Mỹ đang hy sinh Thổ Nhĩ Kỳ vì Syria?

Theo ông Jean-Marie Guéhenno, Thổ Nhĩ Kỳ đang phải đối mặt với đủ loại khủng hoảng. Các cuộc đánh bom tự sát liên tục diễn ra. Sự bùng nổ bạo lực do xung đột sắc tộc ngày càng nghiêm trọng. Gần đây nhất, hôm 17/2, 28 người đã thiệt mạng khi một nhóm binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ bị tấn công ở thủ đô Ankara. Ngoài ra, xã hội Thổ Nhĩ Kỳ phải đối mặt với sự phân cực chưa từng có và những gánh nặng từ làn sóng tị nạn Syria.

Vận đen chưa dừng lại khi mối quan hệ với Nga lại đang hồi gay gắt. Thậm chí nhiều người dân nước này lo sợ sắp có cuộc chiến Nga - Thổ Nhĩ Kỳ lần thứ 14. Trong khi đó, mối quan hệ vốn rất tốt đẹp trước kia với Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đang bị xói mòn.

Theo ông Jean-Marie Guéhenno, đã đến lúc phương Tây và Mỹ  nên giúp đỡ Thổ Nhĩ Kỳ bởi đất nước này vẫn có vai trò vô cùng quan trọng đối với các vấn đề địa chính trị giữa Nga và phương Tây, Trung Đông và châu Âu hay trật tự thế giới hiện nay. Ông khẳng định, không gì thay đổi được sự ràng buộc giữa các lợi ích của Mỹ, châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ.

Lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ tại biên giới với Syria hồi cuối năm 2014.

Ông Jean-Marie Guéhenno nhận định, mặc dù nhiều vấn đề hiện nay của Ankara là do các nhà lãnh đạo nước này tự gây ra, nhưng sự can thiệp của bạn bè phương Tây sẽ rất cần thiết để xóa bỏ những vòng luẩn quẩn mà Thổ Nhĩ Kỳ đang đối mặt.

Thổ Nhĩ Kỳ trở thành thành viên chính thức của NATO kể từ năm 1952. Kể từ đó, mặc dù không phải lúc nào Ankara và các đồng minh cũng “tâm đầu ý hợp” nhưng dường như mối quan hệ giữa phương Tây và Thổ Nhĩ Kỳ chưa bao giờ “nhạt” như hiện nay. Thậm chí, nếu Thổ Nhĩ Kỳ hay Mỹ có những động thái sai lầm, mối quan hệ giữa Ankara và phương tây, mà hiện đang được liên kết trên nền tảng NATO, sẽ có nguy cơ bị sứt mẻ nghiêm trọng.

Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ tin Nga và Iran đang hỗ trợ cho PKK và đang dùng cuộc khủng hoảng Syria để làm suy yếu mối liên kết Thổ Nhĩ Kỳ - phương tây nhằm tạo ra sự chia rẽ trong NATO.

Ông Jean-Marie Guéhenno cho rằng, các nhà lãnh đạo Mỹ và châu Âu đang lao vào một chính sách coi tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) là mối đe dọa lớn nhất, phải đối đầu bằng bất cứ giá nào. Theo ông, chính sách đó không chính xác bởi khoảng trống quyền lực ở trung tâm Trung Đông mới là điều đáng sợ nhất đối với Mỹ và châu Âu. Bởi chính sách quá lo sợ IS, Mỹ và châu Âu đang làm mất đi một đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ thịnh vượng, ổn định ở Trung Đông.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan và Tổng thống Mỹ Obama.

Mặc dù đang phải đối mặt với nhiều rắc rối, nhưng nền kinh tế nước này vẫn đang rất sôi động. Sân bay Istanbul luôn nhộn nhịp cùng với sự thành công sâu rộng của Turkish Airlines, hãng hàng không tốt nhất châu Âu trong 5 năm liên tiếp.

Thổ Nhĩ Kỳ và phương Tây đang có mâu thuẫn lớn về người Kurd ở Syria. Nhân danh chống IS, Mỹ đang hợp tác mật thiết với Các đơn vị Bảo vệ dân quân người Kurd (YPG). Trong khi đó, YPG thuộc Công nhân người Kurd (PKK), đảng đã tiến hành cuộc nổi dậy nhằm vào Thổ Nhĩ Kỳ năm 1985. Mỹ và EU gọi PKK là một tổ chức khủng bố. 

Để giải quyết điều đó, ông Jean-Marie Guéhenno nhận định, phương Tây cần thuyết phục Thổ Nhĩ Kỳ quay lại các cuộc đàm phàn đã bị trì hoãn hồi năm ngoái với PKK. Mặt khác, phương Tây nên có một tầm nhìn chiến lược thích hợp và xa hơn: cảnh báo PKK rằng việc gây bất ổn Thổ Nhĩ Kỳ là điều không thể chấp nhận được; thúc đẩy các tiến trình hòa bình; giúp Thổ Nhĩ Kỳ trong các nỗ lực giảm căng thẳng với Nga; và xây dựng các mối quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ - EU trên diện rộng.

Châu Âu đang phải vật lộn với cuộc khủng hoảng người tị nạn và đã phải hỗ trợ 3 tỷ euro cho Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát dòng người tị nạn. Nhưng cái giá mà châu Âu phải trả sẽ còn cao hơn nữa nếu Trung Đông có thêm một Thổ Nhĩ Kỳ khủng hoảng. Lúc đó, châu Âu không chỉ phải chi thêm tiền bạc mà còn phải gánh thêm lượng người tị nạn người Kurd Thổ Nhĩ Kỳ.

Do vậy, các nhà lãnh đạo châu Âu, từ những nước giàu có và ổn định hơn Thổ Nhĩ Kỳ nên hành động để có mối quan hệ tốt hơn với Ankara. Theo ông Jean-Marie Guéhenno, cuộc chiến Syria là một bi kịch quốc tế nhức nhối. Trong "cơn bão" địa chính trị hiện nay, Thổ Nhĩ Kỳ và phương tây nên “cùng một thuyền”.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin The Guardian, một nhật báo lớn được phát hành hàng ngày ở Vương quốc Anh.