Mỹ đánh Syria “đại cục” hay vì “sĩ diện”?

Ngày 21/8, ở Syria, một cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học nhắm vào người dân đã châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng mới, có nguy cơ dẫn đến sự can thiệp sâu từ các tổ chức và các quốc gia bên ngoài. Theo cơ quan tình báo Mỹ, cuộc tấn công đã khiến 1.429 người chết, trong đó có 462 trẻ em.

Cuộc tấn công đã khiến cả thế giới bàng hoàng và phẫn nộ. Các quốc gia đã thay nhau lên tiếng và tỏ thái độ cần phải có một sự trừng phạt đối với những kẻ đã gây ra cuộc tấn công. Mỹ là nước đầu tiên muốn thực hiện một cuộc tấn công đáp trả vào lực lượng quân đội của Tổng thống Syria Bashar al-Assad, bởi theo tin tình báo và những bằng chứng thu thập được, chính quyền Assad đã gây ra thảm họa nói trên.

Xác người chết trong cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học ở ngoại ô thành phố Damascus, Syria hôm 21/8/2013

Tuy nhiên, sau hơn 10 ngày xảy ra cuộc tấn công, nước Mỹ tỏ ra “chần chừ” và đã không thực hiện ngay một cuộc tấn công như dư luận đã đồn đoán trước đó. Thay vì sử dụng quyền của một tổng thống để phát động ngay lập tức một cuộc chiến chống lại chế độ Assad, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã quyết định đưa ra một đề nghị tới Quốc hội nước này, yêu cầu thông qua kế hoạch tấn công Syria. Ngoài ra, ông cũng đang thực hiện một cuộc vận động hành lang tới các quốc gia châu Âu nhằm tìm được nhiều nhất sự ủng hộ cho quyết định của mình.

Câu hỏi đặt ra là tại sao ông Obama lại tỏ ra quá thận trọng như vậy? Liệu có phải ông đang đánh giá lại những sai lầm trước đây của Mỹ ở Afghanistan và Iraq và lo sợ cuộc tấn công mới sẽ khiến Mỹ một lần nữa sa lầy ở Trung Đông? Và liệu việc Mỹ tấn công Syria là vì cường quốc này thực sự muốn đóng vai trò “cảnh sát quốc tế” của mình, hay chỉ bởi lòng sỹ diện của kẻ mạnh?

Dân Mỹ đã “ngán” danh hiệu “cảnh sát toàn cầu”

Trong một cuộc thăm dò mới nhất của hãng tin Reuters/Ipsos, chỉ có 20% người được hỏi ủng hộ việc Mỹ nên ngay lập tức có hành động phản ứng lại với cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học ở Syria. Vào tuần trước, con số ủng hộ chỉ là 11%. Ngay cả khi chính quyền Tổng thống Obama công bố rằng chính chế độ của ông Assad đã sử dụng vũ khí hóa học tấn công người dân, cũng chỉ có 29% người được hỏi nói rằng Hoa Kỳ nên can thiệp.

Quan điểm của các cựu chiến binh cũng như binh lính thuộc quân đội Mỹ còn tỏ ra phản đối mạnh mẽ hơn.

Một cựu binh Mỹ đã gửi thư tới một tờ báo của Mỹ và chia sẻ về những cảm giác ông đã từng phải trải qua trong suốt thời gian bị điều đến chiến trường Trung Đông: “Tôi là một bác sỹ quân y của Không quân Mỹ, và đã phải trải qua 6 năm đau khổ ở Afghanistan và Iraq. Chúng tôi đã phải làm tất cả, từ việc thả dù chiến đấu đến việc kéo cờ phủ lên những chiếc quan tài”.

Một bình luận được đăng trên tờ Business Insider viết: “Chúng ta không cần một cuộc chiến khác, và chắc chắn chúng ta không cần bất kỳ sự tham gia sâu hơn nữa trong một cuộc nội chiến khi mà mục tiêu không rõ ràng, và các đồng minh của chúng ta không thực sự là đồng minh đúng nghĩa”.

Sự phẫn nộ về việc sử dụng vũ khí hóa học làm hại người dân hầu hết đều được binh lính Mỹ bày tỏ. Tuy nhiên, cũng hầu hết trong số họ đặt câu hỏi lớn về cái gọi là “lợi ích an ninh quốc gia cụ thể của Hoa Kỳ” trong việc can thiệp vào cuộc nội chiến ở Syria.

Hoang mang

Nước Mỹ đang bị rơi vào tâm trạng hoang mang giữa đánh và không đánh. Trong khi giới tình báo nước này luôn đưa ra bằng chứng cụ thể kết tội chính quyền Tổng thống Assad là thủ phạm của cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học hôm 21/8, thì bên ngoài giới truyền thông, những thông tin về việc phe đối lập Syria mới là thủ phạm ngày càng nhiều lên.

Trong một bài báo được đăng trên tờ Politaia.org (Đức), một phóng viên rất uy tín của hãng tin AP có tên là Dale Gavlak đã khẳng định quân nổi dậy Syria đã tiến hành cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học nhằm đổ lỗi cho phe chính phủ. "Từ rất nhiều cuộc phỏng vấn với các bác sĩ, các cư dân ở Ghouta, chiến binh nổi dậy và gia đình của họ... nhiều người tin rằng phiến quân đã nhận được vũ khí hóa học thông qua Giám đốc tình báo Arập Saudi, hoàng tử Bandar bin Sultan, và chịu trách nhiệm thực hiện vụ tấn công khí Sarin hôm 21/8 khiến gần 1.500 người thiệt mạng", phóng viên này cho biết.

Nước Mỹ cần sự “đỡ lưng”

Tổng thống Obama phát biểu tại Vườn Hồng, Nhà Trắng ngày 31/8/2013. Trong bài phát biểu này, ông đã kêu gọi sự ủng hộ của Quốc hội Mỹ nhằm thông qua kế hoạch tấn công vào Syria.

Ranh giới giữa việc giữ vai trò kẻ mạnh và trách nhiệm phải làm đúng với “lương tâm” của Mỹ chưa bao giờ bấp bênh đến như vậy. Không chỉ bởi nước Mỹ đang có một vị tổng thống có tầm nhìn thấu đáo hơn những người tiền nhiệm của mình, mà bởi chính sức mạnh Mỹ đang lung lay một cách mạnh mẽ kể từ sau cuộc Đại suy thoái năm 2008.

Nếu như trước đây, Tổng thống George W. Bush chỉ với một câu lệnh, Iraq đã chìm trong súng đạn ngay lập tức thì hiện tại, ông Barack Obama đã từ bỏ sức mạnh của một nhà lãnh đạo, tìm kiếm không chỉ sự đồng thuận ở trong nước mà còn cả các quốc gia đồng minh ở châu Âu cho một cuộc tấn công hạn chế vào Syria.

Hôm thứ Bảy (31/8), Tổng thống Obama thay vì công bố kế hoạch tấn công quân sự chi tiết, ông đã thông báo sẽ tìm kiếm sự chấp thuận của Quốc hội Mỹ. Theo một cuộc bỏ phiếu sơ bộ ngày 4/9, Quốc hội Mỹ đã thông qua kế hoạch này của ông Obama. Chưa bao giờ các nhà lập pháp Mỹ tỏ ra đồng lòng một cách chóng vánh đến như vậy, khi mà hầu hết các vấn đề được chính quyền Obama đưa ra thường gặp phải sự phản đối khá mạnh mẽ của phe Đảng Cộng hòa trong Quốc hội. Như vậy, có thể nói, cuộc bỏ phiếu ngày 9/9 tới đây nhằm thông qua kế hoạch đánh Syria chỉ còn là thủ tục.

Trong một hoạt động ngoại giao song song, ngày 4/9, ông Obama cũng đã tới Thụy Điển và Nga để tìm kiếm sự ủng hộ khi mà Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc không đồng ý cho kế hoạch tấn công Syria.

Đến nay, Mỹ có được sự ủng hộ duy nhất từ nước Pháp. Tổng thống Pháp Francois Hollande đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với việc trừng phạt Syria. Khi được hỏi liệu Pháp còn ý định tấn công Syria khi Anh rút lui nữa hay không, ông nói: "Có chứ, mỗi quốc gia có quyền quyết định tham gia hay không".

Các nước châu Âu khác hiện vẫn chưa có thái độ cụ thể nào về việc liệu có cùng Mỹ tham gia tấn công Syria hay không. Tuy nhiên, việc ông Obama tìm đến nước Nga để kêu gọi tiếng nói chung là hoàn toàn bất khả thi. Bởi nước Nga đã có một thái độ quá rõ ràng rằng họ sẽ chống lại bất kỳ hành động can thiệp quân sự nào ở Syria.

Khi mà dân chúng vẫn còn hoài nghi với mục đích và kết quả của một cuộc tấn công quân sự vào Syria, có vẻ như chính quyền Obama vẫn sẽ còn nhiều khó khăn và lưỡng lự để đưa ra được thời điểm đánh vào Syria. Tuy nhiên, có lẽ có một câu hỏi mà ít người Mỹ cũng như các nhà lập pháp của họ thực sự tỏ ra băn khoăn, được Nhóm Khủng hoảng Quốc tế (ICG) - một tổ chức uy tín trên thế giới – bày tỏ hôm Chủ nhật (1/9) rằng: “Một cuộc tấn công hạn chế hầu như không đem lại bất cứ lợi ích nào cho người dân Syria”.

Con số hơn 2 triệu dân phải tị nạn của đất nước Syria chỉ có 23 triệu người mà Cao ủy về Người tị nạn Liên Hợp Quốc công bố trong tuần trước đã chứng minh cho nhận định của ICG, chiến tranh sẽ không đem lại hạnh phúc cho bất cứ ai.