Mỹ – Trung – Nhật không thể thoát khỏi mối quan hệ "tay ba"

Tờ Japan Times cho biết đây là nhận định được nêu trong bản báo cáo với sự góp mặt của nhóm chuyên gia Mỹ bao gồm các cựu quan chức thuộc cả đảng Cộng hòa và Dân chủ, công bố hôm 7/2.

Theo bản báo cáo, mối quan hệ Trung – Mỹ đang ở thế "ngã tư bấp bênh" trong khi những tranh cãi căng thẳng giữa hai nước liên quan tới tranh chấp chủ quyền biển có thể đẩy Bắc Kinh – Washington vào "vòng xoáy xung đột". 

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe bắt tay nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề hội nghị APEC ở Bắc Kinh hồi tháng 11/2014.

"Hành động hung hăng của Trung Quốc liên quan tới chủ quyền biển ở Biển Đông và biển Hoa Đông đang làm gia tăng mối quan ngại về tình hình ổn định khu vực trong tương lai. Sự cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc cộng với quan điểm cứng rắn của Bắc Kinh về chủ quyền và sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc, cũng đang tạo ra một vòng xoáy xung đột nguy hiểm", bản báo cáo viết.  

Bản báo cáo này cũng đề xuất một số giải pháp giúp cải thiện quan hệ Mỹ - Trung đồng thời ngăn chặn xung đột bùng nổ. Trong đó, giới chuyên gia cho rằng Washington nên thúc đẩy mối quan hệ bình ổn hơn giữa Bắc Kinh và Tokyo. 

"Không thể có hòa bình lâu dài ở châu Á nếu như Trung – Nhật không hợp tác. Do đó, hai cường quốc châu Á cần thiết lập một cuộc đối thoại 3 bên cấp cao và thường xuyên hơn với Mỹ nhằm thúc đẩy quan hệ ổn định giữa Trung – Nhật", bản báo cáo khuyến nghị. 

Trong những tháng gần đây, quan hệ giữa Bắc Kinh và Tokyo không ngừng dậy sóng sau khi tàu thuyền và máy bay của quân đội Trung Quốc nhiều lần xuất hiện trong vùng không phận và hải phận gần Nhật Bản. Thậm chí, Trung Quốc còn lần đầu tiên điều động tàu sân bay Liêu Ninh tham gia cuộc tập trận ở khu vực Tây Thái Bình Dương. Trong đó, Liêu Ninh đã di chuyển qua đảo Okinawa và Miyako của Nhật Bản hồi tháng 12/2016. 

Cũng theo bản báo cáo trên, quân đội Mỹ cần tăng cường sự hiện diện trong khu vực như triển khai thêm binh sĩ Mỹ tới nhiều khu vực ở châu Á – Thái Bình Dương. 

"Chính quyền của Tổng thống Trump nên cân nhắc tái xem xét chiến lược từ chối chủ động. Đồng nghĩa với việc quân đội Mỹ vẫn duy trì sự hiện diện ở Đông Á và ngăn chặn đối phương giành lợi thế quân sự nếu không may xảy ra xung đột", bản báo cáo nhấn mạnh. 

Cụ thể, tại Nhật Bản, Mỹ nên chia nhỏ các đơn vị không quân để điều động tới nhiều khu vực trên lãnh thổ Nhật thay vì tập trung quy mô lớn ở một số vị trí. Giải pháp này giúp Mỹ tránh nguy cơ dễ bị tấn công và chịu thiệt hại ban đầu trong khi duy trì khả năng phản công nếu không may xung đột bùng phát. 

Liên quan tới tranh chấp chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông, bản báo cáo cho rằng chính quyền của ông Trump "nên giúp Trung – Nhật giải quyết một cách hòa bình". Ngoài ra, Mỹ nên yêu cầu Bắc Kinh dừng mọi hành động đơn phương "nhằm làm thay đổi hiện trạng khu vực thông qua các hoạt động không quân và hải quân". Cũng theo bản báo cáo trên, Mỹ nên khuyến khích Nhật Bản thực thi chính sách không xây dựng cơ sở hạ tầng hoặc lắp đặt thiết bị ở Senkaku/Điếu Ngư. 

Về vấn đề Triều Tiên, bản báo cáo cho rằng kế hoạch đối phó với mối đe dọa từ lực lượng hạt nhân và tên lửa của Bình Nhưỡng nên được xem là "ưu tiên hàng đầu của Tổng thống Trump ở khu vực Đông Bắc Á". Ông Trump cũng nên liên lạc trực tiếp hoặc qua trung gian với nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình để thiết lập một kênh đối thoại cấp cao cùng chung tay giải quyết vấn đề Triều Tiên. 

"Tổng thống Trump nên giải thích rõ ràng rằng, nếu Mỹ và Trung Quốc không thể tìm ra phương thức hiệu quả cùng hợp tác đối phó với mối đe dọa từ Triều Tiên, Washington – Seoul – Tokyo sẽ cùng nhau đưa ra mọi biện pháp cần thiết để ngăn chặn Bình Nhưỡng cũng như tự bảo vệ mình trước mọi cuộc tấn công hay khiêu khích", bản báo cáo nêu. 

Một trong những giải pháp được tính tới là Mỹ cho triển khai Hệ thống phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) tại Nhật Bản. 

Về phần mình, chính phủ Hàn Quốc cho biết THAAD có thể được lắp đặt tại quốc gia này vào thời điểm cuối năm nay nhằm ngăn chặn mối đe dọa ngày càng lớn từ Triều Tiên. 

Tuy nhiên, Bắc Kinh đã lên tiếng phản đối khi cho rằng sự xuất hiện của THAAD là nhằm do thám nước này. Giới chức Bắc Kinh còn nghi ngờ THAAD sẽ theo dõi hoạt động phóng tên lửa của Trung Quốc.