Mỹ thừa nhận việc theo dõi người dân là bất hợp pháp

Chương trình theo dõi hàng chục ngàn email bất hợp pháp đã được tiết lộ trong các tài liệu được giải mật của Tòa án Giám sát Tình báo Nước ngoài (FISA).

Khuôn viên của Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ tại Fort Meade, Maryland.

Chính phủ Mỹ đã quyết định giải mật những tài liệu này trong bối cảnh các hoạt động tình báo Mỹ đang gặp nhiều ‘sóng gió’ sau khi cựu điệp viên Edward Snowden tiết lộ các chương trình sát của Cơ quan An ninh Quốc gia (NSA) hồi tháng Sáu.

Các quan chức cho biết việc giải mật phán quyết này của tòa là nhằm làm minh bạch và cung cấp thông tin tốt hơn cho công chúng về các chương trình giám sát.

Theo FISA, NSA đã không thể tách email của những người Mỹ không có liên quan gì đến khủng bố, và cơ quan này đã thu thập hàng chục nghìn các hoạt động thông tin liên lạc trong nước mỗi năm.

Tòa án đã kết luận chương trình này vi phạm quyền riêng tư trong Tu chính án Thứ tư (Fourth Amendment) của Hiến pháp Mỹ.

Tòa án cho biết, theo luật, chương trình giám sát này đã thu thập một số lượng lớn những thông tin liên lạc được bảo vệ trong Tu chính án thứ tư, những người không hề có mối liên hệ trực tiếp nào đối với bất kì mục tiêu nào và không phục vụ cho nhiệm vụ đảm bảo an ninh quốc gia. Chính phủ đã thay đổi chương trình này và sau đó xin tòa án chấp thuận.

Một quan chức cấp cao của Mỹ cho rằng vi phạm của chương trình giám sát là do ‘vấn đề công nghệ’, chứ không phải là một sự vi phạm có chủ ý quyền riêng tư. Trong khi đó những người ủng hộ nhân quyền bày tỏ sự lo ngại về quy mô của các chương trình giám sát và cho biết chính phủ phải làm nhiều hơn để trấn an công chúng.

Trung tâm vì nền Dân chủ và Công nghệ nói: "Quan điểm của FISA được công bố ngày hôm nay đã xác nhận thêm rằng NSA đã khai thác các đường trục Internet trong cả nước".

Thượng nghị sĩ Dân chủ Mark Udall, một nhà phê bình lâu năm về các chương trình giám sát, hoan nghênh quyết định tiết lộ các tài liệu này nhưng cho biết phải hành động hơn nữa để bảo vệ quyền tự do dân sự. Udall nói: "Tôi rất vui mừng là NSA đã thực hiện việc này để sửa chữa sai lầm của mình, nhưng nó cũng là một dấu hiệu cho thấy chúng ta có thể và phải làm nhiều hơn nữa để bảo vệ những người Mỹ vô tội, không có mối liên hệ nào với khủng bố”.

Theo nhiều chuyên gia, thách thức lớn nhất của chính phủ chính là việc làm sao để khôi phục lòng tin của công chúng.

Tổng thống Barack Obama vẫn nhấn mạnh rằng quyền riêng tư của người Mỹ vẫn được bảo vệ và chương trình giám sát này đã không lạm dụng quyền khi tìm và phá vỡ các âm mưu khủng bố.

Các chương trình gián điệp điện tử quy mô lớn của Mỹ đã bị cựu điệp viên Edward Snowden tiết lộ từ hồi tháng Sáu. Hiện Snowden đã được phép tị nạn tạm thời 1 năm ở Nga. Anh này bị Mỹ kết tội gián điệp và ăn cắp tài sản của chính phủ Mỹ.