Nhật Bản tăng cường liên kết quân sự để đối phó Trung Quốc

Sau nhiều năm chứng kiến tầm ảnh hưởng quốc tế của mình bị giảm sút bởi sự suy thoái kinh tế, Nhật Bản đang ngày càng cố gắng nâng cao hình ảnh của mình theo cách mới – gia tăng sức mạnh quân sự.

Trong năm nay, Nhật Bản đã gia tăng chi cho quân sự ở nước ngoài kể từ cuối Thế chiến thứ II bằng cách phê duyệt một gói viện trợ trị giá 2 triệu USD và cử kỹ sư quân sự sang giúp đào tạo cho quân đội Campuchia và Đông Timor. Quân lính được đào tạo về các kỹ năng cứu trợ trong thảm họa hay trợ giúp xây dựng đường xá.

Tàu chiến của Nhật Bản cũng đã không chỉ tiến hành tập trận chung ngày càng nhiều với các lực lượng quân sự ở Thái Bình Dương và Châu Á mà còn bắt đầu thực hiện các chuyến viếng thăm thường xuyên tới các cảng quân sự nước ngoài như là một cách thể hiện sự hồi sinh của quân đội nước này.

Phô trương lực lượng tàu chiến trên biển của Hải quân Nhật Bản

Sau khi đẩy mạnh các chương trình viện trợ nhằm đào tạo và trang bị cho bảo vệ bờ biển ở các quốc gia khác, các quan chức quốc phòng và các nhà phân tích Nhật Bản nói rằng nước này có thể sớm đạt được một mốc quan trọng: bắt đầu bán vũ khí quân sự cho khu vực như thủy phi cơ, thậm chí có thể là tàu ngầm diesel tàng hình – loại trang bị quân sự phù hợp với các vùng nước nông, nơi Trung Quốc đang ngày càng gia tăng việc tuyên bố chủ quyền lãnh thổ.

Sự gia tăng sức mạnh quân sự của Nhật Bản được xem là hành động nhằm tăng cường đối phó với Trung Quốc khi nước này đang mỗi ngày tạo thêm sức ép quân sự lên vùng biển Hoa Đông cũng như biển Đông trong khu vực Châu Á và để tự lập hơn khi người bạn Hoa Kỳ đang bị phân tâm vì phải đối phó với cuộc khủng hoảng kinh tế đang ngày càng trầm trọng.

Keiro Kitagami, một cố vấn đặc biệt về các vấn đề an ninh của Thủ tướng Yoshihiko Noda cho biết: “Trong thời gian chiến tranh lạnh, Nhật buộc phải đứng về phía Mỹ. Với Trung Quốc thì hoàn toàn khác. Nhật Bản phải có lấy một chỗ đứng của riêng mình”.

Động thái của Nhật Bản không có nghĩa là chuyển đổi từ một nền quân sự hoàn toàn phòng thủ sang một lực lượng tấn công chủ động. Trong quá khứ, người dân nước này đã chống lại nỗ lực của một số chính trị gia, buộc quốc hội phải điều chỉnh lại hiến pháp hòa bình và giới hạn mức nợ của quốc gia trong lĩnh vực viện trợ quân sự, mặc dù nó được phép mở rộng hơn so với trước.

Có một điều khá rõ ràng là Nhật Bản đang chạy đua với Trung Quốc khi tiếp tục tăng trưởng ở mức hai con số hàng năm trong chi tiêu quân sự và khẳng định đó là những khoản chi phí cần thiết để bảo vệ chủ quyền và gia tăng ảnh hưởng của Nhật Bản trên biển Hoa Đông trước một Trung Quốc đang ngày càng trở nên nguy hiểm.

Các nhà lãnh đạo Nhật Bản đã sẵn sàng đáp trả những thách thức từ phía Trung Quốc trong vấn đề tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông với tinh thần cao nhất trong sự đồng thuận của người dân Nhật Bản. Cả hai đảng phái chính trị lớn của Nhật Bản cũng đã linh hoạt hơn trong việc thống nhất hiến pháp cho phép Nhật Bản bảo vệ đồng minh của mình là Mỹ có quyền bắn hạ bất kỳ tên lửa nào của Triều Tiên, làm mờ ranh giới giữa tấn công và phòng thủ.

Lực lượng tự vệ của Nhật Bản cũng bắt đầu tham gia vào cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan, nơi Nhật Bản ủng hộ Mỹ bằng cách triển khai các tàu chở dầu cung cấp cho tàu chiến hải quân tiếp nhiên liệu ở Ấn Độ Dương.

Quan chức Nhật Bản nói rằng chiến lược của họ không phải là bắt đầu một cuộc chạy đua giành vị thế trong khu vực với Trung Quốc mà là để xây dựng mối quan hệ với các quốc gia khác và chia sẻ lo lắng về người láng giềng đầy áp đặt của mình. Nhật Bản thừa nhận rằng ngay cả việc xây dựng năng lực hải quân cùng các quốc gia khác là một cách để tăng cường khả năng của chính các quốc gia đó có thể đứng lên chống lại bất kỳ mối đe dọa nào từ phí Trung Quốc. “Chúng tôi muốn xây dựng liên minh riêng của chúng tôi ở Châu Á nhằm ngăn chặn việc Trung Quốc đang lấn lướt chúng tôi”, ông Yoshihide Soeya, Giám đốc Viện Nghiên cứu Đông Á tại Đại học Keio ở Tokyo cho biết.

Hoa Kỳ vẫn thường hoan nghênh những nỗ lực của Nhật Bản, cho rằng nó phù hợp với chiến lược riêng của nước này trong việc xây dựng ảnh hưởng của mình tới nền quân sự ở Châu Á, giúp châu lục này có thể giữ vững lập trường trước Trung Quốc, cũng như mở rộng sự hiện diện quân sự của Mỹ trong khu vực.

Trung Quốc, đất nước từng bị đế quốc Nhật Bản tấn công mãnh liệt trong thế kỷ 20, đã phản ứng bằng cách đưa ra những cảnh báo rằng Nhật Bản đang cố gắng quay trở lại là một quốc gia phát xít giống như trong Thế chiến thứ II bằng cách cố gắng xây dựng trở lại lực lượng quân đội.

Tuy nhiên, các quốc gia trong khu vực thì không cho vậy. Rommel Balaoi, một chuyên gia an ninh Philippines tại Viện nghiên cứu hòa bình, bạo lực và khủng bố ở Manila cho biết: “Chúng tôi bỏ qua những cơn ác mộng về chiến tranh thế giới lần thứ II bởi chính từ mối đe dọa tiềm tàng lớn từ phía Trung Quốc”.

Tàu ngầm diesel của Nhật Bản được đánh giá là tốt nhất thế giới.

Nhật Bản hiện nay đang được xem là quốc gia duy nhất trong khu vực có một lực lượng hải quân đủ mạnh để đối trọng lại với Trung Quốc. Các quốc gia trong khu vực cũng tỏ ra tin tưởng vào năng lực quân sự của Nhật Bản. “Nhật Bản sẽ cùng với Hoa Kỳ và Australia giúp đỡ chúng tôi đối mặt với Trung Quốc”, Mark Lim, một quan chức của Cảnh sát biển Philippines cho biết.

Mặc dù chi tiêu quốc phòng của Nhật Bản đang bị thu hẹp lại, ngân sách quân sự của nước này vẫn đứng thứ 6 trên thế giới. Để phù hợp với quan điểm hòa bình của mình, Nhật Bản không mua sắm các tên lửa tầm xa, tàu ngầm hạt nhân hay các tàu sân bay lớn cần thiết để thể hiện quyền lực thật sự. Tuy nhiên, tàu ngầm diesel của Nhật được coi là tốt nhất trên thế giới. Hải quân Nhật Bản cũng có tàu tuần dương trang bị hệ thống phòng thủ Aegis có khả năng bắn hạ các tên lửa đạn đạo, 2 tàu khu trục lớn có thể mang theo trực thăng và một số tàu chiến khác mang theo máy bay phản lực cất cánh thẳng đứng.

Hải quân Nhật Bản đã có một bước tiến lớn hướng tới việc phô trương lực lượng từ năm 2009 bằng cách tổ chức các cuộc tập trận quân sự chung với Australia, nước đầu tiên tập trận chung cùng họ sau Hoa Kỳ. Kể từ đó, Nhật Bản tham gia một số cuộc tập trận hải quân đa quốc gia trong khu vực Đông Nam Á, gần nhất là hồi tháng Sáu với cuộc diễn tập chung đầu tiên với Ấn Độ.

Các nhà phân tích và các cựu quan chức nói rằng quân đội Nhật Bản cho đến nay đã tăng cường các lực lượng hỗ trợ không tham gia chiến đấu như các đội cứu trợ y tế, chương trình chống sao chép lậu vũ khí và chống thảm họa y tế trong quân đội cho các nước trong khu vực như Indonesia, Việt Nam hay Philippines.

Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết họ có kế hoạch tăng gấp đôi chương trình viện trợ quân sự của mình vào năm tới để giúp đỡ Indonesia và Việt Nam. Việt Nam, Úc và Malaysia là các quốc gia được Nhật Bản cho phép mua tàu ngầm do nước này sản xuất, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Toshimi Kitazawa cho biết. “Nhật Bản đã không nhạy cảm với các nhu cầu an ninh của các nước láng giềng trong khu vực. Chúng tôi sẽ tăng cường hỗ trợ thiết bị nhằm đảm bảo hòa bình cho khu vực”.