Mỹ âm thầm thỏa thuận với Taliban

Lính Mỹ tham ô tràn lan ở Iraq và Afghanistan

10 năm chiến tranh, Mỹ để lại gì cho Afghanistan?

Một binh sĩ Mỹ đang bắn trả phiến quân trong một cuộc đụng độ tại làng Salaam Bazaar, tỉnh Helmand, Afghanistan vào ngày 20/7/2011 – Nguồn: AP

Sau 10 tháng đối thoại bí mật với phiến quân Taliban, các quan chức Hoa Kỳ cho hay các cuộc đàm phán đã đạt tới một điểm chung quan trọng và họ sẽ sớm biết liệu có khả năng đạt được bước đột phá, dẫn đến các cuộc đàm phán hòa bình với mục tiêu cuối cùng là chấm dứt cuộc chiến tranh Afghanistan.

Một phần trong chiến lược ngoại giao mạo hiểm này, Mỹ đang cân nhắc chuyển giao một số tù nhân Taliban từ nhà tù quân sự ở vịnh Guantanamo về các trại giam tại Afghanistan. Hiện con số chưa được xác định là bao nhiêu.

Theo Csmonitor, Hoa Kỳ đã yêu cầu các đại diện của Taliban tìm cách đáp lại biện pháp xây dựng lòng tin của Hoa Kỳ bằng biện pháp hợp tác của họ. Trong đó có các biện pháp như tố cáo tội phạm khủng bố quốc tế hay bày tỏ sự sẵn lòng tham gia các cuộc đàm phán hòa bình chính thức với chính quyền Afghanistan do Tổng thống Hamid Karzai đứng đầu.

Các quan chức cho hay chính sách ngoại giao về Afghanistan, trong những tuần qua đã đạt đến một giai đoạn nhạy cảm, tuy nhiên vẫn còn rất xa vời. Vấn đề phức tạp còn đang tồn đọng là: quân đội Mỹ hiện đang rút khỏi Afghanistan và sẽ rút gần hết vào cuối năm 2014, điều đó có thể sẽ làm giảm động lực thương lượng của nhóm Taliban.

Tuy nhiên, các quan chức cấp cao giấu tên cho rằng chính sách của Tổng thống Barack Obama về Afghanistan có nhiều vấn đề lớn hơn rất nhiều so với những gì mà dư luận vẫn biết.

Các quan chức Hoa Kỳ đã tổ chức khoảng 6 cuộc họp với các đại diện phiến quân, chủ yếu ở Đức và Đoha và với các đại diện của Mullah Omar, lãnh đạo nhóm Quetta Shura của Taliban.

Điều đó cho thấy chính quyền Mỹ đã đặt cược rất lớn vào các nỗ lực ngoại giao.

Nếu thất bại, Afghanistan sẽ tiếp tục chìm trong xung đột, và có thể sẽ rơi vào nội chiến, sau khi quân NATO chuyển giao quyền kiểm soát an ninh cho chính quyền yếu ớt của Tổng thống Karzai vào cuối năm 2014.

Nếu thành công, cuộc chiến sẽ chấm dứt về mặt chính trị và có thể giúp hòa giải với các nhóm của Taliban – hiện một số nhóm cực đoan từ chối tham gia các cuộc đàm phán.

Nỗ lực ngoại giao này đang đạt đến thời điểm mang tính bước ngoặt.

“Chúng tôi cho rằng chúng ta đang ở thời điểm chuyển giao sang giai đoạn mới. Thời điểm này mang tính quyết định do chúng ta đã thu được một kênh khả thi và bắt đầu thực hiện biện pháp xây dựng lòng tin”, một quan chức cấp cao Hoa Kỳ phát biểu.

Trong khi các cuộc tiếp xúc giữa Hoa Kỳ và quân Taliban đã được thông báo, qui mô của các động thái ngoại giao và việc chuyển giao tù nhân hiện vẫn chưa được công bố.

Theo một nguồn tin, hiện có chưa đến 20 công dân Afghanistan ở nhà tù Guantanamo. Chưa rõ ai sẽ được trao đổi hoặc Hoa Kỳ sẽ đảm bảo cho họ như thế nào nếu chính quyền Karzai sẽ giam giữ họ.

Trước đây, các tù nhân của nhà tù Guantanamo đã từng được chuyển giao cho các chính phủ nước ngoài, đôi khi còn được thả tự do. Nhưng việc chuyển giao tù nhân theo một thỏa thuận ngoại giao có lẽ là chưa có tiền lệ.

Một số nhà phê bình sáng kiến của Tống thống Obama nghi ngờ thiện chí thương lượng của Taliban trong bối cảnh nếu phương Tây rút hết quân vào năm 2014, lực lượng phiến quân sẽ có cơ hội giành lại các lãnh địa đã mất hoặc sẽ đẩy chính quyền Karzai yếu ớt đến bờ vực sụp đổ.

“Có khả năng rất cao là những người này (Taliban) không nghiêm túc do vậy chúng ta vẫn phải bỏ ra vô số nỗ lực về vấn đề này”, một quan chức Hoa Kỳ nói.

Tuy vậy, trong bối cảnh Tổng thống Obama thực hiện cam kết rút quân khỏi Afghanistan cũng như quân đội Hoa Kỳ đã rút quân khỏi Iraq, chính quyền Mỹ lúc này có ít sự lựa chọn mà chỉ có thể theo đuổi một biện pháp thương lượng nghe có vẻ viển vông.

“Các cuộc chiến khi kết thúc đều có các hậu quả về mặt chính trị. Bạn chỉ có thể hoặc là chủ động nhào nặn nên chúng, nếu không người khác sẽ làm việc đó hộ bạn”, một quan chức khác nói.

Lê Dung