Mỹ được gì khi “lợi dụng” Nga ở Syria?

Theo đó, các nhà hoạch định quân sự Mỹ sẽ dựa vào Moscow để ngăn chặn quân đội Syria và đồng minh can thiệp vào các hoạt động của liên minh trong cuộc chiến chống lại IS.

Theo Washington, các cuộc tấn công đơn lẻ của Syria đã giúp lực lượng này tiến sâu hơn vào chiến trường. Đây là phần kế hoạch thiết yếu giúp chính quyền Syria tiến vào các khu vực trọng yếu mà bất cứ bên nào cũng muốn kiểm soát.

Syria đổ nát do cuộc nội chiến kéo dài hơn 6 năm qua.

Các nghị sỹ và quan chức Mỹ từng nhấn mạnh mối lo ngại chiến lược này có tầm nhìn quá ngắn hạn và tạo lợi thế lâu dài cho Nga, Iran và chế độ Assad ở Syria, rồi cuối cùng dẫn đến việc mở cánh cửa giúp chính phủ Hồi giáo này tái thiết lại chính nó. 

Những chỉ trích này cũng cho rằng Nga và Iran đều không đáng tin cậy để bắt tay thỏa thuận. Kết cục có thể khiến cuộc nội chiến kéo dài và không bất cứ bên nào muốn thỏa hiệp xem việc chấm dứt chế độ là một mục đích hướng tới.

Nga và Mỹ vẫn tiếp tục thỏa thuận bất chấp quốc hội Hoa Kỳ nỗ lực gia tăng các lệnh trừng phạt áp đặt lên Moscow và Tehran trong tuần này. Các chiến lược cụ thể được trình bày lần lượt tại các cuộc thảo luận riêng với Hạ viên và Thượng viện cuối tuần trước, với sự tham dự của Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Joseph F. Dunford và Ngoại trưởng Rex Tillerson.

Chính quyền Mỹ cũng không hề giấu diếm cái gọi là chiến dịch “IS trước tiên”, đặt mục tiêu ưu tiên tiêu diệt quân IS, sau đó mới tính đến sự ổn định lâu dài ở Syria.

Sự thay đổi quan trọng nhất trong chiến lược Syria so với người tiền nhiệm của Tổng thống Donald Trump là giao quyền quyết định cách thức tiến hành cuộc chiến chống lại IS cho quân đội. Kết quả đạt được là đã nhanh chóng tiêu diệt các pháo đài của phiến quân, tăng cường hợp tác với Nga, ngăn chặn cuộc chiến giữa chính quyền Assad với quân nổi dậy hòa bình do Mỹ hậu thuẫn.

Theo bản đồ chiến sự, Mỹ và đồng minh chấp nhận để chính quyền Assad tiếp quản phần lớn miền trung và nam Syria tới phía tây song Euphrates. Theo các quan chức Mỹ giấu tên cung cấp thông tin cho tờ Washington Post, điều kiện đổi lấy điều đó là một khi Raqqa - thủ phủ của quân IS - được giải phóng, lực lượng do Mỹ hậu thuẫn sẽ di chuyển tới hạ lưu dòng sông và kiểm soát quân sự tại các làng ven sông, dọc biên giới với Iraq.

Một số quan chức Mỹ không muốn hợp tác với Nga, ủng hộ thiết lập các tiền đồn trên sa mạc để ngăn chặn Iran mở rộng ảnh hưởng. Các quan chức này lập luận, việc cho phép lực lượng ủng hộ Iran có mặt tại vùng sa mạc phía nam là giúp họ thiết lập vùng đất làm cầu nối giữa Syria với lực lượng Hezbollah – quân đội người Shia của Lebanon. Lầu Năm Góc không đồng ý với quan điểm này và đã thắng trong cuộc tranh luận nói trên.

Một tuyến “giảm xung đột” chạy từ đông sang tây sẽ tạo thuận lợi cho việc quan sát miền nam Raqqa, nơi máy bay chiến đấu và các cố vấn Mỹ đang huấn luyện và trang bị cho lực lượng được ủy nhiệm ở địa phương. Các lực lượng do Mỹ hậu thuẫn kiểm soát hầu hết khu vực phía bắc, sát với biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và miền đông sát với Iraq.

Ở tây nam Syria, một thỏa thuận ngừng bắn giữa Nga và Mỹ đã giúp ngăn chặn hầu hết cuộc chiến giữa chính quyền Assad và phe đối lập. “Đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy Mỹ và Nga có thể cùng hợp tác ở Syria”, Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson cho biết, “Tôi nghĩ, Nga có chung lợi ích với chúng ta ở Syria trong việc đưa đất nước trở về với sự ổn định và thống nhất”.

Tháng trước, ông Trump đã dừng chương trình huấn luyện và trang bị vũ khí lâu năm của CIA cho quân nổi dậy chống Assad.

Chủ tịch Hội đồng Ủy ban quân vụ Thượng viện Mỹ John McCain chỉ trích vụ đình chỉ này là “trao quyền vào tay Tổng thống Nga Putin”. Ông đưa ra tuyên bố khi đang ở nhà điều trị bệnh u não rằng: “Nhượng bộ Nga, không đưa ra được chiến lược rộng rãi hơn ở Syria là vô trách nhiệm và thiếu tầm tầm nhìn”.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) ở Washington, cơ quan theo dõi các khu vực kiểm soát và không phận ở Syria, hôm thứ Sáu (21/7) đã đưa ra lưu ý rằng Nga đang “định hình lại chiến dịch không quân ở Syria nhằm buộc Mỹ phải hợp tác”. Nga gần như đã ngừng không kích vào miền tây Syria, nơi lực lượng chính phủ đã dồn quân nổi dậy chuyển hướng hoạt động ở phía đông. Hiện quân đội chính phủ Syria đang trên đà tiến về miền đông ở lưu vực sông Euphrates dưới hình thức chống lại quân IS. Báo cáo của ISW nhận định, sự đổi chiều này, với sự hỗ trợ của lệnh ngừng bắn ở tây nam, vốn giúp gia tăng đảm bảo cho sự tự do hành động của Nga, đã giúp mở cánh cửa đàm phán “ngừng xung đột”.