Máy bay B-52 trong tầm ngắm của Trung Quốc ở “vùng phòng không”

Chuyến bay của hai chiếc B-52 Stratofortress khổng lồ là một lời cảnh báo rõ ràng rằng Mỹ phớt lờ những gì mà họ xem là một thái độ ngông cuồng của Bắc Kinh trong khu vực.

“Khu vực xác định phòng không” ( gọi tắt là “vùng phòng không” hay ADIZ) mà Trung Quốc tuyên bố, bao gồm cả quần đảo Senkaku/Điếu Ngư hiện vẫn do Nhật Bản quản lý, đang là tâm điểm của một cuộc tranh chấp căng thẳng giữa hai nước. Bắc Kinh đã yêu cầu các máy bay phải gửi lịch trình bay khi đi qua “vùng phòng không” cho Trung Quốc đang gây ra một làn song phản đối ngoại giao trên thế giới, đặc biệt là những nước có quyền lợi liên quan như Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ.

Lầu Năm Góc cho biết họ sẽ không làm theo các quy định mà Trung Quốc đưa ra. Tuy nhiên, trong một tuyên bố, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Geng Yansheng của Bắc Kinh cho biết: "Quân đội Trung Quốc sẽ theo dõi toàn bộ quá trình, tiến hành xác định một cách kịp thời, và xác định chắc chắn các loại máy bay Mỹ”.

" Trung Quốc có khả năng thực hiện quyền kiểm soát không phận này", Geng nói thêm.

Tuyên bố này là phản ứng chính thức đầu tiên của Trung Quốc đối với hành động của Mỹ. Nó thể hiện một thái độ không nhân nhượng, không giận giữ và có ý định đối đầu rõ rệt với việc Mỹ cho máy bay B-52 đi qua “vùng phòng không”. Tuyên bố cũng là một lời tái khẳng định ý định kiểm soát không phận biển Hoa Đông của Bắc Kinh.

Máy bay ném bom B-52 của Mỹ

Theo “các quy định” mà Trung Quốc đặt ra, các máy bay đi qua “vùng phòng không” sẽ được hướng dẫn để cung cấp lịch trình bay, xác định rõ quốc tịch và duy trì liên lạc vô tuyến hai chiều, và cho phép chính quyền Trung Quốc truy vấn xác định.

Bất kỳ máy bay nào không tuân thủ quy định đó có thể sẽ phải đối mặt với “các biện pháp phòng thủ khẩn cấp”. Bắc Kinh miêu tả quy định này là phù hợp với thông lệ quốc tế. Các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc cũng cho biết, “vùng phòng không” của Trung Quốc tới gần Nhật Bản cũng giống như việc Tokyo đưa ra khu vực giám sát phòng không tương tự với Bắc Kinh.  

Nhật Bản, Hoa Kỳ và nhiều chính phủ khác phủ nhận “vùng phòng không” sau khi nó được công bố vào cuối tuần qua, và Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định hôm thứ Ba rằng hành động của Trung Quốc dường như là một nỗ lực để "đơn phương thay đổi hiện trạng ở biển Hoa Đông".

Các chuyến bay B-52 cho thấy Mỹ đang đưa ra tín hiệu ủng hộ Nhật Bản, đồng minh hiệp ước của Washington. Tân đại sứ Mỹ ở Tokyo, ông Caroline Kennedy hôm qua cho biết: "Người Nhật có thể thấy rằng nước Mỹ là một đối tác sẽ cùng bảo vệ Nhật Bản".

Các máy bay ném bom không mang theo vũ khí đã cất cánh từ Guam hôm thứ Hai (25/11) theo một lịch trình bay mà các quan chức quốc phòng Mỹ khẳng định đã được sắp xếp theo chương trình tập trận thường xuyên có tên là "Coral Lightning Global Power Training Sortie"

Các hãng hàng không Nhật Bản, dưới áp lực của Tokyo, đã ngừng làm theo quy định mới của Trung Quốc hôm thứ Tư (27/11) sau khi trước đó đã đồng ý tuân thủ do lo sợ cho an ninh của các chuyến bay.

Các quan chức và phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc đã cáo buộc Nhật Bản và Mỹ, hai quốc gia đều có ADIZ của riêng mình. Trong một bài bình luận hôm thứ Ba, tờ Tân Hoa Xã cho rằng hai quốc gia đồng minh “có sở thích đổi trắng thay đen".

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Tần Cương tuần này khẳng định tuyên bố “vùng phòng không” của Bắc Kinh không làm gia tăng căng thẳng khu vực. "Những căng thẳng hiện nay liên quan đến quần đảo Điếu Ngư/Senkaku hoàn toàn do phía Nhật Bản", ông nói tại một cuộc họp báo thường kỳ.

Các hòn đảo nhỏ không có người ở được Trung Quốc gọi là Điếu Ngư, còn Nhật Bản gọi là Senkaku được cho là nằm trong khu vực biển giàu tài nguyên dầu mỏ và khí tự nhiên, cá và các nguồn tài nguyên khác. Tranh chấp lãnh thổ giữa hai nước đã âm ỉ trong nhiều thập kỷ, leo thang kể từ tháng 9/2012, khi Nhật Bản quốc hữu hóa ba hòn đảo từ các chủ sở hữu tư nhân.

Nhật Bản miêu tả động thái này là một nỗ lực để tránh xung đột nội bộ, tuy nhiên Bắc Kinh đã cáo buộc Tokyo thay đổi hiện trạng. Kể từ đó, Trung Quốc liên tục đưa tàu và máy bay đến các đảo tranh chấp, khiến Nhật Bản buộc phải đưa máy bay chiến đấu ra đối phó 386 lần trong 12 tháng tính đến tháng Chín năm nay.

Các lần đụng độ gần đây đã gây ra lo ngại sẽ có một cuộc xung độ xảy ra. Nhưng các nhà phân tích nhấn mạnh rằng cả Trung Quốc và Nhật Bản có động lực mạnh mẽ để tìm mọi cách tránh xung đột vũ trang. Một phần là bởi vì hai nước có mối quan hệ thương mại quan trọng lẫn nhau trong vai trò là nền kinh tế thứ hai và lớn thứ ba trên thế giới.

Ngoài tranh chấp trên biển Hoa Đông, Bắc Kinh cũng thực hiện một số tranh chấp lãnh thổ táo tợn khác, đặc biệt là ở Biển Đông. Để đáp ứng với sức mạnh quân sự và ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc, Mỹ đã tìm cách chuyển trọng tâm chiến lược sang châu Á, kế hoạch mở rộng sự hiện diện quân sự của Washington ở Thái Bình Dương.