Mỹ và Trung Quốc: Càng cố thân thiện càng trở nên lạnh nhạt

Theo SCMP, nhiều nhà phân tích có cùng nhận định, Trung Quốc và Mỹ đang ngày càng khó hòa hợp với nhau bất chấp việc hai nước cố thế hiện những tích cực đạt được trong các cuộc đối thoại cấp cao hàng năm.

Các nhà lãnh đạo hai bên đã sử dụng các cuộc đàm phán để nhấn mạnh quyết tâm kiềm chế và giải quyết những khác biệt, đồng thời làm nổi bật sự hợp tác về các vấn đề kinh tế, quân sự và biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo, lòng tin giữa Mỹ - Trung đang ngày càng xấu đi và điều này dẫn đến việc những điểm nóng mới sẽ dễ dàng xuất hiện hơn.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry trong một chuyến công du tới Bắc Kinh.

Sun Zhe, Giám đốc Trung tâm Quan hệ Mỹ-Trung tại Đại học Thanh Hoa Trung Quốc cho biết: "Các cuộc đàm phán đã kết thúc bằng việc quan chức hai bên trình bày quan điểm của mỗi bên về các vấn đề quan trọng nhưng họ lại không thuyết phục được nhau về ý đồ chiến lược của mình. Cả hai bên đều không thể khiến cho bên kia thay đổi lập trường hay suy nghĩ.

Ông Sun cho rằng, những xích mích đó không thể leo thang thành một cuộc đối đầu lớn, nhưng sự thiếu tin cậy lẫn nhau sẽ củng cố thêm ý định tăng cường liên minh quân sự của Mỹ ở châu Á. Bắc Kinh sẽ một mặt tiếp tục tăng cường hợp tác kinh tế với Mỹ, một mặt chuẩn bị cho một “cuộc chiến” chống lại Washington.

Theo ông Sun, Biển Đông là một điểm nóng tiềm năng khi Mỹ - Trung tăng cường sự hiện diện ở Đông Nam Á. Ông cũng nói thêm: "Hai nước sẽ rất khó có thể trở thành đối tác về an ninh chiến lược. Cả hai đều đang ‘dậm chân tại chỗ’ trong việc thiết lập lại các mối quan hệ của họ”.

Gần đây, các quan chức của cả hai bên liên tục nhấn mạnh việc không có ý định kiềm chế hoặc thách thức bên kia. Phát biểu khai mạc Đối thoại hàng năm giữa Mỹ và Trung Quốc vào hôm 9/7, ông Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cảnh báo về hậu quả thảm khốc nếu Mỹ - Trung đối đầu. Trong khi đó, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry khẳng định Mỹ không phải là một đối thủ của Trung Quốc.

Cũng tại sự kiện trên, hai bên cho biết đã đồng thuận với nhau về một số vấn đề như chương trình hạt nhân của Triều Tiên. Quân đội hai nước cũng sẽ thiết lập một cơ chế thông báo và thảo luận về những quy tắc hành xử liên quan đến quân sự và các vấn đề hàng hải.

Theo các nhà phân tích, Mỹ - Trung đang ngày càng mất lòng tin ở nhau, bất chấp việc hai bên cố thể hiện những điểm tích cực trong mối quan hệ của họ.

Theo ông Yue Gang, một nhà bình luận quân sự tại Bắc Kinh, cơ chế thông báo và những quy tắc trên là nhằm ngăn chặn việc xảy ra những cuộc đối đầu lớn.

Cơ chế này cũng có thể bao gồm những cảnh báo về thời gian và địa điểm diễn tập quân sự trong bối cảnh sự ‘gặp gỡ’ giữa hai bên đang trở nên thường xuyên hơn vì Trung Quốc đang cố phô diễn sức mạnh cơ bắp của lực lượng hải quân.

Ông Yue nói: "Trung Quốc đang mở rộng ảnh hưởng của mình. Mỹ và Trung Quốc không hiểu đúng những mối quan tâm cốt lõi của nhau. Tình hình có thể được cải thiện nếu cả hai bên nhìn thấy sự phát triển của bên kia là một cơ hội thay vì là mối đe dọa”.

Theo SCMP, mặc dù Trung Quốc nhấn mạnh vào việc không có ý định thách thức Mỹ trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nhưng Washington lo ngại rằng Bắc Kinh đang xây dựng một cấu trúc an ninh dựa trên tư tưởng "Châu Á là của người châu Á" hay các cường quốc châu Á phải là người xử lý thách thức của châu Á.

Ông Kerry kêu gọi Trung Quốc kiềm chế trong các tranh chấp lãnh thổ với các nước láng giềng, trong khi Ủy viên Quốc Vụ viện Trung Quốc Dương Khiết Trì, nói rằng Mỹ không nên xen vào vấn đề này.

Trong khi Mỹ - Trung được cho là đang có nhiều khác biệt, ông Graham Webster, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Trung Quốc của trường luật thuộc Đại học Yale của Mỹ nhận định, có nhiều lý do để Mỹ - Trung nên cùng nhau giải quyết những khác biệt đó. Ông nói: “Mỹ và Trung Quốc có nhiều lợi ích chung hơn là mâu thuẫn. Cả hai nước đều cần một khu vực châu Á- Thái Bình Dương hòa bình và một nền kinh tế thế giới ổn định để phát triển mạnh”.

Về vấn đề an ninh mạng đang nóng lên gần đây giữa hai nước, ông Webster cho rằng nguy cơ căng thẳng leo thang sẽ xuất hiện nếu hai nước không thể tăng cường lòng tin lẫn nhau.

Theo SCMP, một tổ chức hợp tác an ninh mạng Mỹ - Trung đã phải dừng hoạt động sau khi Mỹ truy tố 5 sĩ quan quân đội Trung Quốc tấn công mạng vào các công ty Mỹ. Ông Webster nói: "Một cuộc khủng hoảng quy mô lớn sẽ khó xảy ra trong tương lai gần, nhưng nếu hai bên không nỗ lực thực sự, trong một vài năm tới, nguy cơ này sẽ rất dễ xảy ra”.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP). SCMP là tờ báo tiếng Anh đầu tiên của Hồng Kông. Ấn bản đầu tiên của tờ báo này được phát hành vào ngày 6/11/1903.