng biển tranh chấp.

Nhưng Trung Quốc không tỏ ra chùn bước.

“Nhật Bản đã tiếp tục phớt lờ cảnh báo của chúng tôi rằng các tàu và máy bay của họ đã xâm phạm chủ quyền của chúng tôi”, Chính ủy Sun Shuxian của lực lượng hải giám Trung Quốc phát biểu.

“Hành động này có thể sẽ làm leo thang căng thẳng trên vùng biển này và khiến Trung Quốc phải nâng cao chú ý và cảnh giác hơn nữa”, ông này cảnh báo.

Tháng trước, Trung Quốc thông báo rằng Quân đội giải phóng nhân dân đang chuẩn bị thử nghiệp một mẫu máy bay do nước này chế tạo mà theo các nhà phân tích có khả năng đây là bản sao mẫu máy bay X-47B của Mỹ. “Các công nghệ quan trọng sẽ được thử nghiệm”, tờ Trung Quốc nhật báo (China Daily) đăng tin mà không đưa thêm thông tin gì khác.

Tổng biên tập tờ tạp chí Quốc phòng Kanwa (Canada) Andrei Chang cho rằng Trung Quốc có thể đang nỗ lực chế tạo máy bay không người lái có khả năng thực hiện các chuyến do thám xa tới tận khu vực đảo Guam, nơi có hiện diện của quân đội Mỹ theo chiến lược “lấy châu Á làm trọng tâm” của nước.

Hồi tháng 11, Trung Quốc tiết lộ 8 mẫu máy bay mới trong cuộc triển lãm hàng không thường niên tại thành phố Chu Hải, và các bức hình của loạt máy bay này xuất hiện tràn ngập trên báo chí nhà nước Trung Quốc. Tuy nhiên, những hình ảnh đó có thể chỉ mang ý nghĩa biểu trưng cho tham vọng chứ không phải năng lực thực sự của Trung Quốc. Ông Chang nhận xét rằng: “Chúng ta mới chỉ nhìn thấy các máy bay đó ở trên mặt đất, còn liệu chúng có hoạt động tốt hay không thì rất khó khẳng định”.

Truyền thông Nhật cho biết Bộ Quốc phòng nước này hi vọng sẽ điều máy bay không người lái Global Hawk của Mỹ tới quần đảo Senkaku/Điếu Ngư sớm nhất là vào năm 2015 nhằm đối phó với hành động ngày càng quyết liệt của Trung Quốc ở khu vực này.

Máy bay không người lái Global Hawk của Mỹ.

Kể từ khi Tokyo quyết định mua lại 3 trong số 5 hòn đảo thuộc quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, các tàu hải giám Trung Quốc đã liên tục xâm nhập vùng lãnh hải của Nhật Bản quanh quần đảo này.

Từ năm ngoái, Nhật Bản đã nhận thấy cần phải cải thiện năng lực giám sát của mình khi hệ thống ra đa của nước này đã không phát hiện ra máy bay Trung Quốc bay ra quần đảo Senkaku/Điếu Ngư ở tầm thấp.

Hãng tin Kyodo trích lời một quan chức Bộ Quốc phòng Nhật cho biết các máy bay không người lái sẽ được sử dụng để “đối phó với lối hành xử ngày càng quyết liệt của Trung Quốc trên biển, đặc biệt là về vấn đề quần đảo Senkaku”.

Ngân sách quốc phòng của Trung Quốc đã bùng nổ trong thập kỷ qua, tăng lên từ 20 tỷ USD năm 2002 tới gần 120 tỷ USD vào năm 2011 và dự kiến chi tiêu quân sự của Trung Quốc sẽ vượt qua Mỹ vào năm 2035. Hồi tháng 8, chiếc tàu sân bay đầu tiên của nước này, Liêu Ninh, đã hoàn thành chuyến đi thử nghiệm đầu tiên.

Một báo cáo của Lầu Năm Góc năm 2012 đã thừa nhận rằng Trung Quốc đang chế tạo một thế hệ máy bay không người lái tàng hình mới được gọi là Anjian (Ám Kiếm) có năng lực tốt hơn các thế hệ máy bay tàng hình của Hoa Kỳ.

Hồi tháng 10, truyền thông Trung Quốc đưa tin nước này sẽ xây dựng 11 căn cứ máy bay không người lái dọc theo bờ biển nước này vào năm 2015.

“Về các quần đảo đang tranh chấp, như quần đảo Điếu Ngư, chúng ta không thua kém xét về số tàu tuần tra cũng như tần suất tuần tra. Vấn đề ở đây là năng lực tuần tra của chúng ta”, Đại tá Du Wenlong phát biểu trên đài truyền tranh quốc tế Trung Quốc.

Từ trước tới nay, quân đội Trung Quốc nổi tiếng về sự mập mờ và các nhà phân tích cũng không biết nhiều về chương trình máy bay không người lái của nước này.

“Chắc chắn họ đã tiến rất xa nhưng chẳng ai hiểu được họ đã đi tới đâu và họ sẽ nỗ lực hết mình để bảo vệ tình trạng mập mờ đó”, chuyên gia Ron Huisken về an ninh Đông Á của Đại học quốc gia Úc, bình luận.

Theo ông Huisken, khả năng máy bay không người lái của Trung Quốc và Nhật Bản giao tranh trong những năm sắp tới là “rất cao”.

Các máy bay không người lái của Mỹ cũng đã thu hút sự quan tâm của chính quyền Hàn Quốc do nước này mong muốn tăng cường năng lực giám sát Triều Tiên sau khi Triều Tiên phóng thành công tên lửa đạn đạo tầm xa.

Máy bay không người lái Global Hawk của Mỹ được một nhóm 3 người điều khiển từ xa và có thể bay liên tục trong vòng 30 giờ với độ cao tối đa khoảng 18.300 mét. Global Hawk không có khả năng tấn công.

Hoa Kỳ đã điều loại máy bay do thám không người lái tân tiến này đến giám sát tình hình thiệt hại ở nhà máy điện hạt nhân Fukushima sau thảm họa động đất sóng thần tháng 3/2011 xảy ra ngoài khơi phía đông bắc Nhật Bản.