Mọi điều cần biết về hệ thống bầu cử siêu phức tạp của Mỹ

Rất nhiều cử tri chỉ chú ý đến cuộc đua này vào những tuần cuối trước ngày bầu cử, thực tế phải mất nhiều năm để các ứng viên lên kế hoạch, gây quỹ và tính toán mọi việc.

Khi nào thì các cử tri cần phải quan tâm? Sự khác biệt giữa một cuộc bầu kín và bầu cử sơ bộ là gì? Dưới đây là tất tần tật những gì cần biết về cuộc  bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016.

Tại sao bầu cử Mỹ kéo dài?

Hai đảng chính ở Mỹ là đảng Dân chủ và Cộng hòa, chọn ứng viên của họ thông qua các cuộc chạy đua ở mỗi bang và các lãnh thổ ở Mỹ, một tiến trình bắt đầu từ tháng 2 và kéo dài tới 5 tháng.

Bầu cử Mỹ kéo dài và tốn kém.

Iowa và New Hampshire thường bắt đầu mở màn cho cuộc đua vào đầu năm và sau đó các bang khác sẽ theo sau nhưng trước đó, các ứng viên phải mất hàng năm để bắt đầu các công việc của chiến dịch tranh cử ở những khu vực này.

Đến khi mỗi đảng đã chọn ra ứng viên của riêng mình, họ sẽ sử dụng thời gian còn lại của mùa hè và mùa thu để vận động tranh cử cho đến ngày 8/11.

Tại sao tranh cử lại tốn kém?

Một lý do khiến các chiến dịch tranh cử tiêu tốn rất nhiều tiền là bởi vì nó kéo dài. Không giống các quốc gia khác, Mỹ không có quy định các ứng viên bắt đầu chiến dịch từ lúc nào. Như ông Ted Cruz tuyên bố đã bắt đầu chiến dịch từ tháng 3/2015, gần 20 tháng trước ngày bầu cử.

Cũng không giống nhiều nước, Mỹ không có giới hạn về việc sử dụng bao nhiêu tiền để tranh cử. Một chiến dịch tranh cử tổng thống có thể tốn tới 1 tỷ USD và đó là chưa kể số tiền do các nhóm bên ngoài sử dụng. Việc đi lại trên khắp đất nước trong 1 đến 2 năm là không hề rẻ, cả việc mua quảng cáo trên truyền hình hay trả tiền lương cho các nhân viên tham gia chiến dịch.

Sự khác nhau giữa “bầu kín” và “bầu sơ bộ”?

Các bang trên nước Mỹ có hai cách để chọn ra thành viên đảng mà họ tín nhiệm, đó là bầu cử sơ bộ và bầu kín. Một cuộc bầu cử sơ bộ là như những gì thông thường mọi người vẫn nghĩ khi nhắc đến một cuộc bầu cử, đó là người dân đi đến các địa điểm bỏ phiếu ở địa phương để bầu cho ứng viên mà mình chọn.

Còn bầu kín lại rất khác. Đó là một sự kiện cần thời gian để tổ chức các cuộc tranh luận tại nơi công cộng, sau đó sẽ diễn ra vào buổi tối ở một không gian trong nhà, tùy thuộc vào quy mô của địa điểm tổ chức cuộc bầu kín.

Tại sao bang Iowa và New Hampshire lại quan trọng?

Iowa, sẽ sử dụng hệ thống bầu cử kín và New Hampshire lại tổ chức bầu cử sơ bộ. Đây là hai bang sẽ tham gia bỏ phiếu đầu tiên trên nước Mỹ. Dù hai bang này chỉ chiếm một lượng nhỏ số phiếu cử tri ở Mỹ nhưng lại đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chọn ứng viên cuối cùng bởi quan niệm người nào giành được lợi thế đầu tiên cũng có thể chiến thắng cuối cùng.

Kết quả của các bang này sẽ đem đến một cái nhìn sơ bộ về sự phổ biến của các ứng viên, khả năng tổ chức và chiến thắng của họ. Các chuyên gia sẽ biết được một số ứng viên không có tiềm năng và bị bỏ lại sau khi công bố kết quả ở Iowa và New Hampshire.

Thời điểm nào là quan trọng?

13 bang và lãnh thổ Mỹ sẽ tổ chức bầu ử kín hoặc bầu sơ bộ vào ngày thứ 3 đầu tiên của tháng 3, còn biết đến là “Siêu thứ Ba”. Kết quả sẽ được công bố cùng một lúc và có thể tạo ra những thay đổi lớn trong cuộc đua vào Nhà Trắng.

Những ứng viên hàng đầu của hai đảng?

Đối với đảng Cộng hòa, đó là Donald Trump, nhà tỷ phú bất động sản đang dẫn đầu cuộc đua nhiều tháng nay mặc dù đã phá vỡ nhiều quy luật truyền thống của chiến dịch bầu cử, như là chỉ trích các tù nhân chiến tranh, nói xấu người Mexico, người Hồi giáo và phụ nữ; Ted Cruz, Thượng nghị sĩ theo khuynh hướng bảo thủ của bang Texas; và Marco Rubio, Thượng nghị sĩ bang Florida, người có khả năng hợp tác tốt với đảng Dân chủ.

Các ứng viên đảng Cộng hòa.

Về phía đảng Dân chủ, nổi bật là bà Hillary Clinton, cựu Ngoại trưởng Mỹ đã lên kế hoạch tranh cử ngay từ khoảnh khắc bà thua cuộc trong cuộc chạy đua năm 2008; Bernie Sanders, Thượng nghị sĩ bang Vermont, đại diện cho xu hướng hào phóng trong chính trường Mỹ.

Khi nào biết ứng viên cuối cùng?

Đến khoảng cuối mùa xuân, ứng viên duy nhất của mỗi đảng sẽ lộ diện nhưng họ sẽ không được chính thức chọn cho đến khi diễn ra Đại hội đảng toàn quốc vào mùa hè.

Ứng viên nhiều phiếu bầu nhất sẽ thắng?

Thay vì áp dụng quy tắc chọn tổng thống dựa trên số phiếu họ nhận được, những người sáng lập ra nước Mỹ đã nghĩ ra cái gọi là Đại cử tri đoàn. Mỗi bang sẽ có số lượng đại cử tri tùy thuộc vào số thành viên quốc hội và Thượng nghị sĩ mà bang đó có, bang càng lớn thì càng có nhiều đại cử tri.

Ngoại trừ hai bang Maine và Nebraska, tất cả đều áp dụng hình thức “người thắng có tất cả”, vì vậy nếu giành được 60% phiếu bầu ở California thì sẽ có được toàn bộ số phiếu đại cử tri ở bang đó.

Cuối cùng, người nào nhận được 270 phiếu Đại cử tri đoàn hoặc nhiều hơn sẽ giành chiến thắng.

Bài viết được tham khảo nguồn tin CNN, một kênh truyền hình nổi tiếng của Mỹ, thuộc sở hữu tập đoàn Time Warner. CNN là một trong những kênh thông tin uy tín nhất thế giới.